I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả -(?-?)

– Sống ở thế kỉ XVI.

– Là người có nhân cách cao thượng, từ quan về ở ẩn

– Các sáng tác của ông vẫn thể hiện sự quan tâm, lo lắng đến đất nước, nhân dân,

2. Tác phẩm

a. Thể loại

* Thể loại: Truyền Kỳ

– Là loại văn xuôi tự sự có nguồn gốc từ Trung Quốc,

– Thường mô phỏng những cốt truyện dân gian hoặc dã sử. Sau đó, được tác giả sắp xếp lại tình tiết bồi đắp thêm cho đời sống các nhân vật, xen lẫn những yếu tố kì ảo

b. Nguồn gốc xuất xứ

– Ra đời vào thế kỉ thứ XVI, xã hội phong kiến Việt Nam bước vào giai đoạn suy vong.

– Truyện mang đậm giá trị nhân văn, được đánh giá là áng “Thiên cố kỳ bút,

– Gồm 20 truyện, ghi chép lại những câu chuyện được lưu truyền tản mạn trong dân gian và thường có yếu tố kì ảo,

* Truyện “Chuyện người con gái Nam Xương”

Là thiên thứ 16 trong tổng số 20 truyện của Truyền kỳ mạn lục.

– Truyện được viết bằng chữ Hán, Nguyễn Dữ tái tạo trên cơ sở truyện cổ tích “Vợ chàng Trương”

– Đây là câu chuyện kể về cuộc đời một con người theo chuỗi sự việc, theo ngôi thứ 3,

c. Tóm tắt

– Vũ Nương là cô gái đẹp người đẹp nết được Trường Sinh – một trong số ít người ít học, đa nghi con nhà giàu cưới về làm vợ.

– Trương Sinh đi lính, Vũ Nương sinh con trai, đặt tên là Đản. Mẹ Trường Sinh vì quá nhớ con mà sinh bệnh, không qua khỏi,

– Trương Sinh trở về nghe lời con trẻ nghi ngờ vợ thất tiết. Vũ Nương kêu oan, và phải trẫm mình xuống sống Hoàng Giang để chứng minh minh trong sạch.

– Một đêm thấy bóng cho trên tường bé Đàn gọi cha. Trường Sinh lúc ấy mới tỉnh ngộ nhưng đã muộn.

– “ Vũ Nương gặp Phan Lang dưới thủy cung. Khi Phan Lang trở về nàng nhờ nhắn gửi chàng Trường lập đàn giải oan

– Trường Sinh nghe theo, lập đàn giải oan trên bến sông ấy. Vũ Nương trở về ẩn hiện giữa dòng nói lời tạ từ rồi biến mất.

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Nhân vật Vũ Nương

a. Phẩm chất đức hạnh của Vũ Nương

* Vũ Nương là người phụ nữ có dung nhan xinh đẹp

– Ngay từ đầu truyện, Vũ Nương đã được giới thiệu là người phụ nữ đẹp người đẹp nết
“Tính tình đã thủy mị nết na lại thêm tự dùng tốt đẹp”
– Trương Sinh cảm mến cái dung hình ấy nên đã xin mẹ trăm lạng vàng cười nàng về làm vợ

*Người vợ thủy chung, yêu thương chồng hết mực

Trong cuộc sống vợ chồng bình thường;

+ Nàng hiểu tính chồng “có tính đa nghỉ, phòng ngừa quá mức nên Vũ Nương đã khéo léo cư xử đúng mực, nhường nhìn, giữ gìn khuôn phép nên không từng lúc nào vợ chồng phải bất hòa

* Nàng là người phụ nữ hiểu chồng, biết mình, người phụ nữ đức hạnh

→ Song từ ngày đó, đã hé lộ mâu thuẫn tính cách giữa hai người.

– Khi tiễn chồng đi lính:

+ Nàng không mong vinh hiển mà chỉ cầu mong. “bình yên”

+ Nàng thấy trước và cảm thông những nỗi vất vả gian lao mà chồng sẽ phải chịu nơi chiến trận.

+ Nàng khắc khoải nhớ nhung: “Nhìn trăng soi … lại thổn thức tâm tình”
=> Mơ ước lớn nhất của nàng là gia đình yên ấm.

– Khi xa chồng:

+ Vũ Nương nhớ thương chồng tha thiết “mây che kín núi, “bướm lượn đầy vườn
+ Luôn thấy bóng hình chồng bên mình.
+ Tiết hạnh ấy còn được khẳng định cách biệt ba năm … chưa hề bên gót…
=> Người vợ hết sức thủy chung với chồng.

* Vũ Nương còn là người con dâu hiếu thảo

– Thay Trương Sinh làm tròn bổn phận người con đối với gia đình nhà chồng: chăm sóc, thuốc thang, lễ bái, dịu dàng khuyên lơn mẹ chồng.
– Hiếu thảo giữ lễ với mẹ chồng đến nỗi trong lời trăng trối của bà mẹ chồng còn viện cả trời xanh để minh chứng cho tấm lòng hiếu thảo của con dâu:
“ Xanh kia quyết chẳng phụ con cũng như con chẳng phụ mẹ
=> Điều đó đã ghi nhận nhân cách và đánh giá công lao của Vũ Nương một cách xác đáng và khách quan nhất .Khi mẹ chồng mất, nàng hết lời thương xót, ma chay chu đáo như đối với cha mẹ đẻ mình.

2. Vũ Nương là cô con dâu hiếu thảo, hết lòng vun vén cho gia đình

* Vũ Nương là một người mẹ yêu thương con hết mực

– Một mình sinh con, nuôi và dạy con khôn lớn khi chồng vắng nhà.
– Hết lòng yêu thương con, hi sinh vì con vừa là cha vừa là mẹ. Lo con thiếu vắng cha nên đã chỉ vào cái bóng của mình trên vách bảo là cha Đản, Vũ Nương không chỉ chăm lo cho con về mặt vật chất mà còn cả về tinh thần một người mẹ tâm lí
– Lựa chọn cái chết ở cuối câu chuyện cũng là cách Vũ Nương bảo vệ con trước những định kiến xã hội cũ là Vũ Nương là một người mẹ hết lòng yêu con

* Vũ Nương là người trọng nhân phẩm và tình nghĩa.

– Khi bị chồng nghi oan
Lời thoại 1: Nàng phân trần để chồng hiểu rõ tấm lòng mình.
+ Nàng nói đến thân phận mình, đến tình nghĩa vợ chồng: “Thiếp con kẻ khó, được nương tựa nhà chàng”
* Nàng khẳng định tấm lòng chung thủy, trong trắng “…Cách biệt ba năm giữ trọn một tiết”
+ Cầu xin chồng đừng nghỉ oan mà. Nàng đã hết lòng hàn gắn hạnh phúc gia đình đang có nguy cơ tan vỡ

Lời thoại 2: Khi bị đối xử tàn nhẫn bất công, nàng nói lên nỗi đau đớn thất vọng:
+ Hạnh phúc gia đình: “thủ vui nghỉ gia nghi thất – đã tan vỡ.
+ Tình yêu không còn: “bình rơi trâm gãy, mây tạnh mưa tan, sen rũ trong ao, liều tàn trước gió…
+ Cả nỗi đau chờ chồng đến hóa đá cũng không có được, “đâu còn có thể lại lên núi Vọng Phu kia nữa”.

=> Vậy là cuộc đời chẳng còn ý nghĩa gì nữa với người vợ trẻ khao khát yêu thương.

Lời thoại 3: Cuối cùng nàng thất vọng tột cùng bởi vì cuộc hôn nhân không còn hàn gắn được nữa:

+ Vũ Nương đành mượn dòng sông quê hương để giãi tỏ tấm lòng trong trắng, để minh oan cho mình

+ Nàng nói lời nguyện cầu xin thần sông chứng giám cho tiết trong sạch và nỗi oan của mình.
=>Hành động trăm minh tự vẫn của nàng còn là hành động quyết liệt bảo vệ nhân phẩm.

– Khi sống dưới thủy cung:

+ Nàng vẫn khao khát được trả lại danh dự (nhờ Phan Lang nói với Trương Sinh lập đàn giải oan).
+ Nàng vẫn rất nặng lòng với chồng con, quê hương (khao khát được đoàn tụ cùng gia đình).
+ Nàng là người trọng tình nghĩa (giữ trọn lời hứa với Linh Phi),
– Vũ Nương là một người phụ nữ toàn diện, nhưng lại phải chết oan uổng.

b. Nỗi oan khuất của Vũ Nương

* Nguyên nhân trực tiếp

– Chiếc bóng trên vách khiến bé Đản ngộ nhận đó là cha mình

=> Những lời nói thật của con đã làm thổi bùng ngọn lửa ghen tuông trong lòng Trường Sinh.

* Nguyên nhân sâu xa
– Do cuộc hôn nhân bất bình đẳng, do tính cách của Trương Sinh.
– Do cách cư xử hồ đồ, độc đoán, thái độ phũ phàng, ít học ghen tuông mù quáng, bỏ ngoài tai những lời phân trần của vợ

=> Đối với vợ Trường Sinh thiếu lòng tin thiếu cả tình thương

– Do lễ giáo phong kiến hà khắc; chế độ nam quyền đã dung túng cho thói hay ghen, gia trưởng của người đàn ông, phá tan hạnh phúc của người phụ nữ.
=> Trương Sinh là bạo chúa trong gia đình.

– Do chiến tranh phong kiến gây nên cảnh sinh ly tử biệt.
=> Cái chết của Vũ Nương có giá trị tố cáo xã hội phong kiến đương thời

2. Nhân vật Trương Sinh

– Xuất thân: Con nhà giàu nhưng ít học,
– Tính tình:
+ Đa nghỉ, hay ghen, bảo thủ, độc đoán
+ Vũ phu, thiếu lòng bao dung, tình nghĩa.
– Là người gây nên cái chết oan khuất của Vũ Nương
– Nhưng xem xét đến cùng, Trường Sinh cũng chính là nạn nhân của xã hội phong kiến đường thời.

3. Những chi tiết đặc sắc

a. Chi tiết cái bóng

– Nó là đầu mối, là chi tiết thắt nút – mở nút của truyện, tạo nên sự bất ngờ và tăng tính bi kịch cho truyện
– Đây là sự khái quát tấm lòng, sự ngộ nhận và sự hiểu lầm của các nhân vật:
+ Đối với bé Đản: tưởng cái bóng là cha mình – sự ngộ nhận.
+ Đối với Vũ Nương. Vì thương con mà chỉ vào bóng mình trên vách bảo đó là cha Đản. Nhưng cũng vì nhớ thương, thủy chung với chồng, khao khát đoàn tụ khi xa chồng.

* Đối với Trương Sinh:  Cái bóng là người tình của vợ, đã thổi bùng cơn ghen đánh đuổi, mắng nhiếc khiến Vũ Nương phải tìm đến cái chết

– Nó góp phần hoàn thiện nhân cách Vũ Nương, đồng thời thể hiện rõ số phận bi kịch của người phụ nữ dưới xã hội phong kiến

b. Chi tiết kì ảo

– Vũ Nương tự tử nhưng lại được các tiên nữ cứu.
=> Cách kể chuyện giống truyện cổ tích: Ở hiền gặp lành.

– Phan Lang nằm mộng thả rùa mai xanh là vợ của vua biển Nam Hải nên khi chạy giặc bị đắm thuyền được Linh Phi cứu,

=> Khuyên nhủ con người biết báo đáp công ơn

– Trương Sinh lập đàn giải oan, Vũ Nương trở về trên kiệu hoa ở giữa dòng nói vọng vào lời tạ từ rồi biến mất.
=> Thể hiện kết thúc có hậu, tôn vinh vẻ đẹp tâm hồn của Vũ Nương – người phụ nữ Việt Nam luôn vị tha, bao dung, nhân ái. Khẳng định tính bị kịch vẫn còn tồn tại, ngay trong cái lung linh,kì ảo.

🔻 Xem thêm:

• Phân tích nghĩa chi tiết nghệ thuật chiếc bóng trong “Chuyện người con gái Nam Xương”
• Số phận bất hạnh của Vũ Nương trong “Chuyện người con gái Nam Xương”
• Tinh thần nhân đạo trong “Chuyện người con gái Nam Xương”
• Kể lại câu chuyện “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ
• Phân tích tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương