(Cho các con)
Tổ quốc là khi mẹ sinh con
Có cái mũi dọc dừa, màu da vàng như nắng
Đêm trở dạ có bà con chòm xóm
Bếp lửa hồng ấm suốt cả đời ta
Con lớn như măng trong sự tích đằng ngà
Hồn trẻ Việt tự mang hồn Thánh Gióng
Nết phúc hậu dịu dàng cô Tấm
Nghĩa đồng bào ôm trọn biển và non
Là ngọt ngào tiếng Việt môi son
Ôi tiếng Việt bao thăng trầm xa xót
Cánh cò bay lả vào câu hát
Chạm trang Kiều, tiếng Việt hóa lung linh
[…]
Tổ quốc là biên trấn áo mong manh
Tây rồi Bắc đổi mùa ràn rạt gió
Bao thế kỉ những đợi chờ hóa đá
Đất nước vĩnh hằng cánh võng trước thềm khơi
Là dòng máu cha ông tha thiết chảy muôn đời
Thấm vào đất, vào con, vào sắc cờ cháy rực
Là tất cả những gì yêu dấu nhất
Không nói được thành lời, thì gọi Tổ quốc ơi!
(Trích Tổ quốc, Nguyễn Sĩ Đại, dẫn theo Văn bản đọc hiểu Ngữ văn 12, Đỗ Ngọc Thống (Chủ biên), NXB Đại học Huế, 2024, tr.174-175)

I. Mở bài

Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm

II. Thân bài

* Phân tích được đặc sắc nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:

– Về nội dung:

+ Định nghĩa mới mẻ về Tổ quốc: Tổ quốc là những gì giản dị, quen thuộc, thân thương nhất (Tổ quốc là giây phút thiêng liêng con chào đời, là hình ảnh người mẹ âu yếm, dịu dàng ở thời điểm khai hoa ; là tình làng nghĩa xóm chia ngọt sẻ bùi ; là những câu ca dao, tục ngữ hay kể cho những câu chuyện cổ tích, truyền thuyết tốt đẹp; Tổ quốc cũng là tiếng Việt ngọt ngào ta giao tiếp hàng ngày ; là cảnh sắc thiên nhiên bốn mùa nuôi dưỡng hồn người với cảnh vật dung dị mà đẹp đế; Tổ quốc là vùng “biên trấn”, “thềm khơi” mà bao thế hệ cha ông đã không tiếc công sức và máu xương khai phá, vun đắp, giữ gìn)
+ Hình ảnh Đất nước, con người hiện lên đẹp đẽ, giàu bản sắc văn hóa.
+ Tình yêu thương trìu mến của người cha dành cho con xen lẫn tình yêu thiêng liêng tự hào, ngợi ca dành cho Tổ quốc.

– Về nghệ thuật

+ Thể thơ tự do, ngắt nhịp linh hoạt, phá cách độc đáo dấu câu cuối các dòng thơ
+ Ngôn ngữ giản dị, biểu cảm, giàu chất suy tư, chiêm nghiệm về đất nước.
+ Hình ảnh thơ sinh động, thi vị, lãng mạn,
+ Vận dụng độc đáo chất liệu văn học dân gian vào ý thơ.
+ Sử dụng linh hoạt các biện pháp tư từ nghệ thuật: điệp,, ẩn dụ, liệt kê…
+ Giọng điệu thiết tha, tự hào, thành kính thiêng liêng sâu lắng.

– Đánh giá: Đặc sắc nghệ thuật đã đã góp phần thể hiện tình yêu quê hương, đất nước da diết, sự trân trọng với những giá trị truyền thống và lịch sử dân tộc. Bài thơ cũng thể hiện niềm yêu thương vô bờ bến của cha dành cho con thông qua lời nhắn nhủ về tình yêu đất nước xuất phát từ những gì gần gũi, quen thuộc nhất.

III. Kết bài

Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ

Bài văn nghị luận 600 chữ phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật bài thơ “Tổ quốc” của Nguyễn Sĩ Đại

Nguyễn Sĩ Đại là một nhà thơ tiêu biểu của thi ca đương đại Việt Nam. Thơ ông dung hòa giữa chất chính luận và chất trữ tình, mang đậm chiều sâu suy tư về con người, cuộc sống và quê hương, đất nước. Bài thơ Tổ quốc, trích từ tập Trái tim người lính (1998), được viết tặng cho hai người con trai của tác giả, không chỉ là một định nghĩa đầy mới mẻ và sâu sắc về Tổ quốc, mà còn là lời nhắn nhủ trìu mến của người cha về cội nguồn, về những điều thiêng liêng làm nên hồn cốt dân tộc.

Về nội dung, bài thơ mang đến một góc nhìn mới mẻ khi định nghĩa Tổ quốc không phải là một khái niệm xa xôi hay trừu tượng, mà hiện diện rất cụ thể, gần gũi trong từng hình ảnh, kỉ niệm và giá trị đời sống thường nhật. Đó là giây phút con ra đời – thiêng liêng và xúc động – cùng hình ảnh người mẹ âu yếm, những người hàng xóm nghĩa tình chong đèn suốt đêm “trở dạ”. Tổ quốc còn là những nét văn hóa truyền thống in sâu trong tiềm thức mỗi người: từ “hồn Thánh Gióng”, “cô Tấm dịu dàng”, đến tiếng Việt ngọt ngào thấm đẫm bao nỗi niềm dân tộc và lời ru, ca dao, câu hát dân gian. Những biểu tượng ấy gợi nên một Tổ quốc thân thương, nuôi dưỡng tâm hồn con người từ thuở ấu thơ.

Ở phần sau của bài thơ, tác giả mở rộng phạm vi cảm xúc bằng những hình ảnh giàu chất sử thi: “biên trấn áo mong manh”, “thềm khơi”, “dòng máu cha ông tha thiết chảy muôn đời”. Tổ quốc không chỉ là nơi bắt đầu sự sống mà còn là nơi cha ông đã đổ bao mồ hôi, xương máu để gìn giữ. Đó là Tổ quốc của lịch sử và hiện tại, của nỗi đau và lòng tự hào, của những hy sinh thầm lặng để bảo vệ từng tấc đất quê hương. Tình yêu quê hương trong thơ Nguyễn Sĩ Đại vì thế không phải là một tình cảm sáo rỗng mà là thứ tình cảm được xây nên từ gốc rễ của đời sống, từ những điều bé nhỏ nhất mà bền vững nhất.

Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng thể thơ tự do với nhịp điệu linh hoạt, ngắt nhịp giàu biến hóa, tạo nên sự gần gũi như một lời tâm tình. Ngôn ngữ trong sáng, giản dị mà giàu cảm xúc, giàu chất chiêm nghiệm. Hình ảnh thơ sinh động, thi vị, mang đậm màu sắc dân gian và biểu tượng văn hóa như Thánh Gióng, cô Tấm, tiếng Việt, sắc cờ, thềm khơi… Các biện pháp tu từ như liệt kê, điệp từ, ẩn dụ được vận dụng linh hoạt, góp phần tạo nên một không gian thơ vừa tha thiết vừa lắng sâu. Giọng điệu toàn bài là sự kết hợp giữa cảm xúc trìu mến của người cha dành cho con và niềm tự hào thành kính đối với Tổ quốc.

Có thể nói, Tổ quốc là một bài thơ đặc sắc, giàu chất suy tư và xúc cảm. Nguyễn Sĩ Đại đã thành công khi tái hiện hình ảnh đất nước không chỉ trên bản đồ hay trong sử sách, mà trước hết trong tâm hồn mỗi con người, từ thuở lọt lòng đến khi trưởng thành. Bài thơ nhắn gửi một thông điệp sâu sắc: tình yêu Tổ quốc không đến từ những điều to tát, mà bắt đầu từ những gì giản dị nhất quanh ta – như mẹ, như tiếng ru, như câu chuyện cổ, như những con người bình dị biết thương nhau. Qua đó, tác giả khơi gợi niềm tự hào dân tộc và trách nhiệm gìn giữ những giá trị văn hóa, truyền thống thiêng liêng của đất nước, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ – những người sẽ tiếp bước cha ông trong hành trình bảo vệ và xây dựng non sông.

BÀI VIẾT LIÊN QUAN:

Phân tích tình cảm của nhân vật anh bán vé số đối với bà cụ bán cành mai Tết trong truyện ngắn “Bán một cành mai ăn Tết” của Hoàng Công Danh Phân tích tâm trạng nhân vật trữ tình trong bài thơ “Bầy chim sẻ có nhìn thấy tôi?” của Nguyễn Phong Việt Phân tích nét tính cách của nhân vật bà cô trong đoạn trích Nếp nhà của Nguyễn Khải