I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Xuất xứ:

– Văn bản “ Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em” được trích từ Tuyên bố của hội nghị cấp cao thế giới về trẻ em, họp tại trụ sở liên hợp quốc ở Niu – Oóc ngày 30-9-1990, in trong cuốn Việt Nam và các văn kiện quốc tế về quyền trẻ em, NXB Chính trị quốc gia – Uỷ ban bảo vệ và chăm sóc trẻ em Việt Nam, Hà Nội, 1997.

2. Tìm hiểu chú thích

– Chế độ A – pác – thai: chế độ phân biệt chủng tộc cực đoan và tàn bạo tồn tại từ 1652 ở Nam Phi. Giới cầm quyền da trắng ở Nam Phi đã ban hành 70 đạo luật về phân biệt chủng tộc, theo đó người da đen, da màu phải sống và làm việc trong những khu nhà riêng biệt, cách biệt hoàn toàn với người da trắng, bị tước mọi quyền công dân. Người da trắng chỉ chiếm 1/5 dân số  nhưng nắm 9/10 đất trồng trọt, 3/4 tổng thu nhập và toàn bộ hầm mỏ, xí nghiệp, ngân hàng.

3. Bố cục

– phần 1 (1,2): lí do của lời tuyên bố

– Phần 2 (3 à  7 ): Sự thách thức: Nêu lên những thực tế, những con số về cuộc sống khổ cực trên nhiều mặt, về tình trạng bị rơi vào hiểm họa của nhiều trẻ em trên thế giới hiện nay.

– Phần 3 (8,9): Cơ hội: khẳng định những điều kiện thuận lợi cơ bản để cộng đồng quốc tế có thể đẩy mạnh việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em.

– Phần 4  (10 à 17 ): Nhiệm vụ:  Xác định những trách nhiệm cụ thể mà từng quốc gia và cả cộng đồng quốc tế cần làm vì sự sống còn, phát triển của trẻ em.

è Bố cục chặt chẽ, hợp lí :

+ Từ mục đích tham dự hội nghị vì trẻ em toàn cầu, bản tuyên bố nêu lên thực trạng và cơ hội, từ đó đặt ra nhiệm vụ của các quốc gia è đảm bảo cho trẻ em thế giới một tương lai tốt đẹp hơn.

+ Có thể coi phần 1 là phần mở đầu, đặt vấn đề cho toàn bộ đoạn trích. Phần 2,3 là cơ sở, căn cứ để đưa ra phần 4.

• Sức thuyết phục cho bản tuyên bố.

1. PHÂN TÍCH
2. Lí do của bản tuyên bố

• Được đưa ra một cách cụ thể, trực tiếp và ngắn gọn
• Hướng tới đối tượng là toàn thể nhân loại è tính cộng đồng của lời kêu gọi, nhiệm vụ bảo vệ quyền trẻ em là của toàn nhân loại, của tất cả mọi quốc gia trên thế giới.
• Nội dung lời kêu gọi: đảm bảo cho tất cả trẻ em một tương lai tốt đẹp hơn è tính nhân đạo sâu rộng của lời kêu gọi.
• Nguyên nhân của lời kêu gọi:

+ Tất cả trẻ em đều rất trong trắng, non nớt, dễ bị tổn thương và chưa tự bảo vệ được mình.

+ Trẻ em có nhu cầu, có quyền được sống trong hòa bình, ấm no, hạnh phúc, có quyền được ăn học, được vui chơi, phát triển.

+ Trẻ em có quyền và trẻ em phải được trưởng thành trong sự hòa hợp và tương trợ.

• Lời kêu gọi đã đảm bảo được nhu cầu thiết yếu của trẻ em trên toàn thế giới: được sống trong hòa bình, ấm no, được học hành chăm chút để có tương lai.
• Lời kêu gọi mang tính nhân loại rộng lớn và tính nhân đạo sâu sắc.

2. Sự thách thức.

–   Trẻ em phải chịu nỗi bất hạnh do bị trở thành nạn nhân chiến tranh và bạo lực, của sự phân biệt chủng tộc, sự xâm lược, chiếm đóng, thôn tính của nước ngoài.

=> Chúng bị phó mặc cho những hiểm họa làm kìm hãm sự tăng trưởng và phát triển.

– Mỗi ngày hàng triệu trẻ em phải chịu đựng những thảm họa của đói nghèo, khủng hoảng kinh tế, của tình trạng vô gia cư, dịch bệnh, mù chữ, môi trường xuống cấp.

– 40.000 trẻ em chết mỗi ngày do suy dinh dưỡng và bệnh tật. Kể cả hội chứng miễn dịch mắc phải AIDS, hoặc do thiếu nước sạch…

=>Sự thách thức đã nêu lên những thực tế, những con số về cuộc sống khổ cực trên nhiều mặt, về tình trạng bị rơi vào hiểm họa của nhiều trẻ em trên thế giới hiện nay.

2. 2. Cơ hội

Phần  “cơ hội” đó khẳng định các điều kiện thuận lợi cơ bản để cộng đồng quốc tế hiện nay có thể đẩy mạnh việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em :

– Sự liên kết các quốc gia cùng ý thức cao của cộng đồng quốc tế. Đó là công ước về quyền trẻ em làm cơ sở, tạo ra cơ hội mới.

– Sự hợp tác, đoàn kết quốc tế ngày càng có hiệu quả cụ thể trên nhiều lĩnh vực: khôi phục tăng trưởng và phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường, hạn chế vũ khí và lực lượng vũ trang, tăng cường phúc lợi trẻ em.

3. Nhiệm vụ

-Tăng cường sức khỏe và chế độ dinh dưỡng của trẻ em là trách nhiệm hàng đầu.

– Quan tâm chăm sóc và hỗ trợ trẻ em tàn tật

– Đảm bảo quyền bình đẳng giữa nam và nữ

– Đảm bảo cho trẻ em được học hết giáo dục cơ sở và không để em nào mù chữ.

-Cần đẩy mạnh mọi biện pháp có thể áp dụng được để đảm bảo an toàn khi mang thai và sinh nở.

-Cần tạo cơ hội cho trẻ tìm và biết được nguồn gốc của mình và nhận thức được giá trị bản thân, khuyến khích trẻ em ngay từ nhỏ tham gia vào sinh hoạt văn hóa.

-Đảm bảo và khôi phục lại sự phát triển và tăng trưởng kinh tế.

=> Các nhiệm vụ đó đòi hỏi tất cả các nước cần phải có những nỗ lực liên tục và phối hợp với nhau trong hành động của từng nước cũng như trong hợp tác quốc tế.

III. Tổng kết

1.Nội dung

– Bảo vệ quyền lợi chăm lo đến sự phát triển của trẻ em là một trong những vấn đề quan trọng, cấp bách, có ý nghĩa toàn cầu.

2. Nghệ thuật

– Bố cục hợp lí, rõ ràng, mạch lạc.

– Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng cụ thể, hợp lí

– Các mục tiêu, định hướng tốt.

– Các ý trong văn bản tuyên ngôn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.

LUYỆN TẬP

ĐỀ 1. Cho đoạn trích:

“Tất cả trẻ em trên thế giới đều trong trắng, dễ bị tổn thương và còn phụ thuộc. Đồng thời chúng hiểu biết, ham hoạt động và đầy ước vọng. Tuổi chúng phải được sống trong vui tươi, thanh bình, được chơi, được học và phát triển. Tương lai của chúng phải được hình thành trong sự hòa hợp và tương trợ. Chúng phải được trưởng thành khi được mở rông tầm nhìn, thu nhận thêm những kinh nghiệm mới.”

(Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016)

Câu hỏi

1. Xét về mục đích nói, những câu “Tuổi chúng phải được sống trong vui tươi, thanh bình, được chơi, được học và phát triển. Tương lai của chúng phải được hình thành trong sự hòa hợp và tương trợ. Chúng phải được trưởng thành khi được mở rông tầm nhìn, thu nhận thêm những kinh nghiệm mới.” thuộc kiểu câu gì?

Nêu tác dụng của kiểu câu đó trong việc thể hiện nội dung đoạn văn?

1. Chỉ ra biện pháp tu từ có trong đoạn trích trên? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó?
2. Từ chúng trong đoạn văn trên dùng để chỉ ai? Tại sao tương lai của chúng phải được hình thành trong sự hòa hợp và tương trợ?
3. “Tất cả trẻ em trên thế giới đều trong trắng, dễ bị tổn thương và còn phụ thuộc”. Vậy trong thực tế hiện nay, trẻ em đang đứng trước những nguy cơ nào?
4. Em có nhận thức như thế nào về tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ, chăm sóc trẻ em, về sự quan tâm của cộng đồng quốc tế về vấn đề này?

* Gợi ý:

1. Câu cầu khiến.
2. Biện pháp tu từ: Lặp lại cấu trúc câu

– T/d: Tạo giọng điệu mạnh mẽ, dứt khoát.

+ Nhấn mạnh những quyền mà trẻ em được hưởng, khẳng định trẻ em cần được

bảo vệ và phát triển.

1. Từ chúng dùng để chỉ Tất cả trẻ em trên thế giới

– Nghĩa là: chúng phải được sống trong môi trường hòa bình, luôn có sự tương trợ, giúp đỡ lan nhau trên mọi lĩnh vực; không có hiềm khích, không có chiến tranh. Đó là điều kiện tốt để cho trẻ em phát triển cả về thể chất và tâm hồn.

1. Nguy cơ: đói nghèo, mù chữ, bị bạo hành gia đình, xâm hại, bóc lột.

e- Bảo vệ quyền lợi, chăm lo đến sự phát triển của trẻ em là một trong những nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng hàng đầu của từng quốc gia và của cộng đồng quốc tế. Đây là vấn đề liên quan trực tiếp đến tương lai của một đất nước của toàn nhân loại.

– Qua những chủ trương, chính sách, qua những hành động cụ thể đối với việc bảo vệ, chăm sóc trẻ em mà ta nhận ra trình độ văn minh của một xã hội.

– Vấn đề bảo vệ, chăm sóc trẻ em đang được cộng đồng quốc tế dành sự quan tâm thích đáng với các chủ trương, nhiệm vụ đề ra có tính cụ thể toàn diện.

ĐỀ 2. Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

“Hàng ngày có vô số trẻ em trên thế giới bị phó mặc cho những hiểm họa làm kìm hãm sự tăng trưởng và phát triển của các cháu đó. Chúng phải chịu bao nhiêu nỗi bất hạnh do bị trở thành nạn nhân của chiến tranh và bạo lực, của nạn phân biệt chủng tộc, chế độ a- pác- thai, của sự xâm lược, chiếm đóng và thôn tính của nước ngoài …..môi trường xuống cấp”.

(Trích Tuyên bố…..trẻ em, Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục)

Câu hỏi

1. Nội dung chính của đoạn trích trên là gì? Thái độ của tác giả được thể hiện trong đoạn trích như thế nào?
2. Chỉ ra và phân tích hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn: “Chúng phải chịu bao nhiêu nỗi bất hạnh do bị trở thành nạn nhân của chiến tranh và bạo lực, của nạn phân biệt chủng tộc, chế độ a- pác- thai, của sự xâm lược, chiếm đóng và thôn tính của nước ngoài.”

c.Tại sao vấn đề chăm sóc, bảo vệ trẻ em ngày càng trở nên cấp bách, được cộng đồng quốc tế quan tâm đến thế ? Đọc phần Sự thách thức của Bản tuyên bố em hiểu như thế nào về tình trạng khổ cực của nhiều trẻ em trên thế giới hiện nay ?

* Gợi ý:

1. – Nội dung: Nêu ra những nguy cơ, thách thức đối với trẻ em.

– Thái độ: Lên án, tố cáo, xót thương…

1. – Biện pháp: Liệt kê.

– T/d: Kể ra những nguy cơ mà trẻ em phải hứng chịu

1. Giải thích tính cấp bách của vấn đề này xuất phát từ :

– Vai trò của trẻ em đối với tương lai của một dân tộc, đối với toàn nhân loại.

– Thực trạng cuộc sống của trẻ em trên thế giới hiện nay :

+ Bị trở thành nạn nhân của chiến tranh, và bạo lực, của nạn phân biệt chủng tộc, chế độ A-pác-thai, của sự xâm lược, chiếm đóng và thôn tính của nước ngoài.

+ Chịu đựng những thảm hoạ của đói nghèo, khủng hoảng kinh tế, của tình trạng vô gia cư, dịch bệnh mù chữ, môi trường xuống cấp.

+ Chết do suy dinh dưỡng và bệnh tật.