Phân tích nhân vật Tâm trong truyện ngắn "Tiếng hót con chim đen" của Trương Tiếp Trương

TIẾNG HÓT CON CHIM ĐEN

(Lược trích: Hai cha con ông Tư đã sống ở bìa rừng núi Hòn Heo được mười năm. Tâm mồ côi mẹ năm lên bốn tuổi. Ông Tư ở vậy, một mình gà trống nuôi con. Ngoài một miếng rẫy con con để trồng mít và hoa màu, ông hầu như không có nguồn thu nhập nào khác. Có chăng là mùa nước lũ, nước tràn về bưng trũng dưới chân núi Hòn Heo, nước trắng xóa mênh mông mồng, cá về đàn đàn lũ lũ, hai cha con cũng đi bắt cá, chuột đồng, cuốn núm.)

Tâm có một bí mật, mà nếu nói ra, thế nào cha nó cũng cho là dở hơi. Tâm mới phát hiện một con chim rất lạ ở sau đồi. Nó đen như chiếc héo bèo, nhưng lại không phải héo bèo. Tiếng hót của nó khác lạ. Không phải tiếng hót của các giống chim thường. Có một cái gì đó rất quyến rũ trong tiếng hót của con chim này, chỉ có trước đây Tâm chưa nhìn thấy. Và điều đặc biệt là nó dường như rất thân thuộc. Có đôi lần, Tâm lặng lẽ đi theo lối mòn, thì lại bắt gặp nó, cái miệng nhỏ xíu, nhấp nháy. Phát ghét nếu ta lén nhìn lắm lắm. Tâm có cảm giác như đứa trẻ mồ côi vừa tìm thấy mẹ. Như gặp lại người thân đã mất, rượt đuổi hoài trong những giấc mơ.

Bây giờ mà đốt rẫy, Tâm biết thế nào lửa cũng bén tới cái gia đình bé nhỏ tội nghiệp kia. Nghĩ tới cảnh đó, tự nhiên Tâm buông điếu. Nó rớm rớm nước mắt. Cha nó càng lẩy làm lạ. Nó nhìn cha, nói khẩn khoản: “Cha, con nhớ mẹ quá… Cha hứa với con, mai hãy đốt rẫy nghe cha”.

Ông Tư lấy làm lạ. Giữa hai chuyện đốt rẫy và chuyện nó nhớ mẹ, có liên quan gì nhau? Nhưng dạo này ông đã quen với việc không hiểu nổi con mình, nên ông lặng thinh, khe khẽ gật đầu. Ăn cơm xong, Tâm cập cập xuống núi. Nó chào ông Tư: “Con ai học đây. Hôm nay rước xuống rồi, cha khỏi chèo ghe đưa con”.

Con đường qua bến kia cánh đồng vẫn còn ngập nhưng Tâm lội được. Nửa tiếng sau nó đã vào lớp. Ngồi trong lớp mà nó cứ nhấp nhổm không yên, mắt nhìn ra cửa sổ về phía đồi. Nơi đó là Hòn Heo hắt như cục mối mọc nham nhở. Ở ngọn đồi tiếp giáp chân núi, là rẫy nhà ông Tư, cha nó, mà nói đầy, ngồi trong lớp học nhìn ra cửa sổ có thể thấy lù lù. Và rồi một lần khi dắt lên lên vườn lên từ sau rẫy nhà nó. Và Tâm trắc ẩn xô giáo cho nghỉ học sớm, nhà có chuyện gấp. Nó chạy như bay về nhà. Lúc đi nhà tiếng hót lạ về chỉ khoảng mười phút.

Lửa lúc này đã bén ngắt. Tâm chạy vòng qua đám lửa, lại đầu trên. Ôi thôi, lửa đã tiến rất sát lùm cây có tổ nó và con chim lạ, nó thấy bứt rứt khôn tả. Tâm cố len lỏi để nhìn rõ hơn. Chim mẹ đang đạp cánh trong tuyệt vọng. Phải làm sao đây? Có đủ thời gian cho nó leo lên ngọn cây, mang cái tổ xuống rồi trở lại ngược rò ra hay không? Nếu Tâm không làm như vậy, chắc con chim mẹ sẽ chết chung với hai con của nó. Khi đó ai sẽ hót cho nó nghe, tiếng hót thân thuộc như một người quen, một người mà nó luôn tiếc nhớ.

Rồi Tâm nhắm mắt làm liều. May sao lúc đỏ thím hai đang phơi bắp ngoài sân và tự hỏi sao ông Tư năm nay đốt rẫy sớm thế, rồi lại tự hỏi sao thằng con ông làm gì mà chạy vô đám lửa vậy, sao mà liều mình thế không biết. Nhưng thím nghĩ đây đâu phải lúc để hỏi, phải làm cái gì đó chứ. Và thím chạy sang nhà lẫn nhà ông Tư, dậm cẳng, dậm chân “Bớ Tư! Vô cứu con mày mau Tư ơi!”.

Khi Tâm mở mắt, nó nhìn thấy thím Hai. Nó mấp máy môi, thím Hai phải cúi xuống thật thấp mới nghe nó nói gì. “Mẹ đâu?”. Tâm rên rỉ. Thím Hai mím cười, thím nghĩ chắc nó còn mê. Thím chỉ sang giường bên. “Cha con kìa. Cha cũng không sao”. Tâm liếc nhìn cha, người cha chừng khẽ gối con cúm nướng, nó cũng chẳng khác gì con cúm nướng. Rồi nước mắt lăn dài, nó lại nói, “con mê đâu?”, thím Hai ngơ ngác. Có một điều kì diệu đã xảy ra với ba mẹ con con chim đen. Tâm đã ngã xuống trước khi kịp tới lùm cây, rồi sau đó được ông Tư cõng ra. Nhưng ngày khi ngọn lửa chẳng như muốn muốt sóng cơn mưa, một trận mưa cuối mùa ào ạt đổ xuống, dập tắt đám cháy. Một mai khi

Tâm rời bệnh viện về nhà, nó sẽ lại được nghe tiếng hót con chim đen, trên những tàn tro. Tiếng nói thân quen như từ năm nào năm nào.

(Trích “Tiếng hót con chim đen”, Trương Tiếp Trương, Đàn vịt bơi qua sông, NXB Giáo dục Việt Nam, 2012)

Gợi ý

– Một trong những đặc điểm nổi bật nhất của nhân vật Tâm trong truyện “Tiếng hót con chim đen” chính là tấm lòng nhân hậu và tình yêu thiên nhiên sâu sắc.

+ Dù chỉ là một đứa trẻ, Tâm đã thể hiện một tình cảm đặc biệt với tổ chim đen nhỏ bé giữa rẫy. Khi biết cha định đốt rẫy, điều khiến Tâm lo lắng nhất không phải là bản thân mà là sự sống còn của ba mẹ con chim đen. Em thậm chí đã chạy đi cảnh báo ông Tư, van xin cha đừng đốt rẫy.

+ Trong cơn mê man giữa cái sống và cái chết, em vẫn nhắc về tổ chim và mẹ – như thể đó là hai điểm tựa duy nhất trong tâm hồn mình. Chính tình yêu thiên nhiên thuần khiết ấy đã khiến người đọc xúc động và cảm phục.

=> Tâm là hiện thân của vẻ đẹp tâm hồn trong trẻo, hồn nhiên và đầy nhân ái – điều mà bất cứ ai cũng cần nuôi dưỡng giữa cuộc sống hiện đại hôm nay.

– Về nghệ thuật xây dựng nhân vật:

+ Ngôi kể thứ ba

+ Ngôn ngữ giản dị, giàu cảm xúc, hồn nhiên, trong sang phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi.

+ Nhân vật được xây dựng chủ yếu dựa trên suy nghĩ, hành động và qua lời kể, tả cuả người kể chuyện.

Đoạn văn nghị luận 200 chữ phân tích nhân vật Tâm trong truyện ngắn “Tiếng hót con chim đen” của Trương Tiếp Trương

Giữa nhịp sống hiện đại hối hả, vẻ đẹp của lòng nhân ái và tình yêu thiên nhiên thuần khiết dường như đang dần bị lãng quên. Thế nhưng, truyện ngắn “Tiếng hót con chim đen” của Trương Tiếp Trương đã khẽ lay động tâm hồn người đọc bằng hình ảnh một cậu bé Tâm nhỏ bé nhưng giàu lòng trắc ẩn. Dù sống trong hoàn cảnh thiếu thốn, Tâm vẫn dành trọn vẹn tình cảm cho tổ chim đen bé nhỏ giữa rẫy nhà mình. Khi biết cha định đốt rẫy, nỗi lo lớn nhất trong tâm hồn em không phải là sự an nguy của bản thân mà là sinh mạng mong manh của ba mẹ con chim đen. Tâm đã dũng cảm lao vào biển lửa để cứu tổ chim, bất chấp hiểm nguy cận kề. Trong cơn mê man giữa ranh giới sống và chết, Tâm vẫn tha thiết nhắc đến tổ chim và mẹ, như thể đó là hai nguồn yêu thương duy nhất níu giữ tâm hồn em. Bằng giọng kể mộc mạc, trong trẻo, nhân vật Tâm được khắc họa giản dị nhưng sâu sắc, gợi lên trong lòng người đọc niềm xúc động và trân quý đối với vẻ đẹp của một tâm hồn hồn nhiên, nhân hậu – điều mà bất cứ ai cũng cần nâng niu giữa những ồn ào của cuộc sống hôm nay.