Phân tích bài thơ Mùa thu cho con - Nguyễn Hạ Thu Sương

MÙA THU CHO CON
Nắng mùa thu như ươm vàng rót mật
Tiếng trống trường rộn rã bước chân vui
Niềm hân hoan trong ánh mắt rạng ngời
Con đến trường học bao điều mới lạ

Con hãy đi bằng đôi chân kiêu hãnh
Và con tim mang ánh lửa tự hào
Con hãy cháy hết mình cho hoài bão
Với niềm tin của tuổi trẻ tươi hồng
Con hãy nhớ giữa bộn bề cuộc sống
Nhận và cho, biết chia sẻ cho đời
Sống bao dung nhân ải với mọi người
Mở tấm lòng, tình yêu thương sẽ tới.

Con hãy nhớ trong muôn triệu lí do
Không có lí do cho sự chùn bước
Không nặng trong tâm những điều mất được
Bởi quanh con đều là những yêu tin

Khi mệt mỏi con hãy ngồi lặng im
Về với mẹ và ôm cha một lát
Hãy thì thầm nói những điều thật nhất
Mọi ưu phiền sẽ tựa gió bay xa

Trời mùa thu xanh mắt con bao la
Trang sách mở ra chân trời phía trước
Hãy tự tin và vững chân con bước
Sống cho lý tưởng hoa trải lối con qua….
(Nguyễn Hạ Thu Sương, Văn học và tuổi trẻ, số tháng 9 năm 2023, NXB Giáo dục, 2023, tr.94)

Chú thích:
Nguyễn Hạ Thu Sương là một nhà giáo yêu thích thơ ca. Bài thơ Mùa thu cho con như lời của người mẹ viết cho con của mình khi bước vào một năm học mới. Bài thơ được đăng trên tạp chí Văn học và tuổi trẻ, tháng 9 năm 2023.

Phân tích bài thơ Mùa thu cho con – Nguyễn Hạ Thu Sương

Dàn ý tóm tắt

I/ Mở bài

Thơ là tiếng lòng ngân vang từ trái tim đến trái tim, là nơi những xúc cảm tinh tế nhất của con người được cất lên thành lời. Và có lẽ, chỉ bằng thơ, người mẹ – nhà giáo Nguyễn Hạ Thu Sương mới có thể nói trọn nỗi niềm yêu thương và kỳ vọng dành cho con mình khi mùa thu đến, khi tiếng trống trường lại vang lên rộn rã. Mùa thu cho con không chỉ là một bài thơ, mà là bản tình ca dịu dàng mà sâu sắc, là lời thì thầm yêu thương và khích lệ gửi gắm tới con trước ngưỡng cửa của một năm học mới – hành trình chinh phục tri thức, nuôi dưỡng ước mơ và trưởng thành.

II/ Thân bài

1/ Phân tích chủ đề bài thơ

Bài thơ khiến người đọc xúc động vô cùng trước tình yêu thương của mẹ dành cho con qua những ước mơ, khát vọng chân thành, đẹp đẽ. Mở đầu bài thơ, người mẹ phác họa khung cảnh mùa thu dịu dàng, trong trẻo:

“Nắng mùa thu như ươm vàng rót mật
Tiếng trống trường rộn rã bước chân vui…”

Hình ảnh so sánh “nắng mùa thu như ươm vàng rót mật” không chỉ khơi gợi vẻ đẹp rực rỡ, ngọt ngào của đất trời thu sang mà còn tượng trưng cho sự khởi đầu ấm áp, đầy hứa hẹn. Âm thanh “rộn rã” của tiếng trống trường và hình ảnh “bước chân vui”, “ánh mắt rạng ngời” tạo nên một không khí tưng bừng, hân hoan – niềm háo hức của những đứa trẻ trước ngày khai giảng, mở ra một chặng đường mới: “Con đến trường học bao điều mới lạ”. Đây không chỉ là khoảnh khắc thiêng liêng của con trẻ mà còn là nỗi mong chờ đầy xúc động của cha mẹ, của những người luôn dõi theo bước đi của con mình bằng tất cả tình yêu và kỳ vọng.
Sau đó là những lời dặn dò, nhắn gửi chân thành, đầy yêu thương:

“Con hãy đi bằng đôi chân kiêu hãnh
Và con tim mang ánh lửa tự hào…”

Người mẹ không chỉ mong con tự tin bước đi bằng “đôi chân kiêu hãnh” – biểu tượng cho sự tự lập, bản lĩnh, mà còn mang trong tim “ánh lửa tự hào”, luôn cháy hết mình vì lý tưởng và đam mê. Câu thơ gợi nhắc con hãy sống trọn vẹn với hoài bão của mình, không ngại khó khăn, thử thách. Tuy nhiên, giữa hành trình đó, con cũng không được quên những giá trị căn bản của đạo làm người: biết “chia sẻ cho đời”, sống “bao dung nhân ái với mọi người”, “mở tấm lòng” để yêu thương lan tỏa. Đó là sự kết hợp hài hòa giữa lý trí và tình cảm, giữa khát vọng bay cao và gốc rễ nhân cách vững vàng.
Trong những lời thủ thỉ ấy, cha mẹ còn nhắc con về thái độ sống tích cực:

“Không có lí do cho sự chùn bước
Không nặng trong tâm những điều mất được…”

Cuộc sống vốn dĩ luôn chứa đựng những điều không như ý, nhưng thay vì lo âu hay chán nản, con cần nhìn nhận mọi điều với niềm tin yêu. “Những yêu tin” – cụm từ giản dị mà giàu sức gợi ấy – như một lời chúc lành, mong con luôn cảm nhận được sự yêu thương, nâng đỡ từ cuộc sống quanh mình.

Bài thơ không chỉ là lời động viên con bước ra thế giới rộng lớn, mà còn là sự nhắc nhở nhẹ nhàng về một nơi con luôn được chở che:

“Khi mệt mỏi con hãy ngồi lặng im
Về với mẹ và ôm cha một lát…”

Trong hành trình trưởng thành, có những lúc con sẽ mỏi mệt, tổn thương. Khi ấy, gia đình – với hình ảnh mẹ và cha – chính là chốn nương náu bình yên, nơi con có thể trở về, gác lại muộn phiền, tìm lại sự cân bằng. Những câu thơ mềm mại như một cái ôm dịu dàng, xoa dịu trái tim non nớt.

Khổ thơ cuối cùng mở ra một không gian tươi sáng, rộng lớn – tượng trưng cho tương lai:

“Trời mùa thu xanh mắt con bao la
Trang sách mở ra chân trời phía trước…”

Hình ảnh “trời mùa thu xanh” hòa cùng “trang sách” như những cánh cửa mở ra trước mắt con – mời gọi con bước tới bằng tất cả niềm tin, sự tự tin và lý tưởng sống. Câu thơ kết “hoa trải lối con qua” như một lời tiên đoán đẹp đẽ, rằng nếu con sống bằng tất cả sự nỗ lực và lý tưởng, con sẽ luôn thấy cuộc đời ngập tràn hương sắc.

2/ Phân tích nghệ thuật của bài thơ

Nhà thơ Xuân Diệu đã từng khẳng định : “Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài”. “Mùa thu cho con” của Nguyễn Hạ Thu Sương đã làm được điều đó. Bài thơ được viết theo thể thơ tám chữ, với cấu trúc linh hoạt, không quá gò bó về vần điệu nhưng vẫn giữ được sự nhịp nhàng, êm ái, phù hợp với giọng điệu tâm tình, thủ thỉ. Cách gieo vần chủ yếu là vần chân và vần liền, tạo nên sự liên kết mạch lạc trong cảm xúc và ý nghĩa. Giọng thơ nhẹ nhàng, trìu mến như lời thì thầm của người mẹ dành cho con – đầy yêu thương mà không kém phần sâu sắc. Hình ảnh thơ vừa gần gũi, giản dị như: “nắng mùa thu”, “tiếng trống trường”, “trang sách”, lại vừa giàu tính biểu tượng như “đôi chân kiêu hãnh”, “ánh lửa tự hào”, “hoa trải lối con qua” – khiến cho bài thơ trở nên vừa cụ thể vừa khái quát, vừa đời thường vừa có chiều sâu tư tưởng. Các biện pháp tu từ như điệp ngữ, ẩn dụ, hoán dụ được vận dụng tự nhiên, góp phần tạo nên tính hàm súc, làm nổi bật thông điệp bài thơ: gửi gắm yêu thương, hun đúc niềm tin và khơi dậy lý tưởng sống đẹp trong trái tim mỗi đứa trẻ.

III/ Kết bài

Có những bài thơ như một chiếc ôm, nhẹ nhàng mà sâu lắng. Mùa thu cho con là một bài thơ như thế. Thi phẩm ấy đã chạm vào trái tim người đọc bởi chất thơ mộc mạc, chan chứa yêu thương và những giá trị sống bền vững. Đọc bài thơ, ta không chỉ thấy hình ảnh một đứa trẻ trước thềm năm học mới, mà còn thấy cả bóng dáng của chính mình – từng được yêu thương, dặn dò, từng mang theo một mùa thu trong tim để bước ra cuộc đời. Đó cũng là lời nhắc nhở về vai trò của tình yêu thương gia đình, về niềm tin mà cha mẹ dành cho con cái – thứ hành trang vô hình nhưng bền vững nhất trên hành trình trưởng thành, khôn lớn.

Bài làm tham khảo

Là mẹ, ai cũng yêu con bằng tất cả trái tim và máu thịt. Tình yêu ấy không chỉ thể hiện qua từng bữa cơm, giấc ngủ mà còn ẩn chứa trong những lời dạy bảo, nâng bước con đi trên đường đời. Với mẹ, con luôn là điều quý giá nhất, là niềm hy vọng, là tương lai. Bài thơ “Mùa thu của con” của Nguyễn Hà Thu Sương chính là những lời nhắn nhủ dịu dàng và sâu sắc, là hành trang tinh thần mẹ gửi gắm cho con trước ngưỡng cửa trưởng thành.

Ngay từ khổ thơ đầu, bài thơ mở ra một khung cảnh mùa thu dịu dàng – mùa tựu trường của biết bao học sinh:

“Nắng mùa thu như ươm vàng rất mật
Tiếng trống trường rộn rã bước chân vui
Niềm hân hoan trong ánh mắt rạng ngời
Con đến trường học bao điều mới lạ”

Nắng thu dịu nhẹ như dòng mật ngọt, chan hòa ánh sáng và yêu thương. Trong không gian ấy, tiếng trống trường vang lên rộn ràng, báo hiệu mùa học mới bắt đầu. Dường như đây cũng là ngày đầu tiên con đến lớp, đánh dấu bước khởi đầu trên hành trình học tập và trưởng thành. Đó là khoảnh khắc thiêng liêng, khi con bắt đầu rời vòng tay mẹ để tự tin bước đi bằng chính đôi chân của mình.

“Con đi bằng đôi chân siêu thành
Và con tin mong ánh mắt tự hào
Con hãy cháy hết mình cho hoài bão
Với niềm tin của tuổi trẻ rực hồng.”

Mẹ không chỉ đứng sau cổ vũ mà còn tiếp thêm sức mạnh để con vững bước. Con hãy tự hào khi tự mình tiến bước, hãy can đảm theo đuổi những hoài bão, những ước mơ cháy bỏng của tuổi trẻ. Dù chông gai có thể chờ phía trước, chỉ cần mang theo niềm tin và sự kiên định, con sẽ vượt qua tất cả. Trong mắt mẹ, con là niềm hy vọng – là ngọn lửa sáng rực trong tương lai.

Không chỉ dừng lại ở ý chí và khát vọng, mẹ còn dặn con hãy sống biết yêu thương và bao dung:

“Con hãy nhớ gìn giữ trọn lẽ cuộc sống
Cho và nhận biết chia sẻ cho đời
Sống bao dung và nhân ái với mọi người
Mở tấm lòng, tình yêu thương sẽ tới.”

Cuộc sống không chỉ là những nỗ lực cá nhân mà còn là hành trình sống cùng, sống với, sống vì người khác. Biết cho đi là cách để con nhận lại những điều tốt đẹp. Sống vị tha, nhân ái không khiến con yếu mềm mà chính là làm cho con mạnh mẽ hơn, vững vàng hơn giữa những biến động cuộc đời. Khi con mở lòng, yêu thương sẽ chạm tới con bằng nhiều cách dịu dàng nhất.

Và cuối cùng, điều quan trọng nhất mẹ muốn nhắn gửi, đó là: đừng bao giờ bỏ cuộc.

“Con hãy nhớ trong muôn triệu lý do
Không có lý do cho sự chùn bước
Không nặng trong tâm những điều mất được
Bởi quanh con đời là những yêu thương.”

Đôi khi, cuộc sống khiến ta muốn buông xuôi, nhưng mẹ muốn con nhớ rằng, không có lý do nào đủ lớn để khiến con từ bỏ ước mơ. Đừng để những được – mất trở thành gánh nặng trong tâm hồn. Hãy tin rằng dù đi đến đâu, quanh con vẫn là vòng tay yêu thương của gia đình, của mẹ. Tình yêu ấy sẽ là điểm tựa để con vững vàng trước mọi thử thách.

Bài thơ “Mùa thu của con” là một lời tâm tình ngọt ngào mà cũng đầy bản lĩnh của người mẹ dành cho con mình. Qua từng khổ thơ là những dặn dò thiết tha, là mong mỏi con sống có hoài bão, biết yêu thương, dũng cảm và kiên cường. Trên tất cả, đó là biểu hiện sâu sắc nhất cho tình yêu của mẹ – thứ tình yêu âm thầm, vĩnh cửu và không điều kiện trên mỗi bước con trưởng thành.