Phân tích truyện ngắn "Hoa đào nở trên vai" - Vũ Thị Huyền Trang

Hoa đào nở trên vai

[…] Vậy là Lụm trở thành con cháu nhà này cũng đã được hơn ba tháng. Ông vẫn nhớ như in buổi sáng hôm ấy. Lúc trở về từ nơi tránh lũ ông thất thần nhìn nhà cửa tan hoang. Lúc đang bới trong đống đổ nát tìm nồi niêu, xoong chảo ông giật mình nhìn thấy trên bụi tre bị bão quật nằm rạp xuống bám đầy bùn đất sau cơn lũ có hình hài một con người. Nói đúng hơn đó là một đứa trẻ, quần áo nhuộm màu bùn, tay cố ôm lấy thân cây. Xứ này đâu lạ gì cảnh sau mỗi trận bão lũ lại thấy đồ đạc nhà mình trôi đi, đồ đạc nhà người ta trôi đến. Khi thì xoong nồi, khi thì cây cối, gà, vịt, khi thì quần áo, búp bê, cặp sách. Nói chung đủ cả, lẫn lộn trong bùn đất chẳng còn dùng được. Nhưng chưa bao giờ ông nghĩ thứ trôi đến sau cơn lũ lại là một thằng bé sáu tuổi, người ngợm đặc như một khối bùn.

Sau lũ, nguồn nước cũng ô nhiễm nặng. Những gáo nước đục ngầu không thể gột rửa hết bùn đất trên cơ thể đứa bé tội nghiệp. Ngay cả sau này cũng vậy, dù ông Vại và vợ chồng đứa con trai có yêu thương ra sao cũng không thể nào xóa đi ký ức đau buồn trong nó. Ông từng dắt thằng nhỏ ngược dòng cơn lũ tìm về nhà. Nhưng về đến nơi chỉ thấy cảnh tượng tan hoang. Người ta nói người thân thằng nhỏ đã trôi theo cơn lũ, không về. Kể từ đó thằng nhỏ trở thành con cháu trong nhà. Người làng nói chắc ông trời thương vợ chồng chị Thảo lấy nhau chục năm vẫn chưa có con nên cơn lũ đã đưa thằng nhỏ dừng lại nơi này. Từ khi có nó nhà cửa tự nhiên cứ ấm dần lên. Dù sau lũ, dựng tạm cái lều, ba con người co cụm lại bên mâm cơm đạm bạc và giấc ngủ tứ bề gió thổi. Chồng Thảo đi xuất khẩu lao động đã được gần hai năm. Ở xa, quặn lòng thương quê nhà mưa lũ. Nên Vĩnh nói số tiền anh tiết kiệm được sẽ gửi về xây một căn nhà tử tế, nền cao, móng chắc để những mùa bão sau bớt đi phần thấp thỏm, âu lo. “Hơn nữa, không thể để cho thằng nhỏ sống tạm bợ thế được. Sẽ chỉ càng khiến nó nghĩ về mất mát”. Thế là một ngôi nhà nhỏ được xây lên. Thỉnh thoảng ông Vại ới thằng nhỏ xách hộ cái xô, giữ giùm cái thang, trông giùm mấy mẻ cá đang phơi ngoài sân sợ con mèo ăn mất. Sợ nó ngồi không hay nghĩ ngợi vẩn vơ, lúc giải lao ông thường đạp xe đèo nó đi chơi làng trên xóm dưới. Mấy đứa nhỏ hàng xóm chạy sang kéo thẳng Lụm chạy mất tiêu sau rặng cúc tần. Trời tối nhá nhem thằng Lụm trở về với bộ dạng lấm lem, miệng cười hở hàm răng sún chưa thay hết. Thảo vờ mắng nó vài câu chứ bụng dạ thì mừng vui quá chừng. Ít ra cũng thấy Lụm bắt đầu cười trở lại. Nửa đêm cũng ít dần những cơn ác mộng khiến thằng nhỏ bật dậy mếu máo gọi “mẹ ơi”. Nó cũng thôi bám chặt vào cột nhà mỗi khi thấy ngoài trời nổi gió.

[..] Cảnh tát cá đồng mới đông vui làm sao. Bà con ai cũng ghé chọn vài con cá to mua về để ăn Tết. Cá đồng ăn cỏ, nước sạch chảy lưu thông nên thơm thịt ai cũng thích. Lụm bận bịu với chiếc giỏ đựng đầy tôm tép của mình. Cô Thảo nói Lụm bán được bao nhiêu tiền đều được giữ lại để đi chợ Tết. Thằng nhỏ sướng rơn lội cả ngày dưới đồng, bùn bết từ đỉnh đầu xuống chân, chỉ hàm răng trắng thỉnh thoảng thích chí cười khanh khách. Tối về cô Thảo đun sẵn nồi nước lá, lôi Lụm ra kì cọ. Tay Thảo dừng lại bên chiếc bớt đỏ trên vai thằng nhỏ, khẽ cười bảo:

– Con nhìn xem, hoa đào ngoài vườn chưa kịp nở mà hoa đào trên vai con đã nở hoa rồi.
– Hồi trước mẹ con hay nói ai có chiếc bớt đỏ như hoa sau này nhất định sẽ hạnh phúc. Có thật vậy không cô?
Đúng thế. Cô cũng tin sau này Lụm nhất định sẽ trở thành một chàng trai tươi vui, hạnh phúc. Bởi con mang cả mùa xuân đang nở thắm trên vai.
Lụm nhắm mắt, ngửa cổ cảm nhận sự ấm áp của từng gáo nước lá dội xuống người mình và những cánh hoa đào chầm chậm nở trên vai…
(Trích Hoa đào nở trên vai, Vũ Thị Huyền Trang https://baoquangngai.vn/ channel/2028/202212/truyen-ngan-hoa-dao-no-tren-vai)

*Chú thích: Tác giả: Vũ Thị Huyền Trang sinh năm 1987, tốt nghiệp Khóa 9 Khoa Viết văn và Báo chí, Đại học Văn hóa Hà Nội. Hội viên Hội VHNT tỉnh Phú Thọ. Vũ Thị Huyền Trang là tác giả của 14 đầu sách văn học đã xuất bản, sở hữu một bộ sưu tập khá lớn các giải thưởng lớn nhỏ trong các cuộc thi sáng tác văn xuôi, truyện ngắn. Các sáng tác chủ yếu viết về đề tài gia đình và người phụ nữ. Ở chị luôn có sự yêu thương day dứt cho những số phận, những bi kịch của con người nhất là người phụ nữ và trẻ em.
Dàn ý chi tiết

Dàn ý tóm tắt

I/Mở bài

+ Trong dòng chảy của văn học Việt Nam, nhiều tác phẩm đã khắc sâu vào lòng người đọc bằng những câu chuyện cảm động và giàu giá trị nhân văn.

+ Một trong số đó là truyện ngắn “Hoa đào nở trên vai” của Vũ Thị Huyền Trang.

+ Tác phẩm kể về tình cảm chân thành của ông Vại và gia đình dành cho cậu bé Lụm, người bị cuốn trôi theo dòng lũ và được họ cưu mang.

+ Qua câu chuyện, tác giả không chỉ tái hiện lại những mất mát do thiên tai gây ra mà còn gửi gắm một thông điệp sâu sắc về tình người và niềmhy vọng.

II/ Thân bài

a. Khái quát

+ Vũ Thị Huyền Trang, một nhà văn trẻ thuộc thế hệ sau đổi mới, đã ghi dấu ấn với phong cách sáng tác tập trung vào đề tài gia đình và số phận con người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.

+ Những trang viết của chị luôn chứa đựng sự yêu thương day dứt, đặc biệt là những bi kịch đời thường.

+ Truyện “Hoa đào nở trên vai” được kể theo ngôi thứ ba, qua điểm nhìn của nhân vật ông Vại, cho phép người đọc tiếp cận câu chuyện một cách toàn diện và khách quan.

+ Cốt truyện của tác phẩm đơn tuyến, tập trung vào quá trình ông Vại và gia đình dần gắn bó với cậu bé Lụm để từ đó làm nổi bật chủ đề về tình người giữa những khó khăn và mất mát.

+ Nhân vật trung tâm của truyện “Hoa đào nở trên vai” là Lụm, cậu bé bị trôi dạt theo dòng nước lũ và may mắn được ông Vại cứu sống và cưu mang. Đây là nhân vật chính góp phần làm nổi bật chủ đề của tác phẩm này.

b. Tóm tắt và nêu chủ đề

+ Truyện có thể được tóm tắt như sau: Lụm- một cậu bé sáu tuổi bị cuốn theo dòng lũ và được ông Vại cứu sống. Sau khi mất hết người thân, Lụm trở thành thành viên trong gia đình ông Vại và được mọi người yêu thương như con ruột. Câu chuyện diễn ra trong bối cảnh sau lũ, khi cuộc sống của người dân vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng tình người đã giúp họ vượt qua mọi gian khó. + Tác phẩm đề cập đến đề tài tình người trong hoàn cảnh thiên tai, một đề tài không mới nhưng vẫn mang đến sự cảm động bởi cách khai thác chân thực và nhân văn của tác giả.

+ Chủ đề của truyện xoay quanh tình yêu thương, sự hy sinh và hy vọng, thể hiện qua cách ông Vại và gia đình chăm sóc, nuôi dưỡng Lụm, giúp cậu bé dần quên đi nỗi đau quá khứ và hướng về tương lai tươi sáng.

c. Phân tích nhân vật chính

+ Lụm, nhân vật trung tâm của truyện ngắn “Hoa đào nở trên vai,” là một cậu bé sáu tuổi chịu đựng những mất mát khủng khiếp sau cơn lũ, khi gia đình và ngôi nhà của cậu đều bị cuốn trôi.

+ Trong tình cảnh khốn khó, Lụm trở thành đứa trẻ vô gia cư, nhưng may mắn được ông Vại và gia đình cưu mang.

+ Mặc dù cậu bé mang theo những tổn thương sâu sắc, thể hiện qua việc ôm chặt cột nhà mỗi khi gió nổi, và những cơn ác mộng hằng đêm, Lụm vẫn dần dần tìm lại được nụ cười và niềm vui trong cuộc sống. Hành động chăm chỉ làm việc, lội bùn bắt tôm tép, hay giúp đỡ ông Vại xây dựng lại ngôi nhà đều thể hiện sự kiên cường và ý chí vượt qua nghịch cảnh của Lụm.

+ Những lúc Lụm cười tươi, dù lấm lem bùn đất, cho thấy cậu bé bắt đầu mở lòng đón nhận tình cảm và cuộc sống mới. =>Tác giả Vũ Thị Huyền Trang đã xây dựng nhân vật Lụm như một biểu tượng của sức sống mãnh liệt, khả năng hồi sinh từ đổ nát và sự tái sinh của niềm hy vọng. Qua nhân vật này, nhà văn muốn gửi gắm thông điệp về sức mạnh của tình người, lòng nhân ái, và niềm tin vào tương lai dù cuộc đời có nhiều đau thương, mất mát.

d. Phân tích các nhân vật khác

Nhân vật phụ trong truyện gồm ông Vại, cô Thảo, và chồng cô Thảo, mỗi người đều đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống mới của Lụm. Ông Vại, với tấm lòng nhân hậu và sự kiên nhẫn, đã trở thành người cha thứ hai của Lụm, không chỉ cứu sống cậu bé mà còn giúp cậu tìm lại niềm tin vào cuộc sống. Cô Thảo, với tình yêu thương dịu dàng, đã chăm sóc và bảo vệ Lụm như con ruột của mình, giúp cậu bé cảm nhận được sự ấm áp của tình mẫu tử. Chồng cô Thảo, dù ở xa, cũng đóng góp bằng cách gửi tiền về xây dựng một ngôi nhà vững chãi, biểu tượng cho sự ổn định và tương lai mới của gia đình. Những nhân vật này đều góp phần làm nổi bật chủ đề về tình người và tinh thần vươn lên sau những khó khăn mất mát.

e. Đánh giá về nghệ thuật của đoạn trích

Tác phẩm có rất nhiều nét đặc sắc về nghệ thuật kể chuyện:

+ Cốt truyện của tác phẩm đơn giản nhưng giàu cảm xúc, tập trung vào những khoảnh khắc đời thường nhưng đầy ý nghĩa của cuộc
sống sau lũ.

+ Ngôi kể thứ ba giúp tác giả linh hoạt trong việc miêu tả nội tâm và hành động của các nhân vật, tạo nên sự gần gũi và đồng cảm từ phía người đọc.

+ Cách dựng tình huống truyện cũng được xây dựng một cách khéo léo, từ cảnh gặp gỡ ban đầu đầy ngẫu nhiên giữa ông Vại và Lụm cho đến quá trình Lụm hòa nhập vào gia đình mới.

+ Cách khắc họa nhân vật qua hành động, lời nói và suy nghĩ đã giúp truyện trở nên sống động và chân thực.

+ Ngôn ngữ truyện đơn giản nhưng giàu hình ảnh, có sự kết hợp miêu tả và biểu cảm, giúp người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được tình cảm chân thành của các nhân vật.

+ Giọng điệu trong truyện trầm buồn nhưng ấm áp, pha lẫn chút hy vọng, tạo nên một bầu không khí lắng đọng và sâu lắng vô cùng.

f. Đánh giá chung và liên hệ

+ Truyện “Hoa đào nở trên vai” là một tác phẩm đặc sắc với nội dung nhân văn sâu sắc và nghệ thuật kể chuyện tinh tế.

+ Tác phẩm gửi gắm thông điệp về sức mạnh của tình người, sự đoàn kết và niềm hy vọng trong cuộc sống, đặc biệt là trong những hoàn cảnh khó khăn, mất mát.

+ Qua câu chuyện, Vũ Thị Huyền Trang đã cho thấy khả năng thấu hiểu và miêu tả sâu sắc tâm lý nhân vật, đồng thời khẳng định vị thế của mình trong dòng văn học Việt Nam hiện đại.

+ So sánh với các tác phẩm cùng đề tài như “Vợ nhặt” của Kim Lân, “Hoa đào nở trên vai” mang đến một góc nhìn mới mẻ, tươi sáng hơn về tình người và cuộc sống.

III/Kết bài

+ “Hoa đào nở trên vai” của Vũ Thị Huyền Trang không chỉ là một câu chuyện cảm động về tình người mà còn là một bài học về sự kiên cường, vượt qua khó khăn để hướng về tương lai.

+ Tác phẩm đã khơi gợi trong lòng người đọc những cảm xúc ấm áp và lòng tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

+ Với lối kể chuyện giản dị nhưng giàu hình ảnh, truyện đã chứng tỏ sức sống lâu bền trong lòng bạn đọc, là một minh chứng cho sự vững chãi của tình người giữa dòng đời đầy biến động.