Phân tích 9 câu thơ đầu bài thơ "Giá từng thước đất" của Chính Hữu

Giá từng thước đất

Năm mươi sáu ngày đêm bom gầm pháo giội,
Ta mới hiểu thế nào là đồng đội.
Đồng đội ta
là hớp nước uống chung
Nắm cơm bẻ nửa
Là chia nhau một trưa nắng, một chiều mưa
Chia khắp anh em một mẩu tin nhà
Chia nhau đứng trong chiến hào chật hẹp
Chia nhau cuộc đời, chia nhau cái chết.

Bạn ta đó
Ngã trên dây thép ba tầng
Một bàn tay chưa rời báng súng,
Chân lưng chừng nửa bước xung phong.
Ôi những con người mỗi khi nằm xuống
Vẫn nằm trong tư thế tiến công!
Bên trái: Lò Văn Sự
Bên phải: Nguyễn Đình Ba,
Những đêm tiến công, những ngày phòng ngự,
Có phải các anh vẫn còn đủ cả
Trong đội hình đại đội chúng ta ?

Khi bạn ta
lấy thân mình
đo bước
Chiến hào đi,
Ta mới hiểu
giá từng thước đất,
Các anh ở đây
Trận địa là đây,
Trận địa sẽ không lùi nửa thước,
Không bao giờ, không bao giờ để mất
Mảnh đất
Các anh nằm.

– Chính Hữu

Dàn ý tóm tắt

I. Mở bài

Chính Hữu (1926 – 2007) là nhà thơ – người lính, giọng thơ tiêu biểu của nền thơ ca kháng chiến Việt Nam. Thơ ông chân thực, giản dị, đậm chất lính và chan chứa tình người, hướng tới ca ngợi vẻ đẹp của người chiến sĩ và tình đồng đội trong chiến tranh. “Giá từng thước đất” được sáng tác trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ, thể hiện lòng tự hào, sự trân trọng của nhà thơ với những người đồng đội đã hi sinh để giữ vững từng tấc đất của Tổ quốc. Chín câu thơ đầu là phần mở đầu giàu xúc động, tái hiện hiện thực khốc liệt của chiến trường và làm nổi bật tình đồng đội sâu nặng, thiêng liêng.

II. Thân bài

1. Phân tích nội dung

a. Hiện thực chiến đấu gian khổ, khốc liệt

“Năm mươi sáu ngày đêm bom gầm pháo giội,
Ta mới hiểu thế nào là đồng đội.”

– Hình ảnh “bom gầm pháo giội” khắc họa bầu không khí chiến tranh dữ dội, khốc liệt và kéo dài.

– Câu thơ thứ hai vang lên như một lời chiêm nghiệm sâu sắc: trong gian khổ, con người mới thấu hiểu giá trị của tình đồng đội.

=> Gian khổ là phép thử để tình cảm người lính trở nên thiêng liêng, bền chặt.

b. Cuộc sống chiến đấu thiếu thốn nhưng đầy nghĩa tình

“Đồng đội ta
là hớp nước uống chung
Nắm cơm bẻ nửa
Là chia nhau một trưa nắng, một chiều mưa…”

– Những hình ảnh giản dị, chân thực gợi ra đời sống chiến hào nghèo nàn, thiếu thốn vật chất. Nhưng chính trong sự thiếu thốn ấy, tình đồng đội lại trở nên ấm áp, thân thương – họ cùng nhau sẻ chia từng hớp nước, nắm cơm, niềm vui, nỗi buồn.

=> Cuộc sống gian khổ càng làm sáng ngời tình người và ý chí kiên cường.

c. Tình đồng đội thiêng liêng, gắn bó máu thịt

“Chia khắp anh em một mẩu tin nhà
Chia nhau đứng trong chiến hào chật hẹp
Chia nhau cuộc đời, chia nhau cái chết.”

– Điệp từ “chia nhau” được lặp lại nhiều lần tạo nên nhịp điệu dồn dập, khẳng định sự sẻ chia toàn diện giữa những người lính. Họ không chỉ chia miếng ăn, giọt nước, mà còn chia cả cuộc đời và cái chết – mức độ cao nhất của tình đồng đội.

=> Tình cảm đồng đội trở thành sợi dây gắn kết thiêng liêng, biểu tượng của sức mạnh tinh thần trong chiến tranh.

d. Cảm hứng ca ngợi và trân trọng của tác giả

Chính Hữu không chỉ miêu tả mà còn gửi gắm lòng tự hào, biết ơn và cảm phục trước sự hi sinh thầm lặng của đồng đội. Cách xưng “ta” – “đồng đội ta” gợi cảm giác gần gũi, đồng cảm, đồng thời thể hiện tính tập thể – biểu tượng cho cả một thế hệ người lính.

=> 9 câu thơ đầu là lời tri ân chân thành dành cho những con người bình dị mà anh hùng.

2. Đánh giá nghệ thuật

– Thể thơ: Tự do – phù hợp với cảm xúc chân thực, linh hoạt của người lính; cho phép nhà thơ tự do thể hiện nhịp điệu và cảm xúc.

– Ngôn ngữ thơ: Mộc mạc, gần gũi, mang hơi thở của chiến trường; nhiều hình ảnh cụ thể, giản dị nhưng giàu sức gợi (“hớp nước uống chung”, “nắm cơm bẻ nửa”).

– Biện pháp nghệ thuật:

+ Điệp ngữ “chia nhau” nhấn mạnh sự gắn bó bền chặt, tình đồng đội khăng khít.

+ Liệt kê hình ảnh sinh động gợi bức tranh chân thực về đời sống chiến hào.

+ Giọng điệu linh hoạt: vừa hùng tráng (ở câu mở), vừa trữ tình sâu lắng (ở các câu sau), thể hiện cảm xúc vừa tự hào, vừa xúc động.

+ Nhịp điệu: Chậm rãi xen lẫn dồn dập, phù hợp với cảm xúc nhớ thương và chiêm nghiệm.

=> Nghệ thuật giản dị mà tinh tế, đậm phong cách Chính Hữu: giàu chất hiện thực, thấm đẫm chất trữ tình.

3. Liên hệ mở rộng

– So sánh với các tác phẩm cùng đề tài:

+ Cùng viết về người lính và tình đồng đội, Chính Hữu trong “Giá từng thước đất” tiếp nối mạch cảm hứng của bài “Đồng chí” – nhưng giọng điệu trong bài này sâu trầm hơn, như một lời tri ân những đồng đội đã ngã xuống.

+ Gợi nhớ đến “Nhớ” của Hồng Nguyên hay “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật – đều là những khúc ca về tinh thần chiến đấu và tình đồng đội son sắt.

– Giá trị nhân văn và ý nghĩa:

+ Đoạn thơ góp phần khẳng định: trong chiến tranh, sức mạnh của con người Việt Nam không chỉ đến từ vũ khí, mà còn từ tình người – tình đồng đội thiêng liêng, bất diệt.

+ Gợi nhắc cho thế hệ hôm nay biết trân trọng hòa bình, biết ơn những người đã ngã xuống vì Tổ quốc.

III. Kết bài

Chín câu thơ đầu của “Giá từng thước đất” là bức chân dung cảm động về người lính trong chiến tranh, vừa kiên cường, vừa chan chứa tình người. Với giọng thơ chân thành, ngôn từ giản dị mà sâu sắc, Chính Hữu đã làm giàu thêm mảng thơ ca về người lính, đem đến cho người đọc một giá trị nhân văn bền vững: tình đồng đội, biểu tượng của sức mạnh Việt Nam trong mọi thời đại.

Bài làm tham khảo

Chính Hữu là nhà thơ đồng thời cũng là chiến sĩ của hai cuộc kháng chiến, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc bằng những vần thơ chan chứa tình đồng đội, thấm đẫm hơi thở chiến trường. Thơ ông giản dị mà sâu sắc, ít lời mà dày cảm xúc, luôn hướng về con người, đặc biệt là người lính trong những năm tháng chiến đấu gian khổ. “Giá từng thước đất” là một trong những tác phẩm tiêu biểu thể hiện trọn vẹn phong cách ấy. Chín câu thơ đầu của bài đã tái hiện chân thực hiện thực chiến đấu khốc liệt và khắc họa vẻ đẹp thiêng liêng của tình đồng đội, một giá trị nhân văn bất tử trong thơ ca cách mạng.

Ngay từ những câu mở đầu, Chính Hữu đã dẫn người đọc trở lại không khí chiến đấu ác liệt của những năm tháng giữ đất:

“Năm mươi sáu ngày đêm bom gầm pháo giội,
Ta mới hiểu thế nào là đồng đội.”

Chỉ với hai câu thơ ngắn gọn, tác giả đã dựng lên cả một khung cảnh chiến tranh dữ dội. Hình ảnh “bom gầm pháo giội” vang lên như tiếng gầm của chiến trận, diễn tả sự khốc liệt kéo dài “năm mươi sáu ngày đêm” – một khoảng thời gian đằng đẵng đầy máu lửa. Giữa hoàn cảnh ấy, con người mới nhận ra giá trị đích thực của tình đồng đội. Câu thơ “Ta mới hiểu thế nào là đồng đội” mang âm hưởng chiêm nghiệm, như một lời tự sự sâu lắng. “Hiểu” ở đây không chỉ là nhận thức bằng lý trí, mà là sự thấu cảm bằng trái tim, một sự trải nghiệm được hun đúc trong máu, mồ hôi và nước mắt. Chính trong gian khổ, tình người mới được thử lửa và tỏa sáng.

Từ bức nền hiện thực ấy, mạch thơ chuyển sang khắc họa cụ thể cuộc sống đời thường của người lính giữa chiến trường:

“Đồng đội ta
là hớp nước uống chung
Nắm cơm bẻ nửa
Là chia nhau một trưa nắng, một chiều mưa…”

Những câu thơ tưởng như mộc mạc, giản dị, nhưng lại khiến người đọc xúc động đến lặng người. Chính Hữu không miêu tả những hành động lớn lao, mà chỉ chọn những chi tiết nhỏ bé, đời thường: “hớp nước uống chung”, “nắm cơm bẻ nửa”, những biểu tượng của sự thiếu thốn, đói khát giữa chiến trường. Nhưng chính trong hoàn cảnh gian khổ ấy, người lính lại dành cho nhau tất cả những gì quý giá nhất. Họ sẵn sàng san sẻ từng ngụm nước, từng miếng cơm, từng chút hơi ấm tình người để cùng nhau vượt qua những “trưa nắng, chiều mưa” khắc nghiệt. Tình đồng đội hiện lên không phải bằng những lời tuyên ngôn hùng tráng, mà bằng những cử chỉ nhỏ nhoi, chân thực mà thấm đẫm yêu thương.

Nếu ở phần đầu, tình đồng đội là sự sẻ chia trong sinh hoạt, thì càng về sau, cảm xúc thơ càng được đẩy lên cao, chạm đến chiều sâu thiêng liêng của sự sống và cái chết:

“Chia khắp anh em một mẩu tin nhà
Chia nhau đứng trong chiến hào chật hẹp
Chia nhau cuộc đời, chia nhau cái chết.”

Điệp từ “chia nhau” được lặp lại liên tiếp như những nhịp đập gấp gáp của con tim, nhấn mạnh mức độ gắn bó của những người lính. Họ không chỉ chia sẻ với nhau những vật chất ít ỏi hay nỗi nhớ nhà trong một “mẩu tin”, mà còn cùng nhau sát cánh trong “chiến hào chật hẹp”, nơi ranh giới giữa sự sống và cái chết thật mong manh. Và rồi, tình đồng đội được nâng lên thành sự hi sinh tối thượng – “chia nhau cuộc đời, chia nhau cái chết”. Câu thơ giản dị mà bi tráng, gợi nhớ đến tinh thần “sống cùng nhau, chết cùng nhau” của người lính trong mọi thời đại. Chính Hữu đã khắc họa tình đồng đội không chỉ là tình bạn, tình người, mà còn là biểu tượng của lý tưởng, của lòng trung thành và tình yêu Tổ quốc.

Đọc 9 câu thơ đầu, ta cảm nhận được một mạch cảm xúc vừa chân thành, vừa tự hào, vừa đau xót. Nhà thơ không giấu giếm sự khốc liệt của chiến tranh, nhưng trong từng dòng chữ vẫn ánh lên vẻ đẹp nhân văn cao cả: vẻ đẹp của con người trong gian khổ, của tình đồng đội trở thành sức mạnh giúp họ vượt qua mọi thử thách. Cách xưng “ta” – “đồng đội ta” khiến giọng thơ trở nên gần gũi, thân tình; vừa là lời tâm sự riêng tư, vừa là tiếng nói chung của cả một thế hệ.

Về nghệ thuật, đoạn thơ thể hiện phong cách đặc trưng của Chính Hữu: ngôn từ giản dị mà sâu sắc, hình ảnh chân thực nhưng gợi cảm xúc mạnh mẽ. Thể thơ tự do giúp nhà thơ linh hoạt trong biểu đạt cảm xúc, lúc dồn dập, khi chậm rãi, phù hợp với nhịp sống chiến trường. Điệp ngữ “chia nhau” kết hợp với phép liệt kê tạo nên nhịp điệu dồn dập, thể hiện cường độ của tình cảm và tinh thần đoàn kết của người lính. Giọng điệu thơ chuyển biến tự nhiên: từ khốc liệt đến ấm áp, từ chân thực đến lắng đọng, thể hiện sự hòa quyện giữa chất sử thi và trữ tình. Chính cái giản dị, không trau chuốt cầu kỳ ấy lại khiến thơ Chính Hữu mang sức lay động lâu bền.

“Giá từng thước đất” nói chung, và chín câu thơ đầu nói riêng, đã góp phần khẳng định vị trí của Chính Hữu trong dòng thơ ca kháng chiến. Nếu “Đồng chí” là khúc hát mở đầu cho tình đồng đội thời kháng chiến chống Pháp, thì “Giá từng thước đất” là bản trường ca tiếp nối, sâu sắc hơn trong kháng chiến chống Mỹ. Cùng với “Nhớ” của Hồng Nguyên hay “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật, Chính Hữu đã dựng nên tượng đài bất tử về người lính, những con người bình dị mà anh hùng, sống và chết vì Tổ quốc, vì nhân dân.

Từ những vần thơ của Chính Hữu, người đọc hôm nay càng thêm hiểu, thêm trân trọng giá trị của hòa bình. Bởi mỗi tấc đất bình yên hôm nay đều được đổi bằng mồ hôi, máu và nước mắt của những người lính năm xưa.

Chín câu thơ đầu “Giá từng thước đất” không chỉ là bức tranh chân thực về chiến tranh, mà còn là bản tình ca xúc động về tình người giữa khói lửa. Với ngôn ngữ mộc mạc, cảm xúc chân thành và giọng thơ lắng sâu, Chính Hữu đã tạc vào thơ ca Việt Nam hình tượng cao đẹp về người lính, những con người biết “chia nhau cuộc đời, chia nhau cái chết”, để giữ trọn lời thề với Tổ quốc. Và có lẽ, chính trong sự sẻ chia ấy, ta hiểu được “giá từng thước đất” không chỉ là giá của máu xương, mà còn là giá của tình đồng đội, của lòng yêu nước bất diệt trong tâm hồn Việt Nam.

Đoạn văn 200 chữ

Giữa bom đạn khốc liệt của chiến trường, có một thứ ánh sáng không bao giờ tắt, đó là ánh sáng của tình người, của tình đồng đội nơi những người lính. Chính Hữu, bằng trái tim của một người trong cuộc, đã ghi lại thứ ánh sáng ấy trong bài thơ “Giá từng thước đất.” Chín câu thơ đầu là lời tri ân sâu lắng dành cho những đồng đội đã cùng ông đi qua “năm mươi sáu ngày đêm bom gầm pháo giội”. Trong khói lửa chiến tranh, họ đã chia cho nhau từng hớp nước, nắm cơm, cùng nhau chịu “một trưa nắng, một chiều mưa”, cùng nhau sống và chết. Điệp ngữ “chia nhau” vang lên dồn dập như nhịp tim của người lính, khắc sâu tình cảm keo sơn giữa những con người gắn bó trong khổ đau và hi sinh. Ngôn ngữ giản dị, hình ảnh chân thực mà lay động, giọng thơ chân thành, mộc mạc đã làm nổi bật vẻ đẹp nhân văn của người chiến sĩ. Chính Hữu không chỉ ca ngợi tình đồng đội, mà còn gửi gắm trong đó niềm tự hào và sự biết ơn đối với những con người đã lấy máu xương mình đổi lấy hòa bình hôm nay, “giá từng thước đất” chính là giá của tình người và lòng yêu nước bất diệt.