Phân tích nét tính cách của nhân vật bà cô trong đoạn trích Nếp nhà của Nguyễn Khải
Nếp nhà
(Tóm tắt bối cảnh: Nhân vật tôi mỗi lần ra Hà Nội đều đến thăm bà cô mình. Bà tám mươi tuổi, sống trong một ngôi nhà ngay giữa đại lộ trung tâm trông thẳng ra hồ Hoàn Kiểm. Theo nhân vật tôi, bà sống rất nguyên tắc. Lần này, nhân vật tôi ra Hà Nội vào đúng mùa xuân và lại đến thăm bà cô mình.)
[….] Chưa bao giờ tôi thấy người Hà Nội ăn mặc sang trọng như bây giờ. Chưa bao giờ tôi thấy phố xá chói lòa những tủ kính, những bảng hiệu và ánh sáng như bây giờ. Vậy mà một nhà giàu của Hà Nội có dư điều kiện để thay đổi lại không chịu thay đổi. Một đại gia đình gồm hai con trai, hai con dâu, một gái, một rể và những đứa con của họ vẫn sống chung dưới một mái nhà, ăn chung một bếp ăn. Thiên hạ thì chia ra, bà cụ lại gom vào. Vẫn rất êm thấm mới lạ chứ!. Nếp nhà đã thắng được tự do của cá nhân sao? Phải nói thêm, cái nếp nhà này cũng ít ai theo kịp. Người con dâu cả vốn là con gái Hàng Bồ, đỗ đại học, là một cô gái kiêu hãnh, tự tin, không dễ nhân nhượng. Ai cũng nghĩ hai người đàn bà, một già một trẻ, cùng sắc sảo sẽ rất khó chấp nhận nhau. Vậy mà họ ăn ở với nhau đã mười lăm năm chả có điều tiếng gì. Người chị của cô con dâu đến nói với bà cô tôi: “Bác chịu được tính nó thì con cũng phục thật đấy”. Bà cải chính: “Đúng là tôi có phần phải chịu nó nhưng nó cũng có phần phải chịu tôi, mỗi bên chịu một nửa”. Bà bảo, con dâu là vàng trời cho, mình không có công đẻ ra nó cũng không nuôi nó ăn học ngày nào, bỗng dưng nó về nhận mình là mẹ, sinh con đẻ cái cho dòng họ, cáng đáng mọi việc từ trẻ đến già, không lễ sống nó thì thôi còn hoạnh họe nỗi gì.
Bà chiều quý và tôn trọng các con dâu thật lòng nên cả hai nàng dâu đều tâm sự với mẹ chồng: “Con ở với mẹ còn thoải mái hơn ở nhà với mẹ con”. Con rể và con gái được nhận nhà ở một khu tập thể, nhà chật, lại xa, con còn nhỏ. Nhưng anh con rể không muốn nhờ vả mẹ vợ, tự mình cũng thấy không tiện mà người ngoài nhìn vào càng không tiện. Bà biết thế nên bảo con rể: “Trong cái nhà của tôi có một phòng dành cho vợ anh. Của vợ anh tức là của anh. Cũng như mọi thứ của anh tức là của vợ anh. Chẳng lẽ anh bảo không phải”. Năm ngoái khu phố có yêu cầu bà cụ báo cáo về nếp sống gia đình cho hàng phố học tập. Bà từ chối, khi tôi lại thăm bà nói riêng: “Cái chuyện ấy ai cũng biết cả, chỉ khó học thôi”. Tôi cười: “Lại khó đến thế sao?”. Bà cụ nói: “Trong nhà này, ba đời nay, không một ai biết tới câu mày, câu tao. Anh có học được không?” À, thế thì khó thật. Theo bà cụ, thời bây giờ có được vài trăm cây vàng không phải là khó, cũng không phải là lâu, nhưng có được một gia đình hạnh phúc phải mất vài đời người, phải được giáo dục vài đời. Hạnh phúc không bao giờ là món quà tặng bất ngờ, không thể đi tìm mà cũng không nên cầu xin. Nó là cách sống, một quan niệm sống, là nếp nhà, ở trong tay mình nhưng nhận được ra nó, có ý thức vun trồng nó lại hoàn toàn không dễ.
(Trích Nếp nhà, Nguyễn Khải, in trong Hà Nội trong mắt tôi – Tập truyện ngắn,NXB Thời đại, 2010, tr.7-10)
* Chú thích: Tác giả Nguyễn Khải (1930 – 2008), sinh tại Hà Nội.
Bài văn phân tích nét tính cách của nhân vật bà cô trong đoạn trích Nếp nhà của Nguyễn Khải
Trong dòng chảy hối hả của cuộc sống hiện đại, khi nhiều giá trị truyền thống đang dần bị lu mờ, hình ảnh bà cô trong đoạn trích Nếp nhà của Nguyễn Khải hiện lên như một điểm tựa vững chãi của đạo lí gia đình. Qua cái nhìn trân trọng của người kể chuyện, người đọc có thể cảm nhận được nét tính cách nổi bật nhất của nhân vật bà cô: đó là một người phụ nữ sâu sắc, bao dung và đầy hiểu biết, luôn yêu thương con cháu bằng cả tấm lòng và ý thức giữ gìn nếp nhà một cách bền bỉ, kiên định.
Trước hết, bà cô hiện lên là một người mẹ thật lòng yêu quý và tôn trọng con cái, đặc biệt là con dâu và con rể – những người thường được xem là “người dưng khác máu tanh lòng”. Trong khi nhiều gia đình khác, mối quan hệ mẹ chồng – nàng dâu vẫn là nguyên nhân gây nên những xung đột, thì ở nhà bà cô, cả hai nàng dâu đều sống hòa thuận và cảm thấy “thoải mái hơn cả ở nhà mẹ đẻ”. Điều này không chỉ phản ánh sự khéo léo trong cách cư xử mà còn cho thấy tấm lòng nhân hậu và cái nhìn công bằng của bà cụ. Bà không xem mình là bề trên, mà thẳng thắn thừa nhận: “Đúng là tôi có phần phải chịu nó nhưng nó cũng có phần phải chịu tôi, mỗi bên chịu một nửa”. Quan niệm ấy chứa đựng sự cảm thông, thấu hiểu và tinh thần bình đẳng rất văn minh giữa các thế hệ trong gia đình.
Với con rể, bà cũng thể hiện sự tế nhị và đầy tình nghĩa. Khi biết con rể ngại ở nhờ nhà vợ, bà đã nhẹ nhàng thuyết phục: “Trong cái nhà của tôi có một phòng dành cho vợ anh. Của vợ anh tức là của anh. Cũng như mọi thứ của anh tức là của vợ anh. Chẳng lẽ anh bảo không phải?”. Cách nói ấy vừa chân tình vừa thấm đẫm sự tinh tế, khiến người nghe cảm thấy được tôn trọng và sẻ chia. Đây chính là phẩm chất của một người phụ nữ từng trải, hiểu đạo lí sống và biết cách giữ gìn hòa khí gia đình.
Không chỉ là người biết cư xử khéo léo, bà cô còn là người rất có ý thức trong việc xây dựng và gìn giữ “nếp nhà” – một khái niệm thiêng liêng trong văn hóa truyền thống. Bà từ chối báo cáo nếp sống gia đình với lí do “ai cũng biết cả, chỉ khó học thôi”, bởi theo bà, hạnh phúc không phải là món quà từ trên trời rơi xuống, mà là kết quả của một quá trình vun đắp bền bỉ qua nhiều thế hệ. Nếp sống trong gia đình bà – “ba đời nay không một ai biết tới câu mày, câu tao” – là một minh chứng sống động cho tinh thần yêu thương, tôn trọng lẫn nhau trong cách ứng xử. Với bà, hạnh phúc không phải là những điều cao sang mà chính là sự đồng lòng, hòa thuận trong một mái nhà.
Qua những lời kể và đối thoại trong đoạn trích, Nguyễn Khải đã khắc họa thành công hình ảnh một người phụ nữ Hà Nội mang vẻ đẹp truyền thống – vừa nền nã, dịu dàng lại vừa sâu sắc, vững vàng. Nhân vật bà cô tiêu biểu cho những con người gìn giữ giá trị gia đình như một phần không thể thiếu của văn hóa dân tộc. Ở bà, người đọc thấy được sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa tình yêu thương và sự hiểu biết.
Từ hình ảnh bà cô trong Nếp nhà, mỗi người hôm nay có lẽ sẽ nhận ra rằng: trong thời đại mà con người ngày càng bị cuốn vào những giá trị vật chất, thì việc gìn giữ đạo lí gia đình, xây dựng nếp nhà chính là cách để ta giữ lại phần cốt lõi, thiêng liêng nhất của đời sống. Bà cô không chỉ là hình tượng văn học mà còn là biểu tượng đẹp cho tinh thần sống nhân hậu, vị tha và đầy trí tuệ của người Việt Nam.
Đoạn văn 200 chữ phân tích nét tính cách của nhân vật bà cô trong đoạn trích Nếp nhà của Nguyễn Khải
Trong đoạn trích Nếp nhà của Nguyễn Khải, nhân vật bà cô hiện lên với nét tính cách nổi bật: một người phụ nữ sâu sắc, bao dung và đầy hiểu biết, luôn yêu thương con cháu và có ý thức giữ gìn nếp nhà. Bà đối xử với con dâu bằng tấm lòng công bằng, trân trọng: “Đúng là tôi có phần phải chịu nó nhưng nó cũng có phần phải chịu tôi”, cho thấy sự thấu hiểu và tinh thần bình đẳng trong gia đình. Với con rể, bà cư xử đầy tinh tế, dùng lý lẽ nhẹ nhàng để xóa đi khoảng cách, giúp người trẻ cảm thấy được tôn trọng và sẻ chia. Quan trọng hơn, bà ý thức sâu sắc về giá trị của “nếp nhà”, tin rằng hạnh phúc không thể xin hay tìm, mà phải được vun đắp qua nhiều thế hệ bằng tình yêu thương và sự rèn luyện trong cách sống. Câu nói “ba đời nay, không ai biết đến câu mày, câu tao” là minh chứng cho nền nếp gia phong mà bà gìn giữ. Nhân vật bà cô là biểu tượng cho vẻ đẹp truyền thống của người Hà Nội – một hình mẫu nhắc nhở mỗi người biết quý trọng hơn giá trị gia đình giữa đời sống hiện đại nhiều biến động.
