Phân tích đoạn thơ “Tổ quốc nhìn từ biển” của Nguyễn Việt Chiến

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa
Đã mười lần giặc đến tự biển Đông
Những ngọn sóng hóa Bạch Đằng cảm tử
Lũ Thoát Hoan bạc tóc khiếp trống đồng

Thương đất nước trên ba ngàn hòn đảo
Suốt ngàn năm bóng giặc vẫn chập chờn
Máu đã đỏ ở Trường Sa ngày ấy
Bạn tôi nằm dưới sóng mặn vùi thân

Nếu Tổ quốc neo mình đầu sóng cả
Những chàng trai ra đảo thắm tình mình
Một sắc chỉ ( ) về Hoàng Sa thuở trước
Còn truyền đời con cháu mãi đinh ninh

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao mất mát
Máu xương kia dằng dặc suốt ngàn đời
Hồn dân tộc ngàn năm không chịu khuất
Dáng con tàu vẫn hướng mãi ra khơi”
(Trích “Tổ quốc nhìn từ biển” – Nguyễn Việt Chiến (*) – NXB Phụ nữ, 2015, tr.7-8)

Chú thích:

Nguyễn Việt Chiến sinh năm 1952, tại Hà Nội, từng là người lính tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ông nổi tiếng với những bài thơ mang đậm chất trữ tình, khắc họa sâu sắc những suy tư về cuộc sống và con người. “Tổ quốc nhìn từ biển” được sáng tác vào tháng 4 năm 2009, thể hiện tình yêu và lòng tự hào đối với quê hương đất nước.

Dàn ý tóm tắt

I. Mở bài

Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, đoạn trích , nêu cảm nhận chung về đoạn thơ.

II. Thân bài

a. Nội dung

– Trong suốt chiều dài lịch sử, đất nước chưa bao giờ hết bóng giặc ngoại xâm, đối diện với khó khăn thử thách, chịu nhiều mất mát đau thương.

+ Giữ gìn và phát huy truyền thống yêu nước, thế hệ trẻ sẵn sàng chiến đấu, hi sinh để vảo vệ Tổ Quốc lập nên những chiến công hiển hách.

+ Ý chí quyết tâm bảo vệ đến cùng chủ quyền biển đảo của Tổ Quốc

+ Tình cảm, thái độ của tác giả:

++ Thành kính, xúc động, biết ơn, tự hào về lịch sử dân tộc.

++ Tình yêu, sự gắn bó với quê hương đất nước.

b. Nghệ thuật

+ Thể thơ 8 chữ

+ Nhà thơ giả định đặt Tổ quốc dưới nhiều góc nhìn khác nhau, xuyên suốt từ quá khứ đến hiện tại để làm nổi bật vẻ đẹp của đất nước hiên ngang, bất khuất trong cuộc chiến chống ngoại xâm.

+ Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên, giàu hình ảnh gợi nhiều liên tưởng.

+ Giọng điệu hào hùng bi tráng.

+ Biện pháp tu từ điệp ngữ, so sánh, ẩn dụ…

III. Kết bài

– Khẳng định giá trị đoạn thơ

– Cảm xúc của bản thân

Bài văn nghị luận 600 chữ phân tích đoạn thơ trích từ bài thơ “Tổ quốc nhìn từ biển” của Nguyễn Việt Chiến

Biển không chỉ là không gian địa lý mà còn là nơi kết tinh máu xương, lịch sử và ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam. Từ cảm hứng thiêng liêng ấy, nhà thơ, cựu chiến binh Nguyễn Việt Chiến đã viết nên “Tổ quốc nhìn từ biển”, một bản anh hùng ca hiện đại thấm đẫm tinh thần yêu nước và khát vọng bảo vệ chủ quyền biển đảo. Đoạn trích gồm bốn khổ thơ tiêu biểu đã khắc họa sâu sắc những mất mát, hi sinh và vẻ đẹp bất khuất của dân tộc, đồng thời thể hiện niềm tự hào, biết ơn và niềm tin vào thế hệ hôm nay.

Mở đầu đoạn thơ, tác giả sử dụng hình ảnh “Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa” để gợi lên chiều dài lịch sử hào hùng nhưng cũng đầy đau thương của dân tộc. Biển Đông, nơi từng chứng kiến “mười lần giặc đến”, không chỉ là không gian địa lý mà còn là biểu tượng của những thử thách, hiểm nguy luôn rình rập đất nước. Hình ảnh “những ngọn sóng hóa Bạch Đằng cảm tử” gợi nhắc đến chiến thắng oanh liệt trên sông Bạch Đằng nơi tinh thần yêu nước và mưu lược của cha ông đã làm nên những chiến công lẫy lừng. Câu thơ “Lũ Thoát Hoan bạc tóc khiếp trống đồng” tiếp tục khơi gợi hình ảnh kẻ thù thất kinh trước sức mạnh của văn hóa, tinh thần bất khuất của dân tộc Việt, tiêu biểu là biểu tượng “trống đồng” biểu trưng cho cội nguồn và khí phách dân tộc.

Từ lịch sử oai hùng, đoạn thơ tiếp nối bằng cảm xúc tiếc thương trước những mất mát. Hình ảnh “bạn tôi nằm dưới sóng mặn vùi thân” là lời tưởng nhớ những người lính đã ngã xuống vì Tổ quốc, vì chủ quyền thiêng liêng nơi Trường Sa. Sự hy sinh ấy được đặt trong mạch dài của lịch sử “suốt ngàn năm bóng giặc vẫn chập chờn”, để nhấn mạnh rằng bảo vệ đất nước chưa bao giờ là một hành trình dễ dàng. Nhưng vượt lên trên tất cả là niềm tự hào và biết ơn sâu sắc của tác giả dành cho những người lính biển, cho những người con đã ngã xuống để giữ vững từng tấc đất quê hương.

Ở khổ thơ tiếp theo, tác giả thể hiện rõ lòng kiêu hãnh và niềm tin vào thế hệ hôm nay. “Những chàng trai ra đảo thắm tình mình” là hình ảnh tượng trưng cho thế hệ trẻ hôm nay đang tiếp nối tinh thần bất khuất, không ngại gian khó để giữ gìn từng đảo nhỏ giữa đại dương. Chi tiết “một sắc chỉ… về Hoàng Sa thuở trước” khẳng định chủ quyền biển đảo là có cơ sở lịch sử, pháp lý rõ ràng, đồng thời khơi dậy ý thức “truyền đời con cháu mãi đinh ninh” một lời nhắc nhở đầy tha thiết rằng, chủ quyền ấy phải được giữ gìn bởi nhiều thế hệ.

Khép lại đoạn thơ là một tầm nhìn sâu xa và khái quát: “Nếu Tổ quốc nhìn từ bao mất mát… Dáng con tàu vẫn hướng mãi ra khơi”. Dù có bao đau thương, mất mát, “hồn dân tộc ngàn năm không chịu khuất” tinh thần ấy là cội nguồn sức mạnh để con tàu Tổ quốc vẫn hiên ngang vượt qua bão tố, tiến về phía trước. Câu thơ mang giọng điệu bi tráng, kiêu hãnh, thể hiện niềm tin vững chắc vào tương lai.

Về nghệ thuật, đoạn thơ được viết bằng thể thơ tám chữ với giọng điệu linh hoạt, giàu cảm xúc, khi thì hào sảng, lúc lại đầy trầm lắng. Nghệ thuật điệp ngữ “Nếu Tổ quốc…” cùng với hình ảnh ẩn dụ, so sánh đặc sắc giúp bài thơ có chiều sâu biểu cảm và dễ đi vào lòng người. Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên mà giàu sức gợi, cùng những liên tưởng lịch sử và hiện thực đan xen, đã tạo nên một bản hòa ca vừa lãng mạn, vừa mang ý nghĩa chính luận sâu sắc.

Đoạn trích “Tổ quốc nhìn từ biển” không chỉ là tiếng lòng tri ân, tự hào mà còn là lời thức tỉnh, là lời nhắn nhủ mỗi người dân Việt, đặc biệt là thế hệ trẻ hôm nay, cần ý thức được trách nhiệm thiêng liêng với chủ quyền Tổ quốc. Bản thân em cảm thấy vô cùng xúc động và tự hào khi đọc đoạn thơ. Đó không chỉ là những vần thơ, mà là tiếng gọi thiêng liêng từ biển cả, từ lịch sử, từ lòng đất mẹ nhắc nhở em phải sống có lý tưởng, có trách nhiệm và lòng yêu nước sâu sắc.