Phân tích đoạn thơ "Nói với con cuối năm" của Lưu Quang Vũ

Nói với con cuối năm
(Lưu Quang Vũ)

Cha lên làng sơ tán thăm con
hoa mận nở trắng vườn
năm sắp hết
chợ quê rộn rịp
vàng hương nếp mới lá rong xanh

hai cha con ngồi trên bờ đê cao
sông chiều ngút khói
gió rạp mình cỏ dại
sau lưng Hà Nội sương mờ
thành phố vừa trải qua
những trận bom huỷ diệt
lòng cha giờ dập nát
những xác người máu loang
biết nói gì với con
đôi mắt trẻ đen tròn ngơ ngác thế
cuộc chiến tranh đã mấy chục năm trời
con mới gần ba tuồi
tia nắng sớm mong manh chùm lá mới
đêm của đời gió bão đã dài lâu

con bi bô với bàn ghế cỏ cây
tập gọi tên các sự vật trên đời
tập tin lời người lớn
cha làm sao nói được
những khổ đau lầm lạc đợi trên đường
các ác đen xì trong mỗi quả bom
mang mặt đẹp nói cười khôn khéo

con hát lời ngọng nghịu
“vịt dắt tay gà hai đứa đi chơi”
áp trán vào gò má thơ ngây
cha bỗng thấy chẳng có gì đáng sợ
cha dạy con mến thương tất cả
rồi tự con sẽ biết căm thù
cha dạy con tin yêu từ ngọn cỏ
rồi mai sau con sẽ nghi ngờ
con sẽ trả lời những câu hỏi đời cha
con cũng sẽ đặt nhiều câu hỏi mới
lòng cha dẫu héo khô cành mận dại
nhựa âm thầm buốt trắng những chùm hoa
con ơi con hãy tha thứ cho cha
cha chẳng thể nào sống cùng mẹ được
đời cha nắng gắt
mẹ con cần suối mát của đồng vui
con khôn lớn trên đời
hãy yêu thương mẹ
và hãy hiểu cho cha

Tết hoà bình đầu tiên
đất nước nghèo xơ xác
cha cũng chẳng đủ tiền
mua cho con áo đẹp
chiều bên sông gió rét
con lặng nhìn tít tắp bãi ngô xa
– Bên kia sông có gì hở cha?
– Bên kia sông có đường đất đỏ
có ruộng mía trỗ cờ trắng xoá
những vườn đầy quả ngọt những đồng hoa.
– Có bươm bướm không cha?
– Có, có rất nhiều bươm bướm.
Con thì thầm trong hơi thở mạnh
– Sông rộng thế làm sao sang được?
Cha ôm con vào lòng, con bé bỏng của cha
– Bên kia sông nhiều bướm nhiều hoa
rồi cha con ta sẽ tìm được con đò
đi sang bên ấy.

Đề: Viết đoạn văn 200 chữ phân tích đoạn thơ sau:

“Con thì thầm trong hơi thở mạnh
– Sông rộng thế làm sao sang được?
Cha ôm con vào lòng, con bé bỏng của cha
– Bên kia sông nhiều bướm nhiều hoa
rồi cha con ta sẽ tìm được con đò
đi sang bên ấy.”

Gợi ý

– Về nội dung: Sự thắc mắc, tò mò làm sao để sang sông của người con (thì thẫm trong hơi thở mạnh, sông rộng thế làm sao sang được?); tấm lòng yêu thương mà người cha dành cho con thể hiện qua sự thấu hiểu, vỗ về, khơi dậy niềm tin cùng cha vươn tới một cuộc sống tốt đẹp (ôm con vào lòng, cha con ta sẽ tìm được con đò, đi sang bên ấy…) ,

– Về nghệ thuật: Sử dụng hình thức trò chuyện giữa cha và con; nghệ thuật xây dựng hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng; ngôn ngữ thơ giản dị, hàm súc; vận dụng hiệu quả biện pháp tu từ ẩn dụ; giọng thơ tâm tình, tha thiết;…”

Bài làm

Cuộc sống vốn dĩ là một hành trình dài đầy thử thách, nơi mỗi con người đều phải tự mình tìm cách vượt qua những “dòng sông” rộng lớn của đời mình. Đoạn thơ trích trong bài “Nói với con cuối năm” của Lưu Quang Vũ đã gửi gắm thông điệp ấy qua cuộc đối thoại dung dị mà sâu sắc giữa cha và con: “Con thì thầm trong hơi thở mạnh / Sông rộng thế làm sao sang được?”. Câu hỏi thơ ngây, hồn nhiên của đứa trẻ như nỗi băn khoăn thường trực của con người trước những gian nan trong cuộc sống. Đáp lại, người cha không chỉ vỗ về mà còn truyền cho con niềm tin yêu và hy vọng: “Bên kia sông nhiều bướm nhiều hoa, rồi cha con ta sẽ tìm được con đò đi sang bên ấy”. Lời cha dạy con nhẹ nhàng mà ấm áp, thể hiện tấm lòng yêu thương, thấu hiểu, đồng thời khơi dậy trong con tinh thần lạc quan, vững bước vượt qua thử thách để chạm tới những điều tốt đẹp. Bằng hình thức trò chuyện gần gũi, hình ảnh ẩn dụ giàu tính biểu tượng, giọng thơ tha thiết, Lưu Quang Vũ đã khắc họa chân thực một triết lí sống giản dị mà sâu xa: chỉ cần có niềm tin và sự đồng hành, con người sẽ không bao giờ bị khuất phục trước những khó khăn, thử thách của cuộc đời.