Phân tích đoạn trích truyện ngắn “ Một cuộc đua” của Quế Hương - Dàn bài chi tiết

Một cuộc đua

Buổi thứ ba…
Ngày thứ ba gã không la hét cũng không ném thứ gì. Gã nói chuyện, cùng tôi thi hát karaoke. Bà quản gia dường như không tin tiếng hát vọng ra từ phòng gã, sững sờ đứng chôn chân ở cửa. Gã thắng tôi dễ dàng.
– Tôi thích sự thách thức. Chính vì vậy mà tôi lao vào cuộc đua. – Gã thở dài.
– Giờ cậu dám đua nữa không ?
– Đua với ai khi thế này… ?
– Với tôi. Chúng ta đua ngoi lên dưới ánh mặt trời. Thời hạn 5 năm.
Gã không trả lời tôi, tư lự. Khi tôi bế gã từ xe lăn trở lại giường, gã nhìn vào mắt tôi :
– Cô có đôi mắt rất đẹp. Thăm thẳm nỗi buồn nhưng ánh nhìn quyết liệt. Đôi mắt ấy…
– “Khóc người một con”… (Bùi Giáng) – Tôi nhìn gã đáp.
Tôi qua trót lọt 3 buổi thử việc nhưng không “có duyên” với con Hai Triệu. Ngày hôm sau, một người đến tận chỗ tôi trọ gửi tiền công 3 buổi và một gói quà. Mở ra tôi thấy một bầy hạc châu đầu vào một đoá hồng. Đoá hồng là một cái thư, còn bầy hạc mười con xếp bằng tiền đôla thật. Tôi và con Thuý đọc :
“Cô không cần đến buổi thứ tư. Tôi vốn là một đứa sáng dạ, chỉ cần ba buổi là ngộ… Tôi nhận lời “đua” với cô, đua ngoi lên dưới ánh mặt trời để “còn hai con mắt khóc người một con”. Mười con hạc giấy này tôi tặng cô. Nó chỉ bằng chai rượu tôi uống trong những đêm đốt đời mình. Trước khi bay, người ta cũng cần đôi cánh. Đừng chảnh, hãy nhận nó vì tấm lòng thành của tôi. Hẹn gặp lại cuối đường đua”
(“ Một cuộc đua” của Quế Hương)

Dàn ý tóm tắt

I. Mở bài

– Giới thiệu đôi nét về tác giả, tác phẩm, nêu ý kiến đánh giá chung về tác phẩm

– Quế Hương là bút danh của nhà giáo Nguyễn Thị Thương. Văn chương như một nghiệp dĩ ngấm vào tâm hồn bà, những trang văn của bà đằm thắm dịu dàng mà khắc khoải, da diết… Văn của Quế Hương lôi cuốn người đọc bởi “nỗi buồn ấm áp” được chưng cất nên từ bao điều bé mọn của cuộc sống thường ngày. Đó là thứ văn như chắt ra từ sâu thẳm thương yêu, đậm chất trữ tình. Có thể nói rằng, chất trữ tình trong truyện ngắn Quế Hương không chỉ là một “dư vị” khó quên mà còn là dấu hiệu của một phong cách nghệ thuật độc đáo.

– Truyện ngắn “Một cuộc đua” của Quế Hương đã đoạt giải nhất cuộc thi “Viết truyện ngắn cho thanh niên học sinh, sinh viên” do Nhà xuất bản Giáo Dục phối hợp với Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức. Truyện viết về lối sống của thanh niên trong xã hội đương thời

II. Thân bài

a. Phân tích nội dung và chủ đề của tác phẩm

– Đoạn trích “Một cuộc đua” (Quế Hương) là ý chí nghị lực sẵn sàng cho cuộc đua của cuộc đời mình ở nhân vật “ Cậu ấm” – “đua ngoi lên dưới ánh mặt trời”.

– Nhân vật chính trong truyện ngắn “ Một cuộc đua” của Quế Hương là “cậu ấm” đã đốt đời mình trong quán bar, vũ trường và rồi trong một lần đua xe, bạn gái thì chết, còn cậu bị tai nạn, phải cưa cả hai chân. Mười hai người giúp việc do mẹ cậu thuê trông nom cậu đều không chịu được những cơn cuồng nộ vì hận đời của con người tàn phế này. Cuộc đời “ cậu ấm” tưởng chừng đã trở nên vô nghĩa.

– Nhưng sau cuộc gặp gỡ với “người thứ mười ba” gai góc cậu đã thức tỉnh: “Tôi nhận lời “đua” với cô, đua ngoi lên dưới ánh mặt trời” – nhận lời thách đấu của người giúp việc thứ mười ba – điều đó có nghĩa là “ cậu ấm” đã tỉnh ngộ và nhận ra rằng cuộc đời “ chưa hẳn đã đáng buồn”. Cuộc đời “ Cậu ấm” trong truyện ngắn “ Một cuộc đua” ( Quế Hương) đã để lại trong lòng bạn đọc những ấn tượng sâu sắc về sức sống mãnh liệt, sự vươn lên, vượt qua những chướng cản trong cuộc đời.

+ Nhân vật “cậu ấm” xuất hiện bằng những cơn cuồng nộ, cậu trút giận, trút giận vào những người xung quanh và vào chính mình. Cậu gần như tuyệt vọng, cuồng nộ, uất ức bởi sớm phải đối mặt với nỗi đau thề xác và sự trống rỗng trong tâm hồn.

+ Cậu còn biết làm gì hơn khi trở thành người tàn phế? Khi trở thành người vô dụng? Cuộc đời cậu coi như “ đồ bỏ” khi mà chỉ còn có đôi tay “ quyền lực”!? Trong tâm trí của đứa trẻ mới lớn, tuổi chưa nhiều, “gương mặt trẻ măng đang ngủ mà mày nhíu lại như vật lộn với nan giải” chỉ còn nỗi tuyệt vọng, nỗi chán chường, tự chống đối cuộc đời bằng cách “ giương vây, xù vẩy”. Cậu gần như chống lại cả thế giới này….

– Điểm nút của câu chuyện bắt đầu khi người giúp việc thứ mười ba xuất hiện.

+ Cô là một sinh viên. Mẹ cô cũng chết trong một tai nạn giao thông, để từ đó cuộc đời của cô phải quăng quật, va đập với đủ mọi phức tạp của cuộc sống để tồn tại. Nhưng cô là người “chưa đầu hàng cái gì trong vòng 15 phút”. Khi lòng tự trọng bị tổn thương, cô sẵn sàng từ bỏ việc chăm sóc “cậu ấm” bệnh tật, dù công việc này mang lại cho cô nhiều tiền mà cô đang rất cần.

+ Cô sinh viên đến bên cuộc đời của “ cậu ấm” không phải để xoa dịu nỗi đau bằng lời lẽ ngọt ngào, của cử chỉ dịu dàng, cam chịu mà cô đã “ lấy độc trị độc” để thức tỉnh “ cậu chủ”, thức tỉnh lương tri trong con người vốn “ không phải là đồ bỏ” của “ cậu ấm”.

+ Cuộc đối thoại, cùng những suy nghĩ già dặn của cô sinh viên đã phần nào tác động đến tâm hồn có phần chai sạn của “cậu ấm”. Cuộc đối thoại giữa hai người ngang tuổi nhau nhưng hoàn cảnh gia đình đối lập nhau đã cho “cậu ấm” hiểu được rằng “ Mỗi ngày là một cuộc chiến” – chiến đấu với chính mình để tự vươn lên! Nếu không, sẽ tự đốt đời mình bằng những trò tiêu khiển vô bổ.

+ “ Cậu ấm ” đã kịp nhận ra “Giá nghèo như cô, tôi sẽ không bất hạnh thế này. Không có xe đề đua, không có tiền đề đốt đời mình…”. Cậu biết mình đã ở bên kia cái dốc của sự sa ngã, cậu chỉ còn biết gào thét trong vô vọng. Cậu hiểu, tiền bạc nhiều nhưng thiếu sự quan tâm, giáo dục, uốn nắn của ba mẹ thì cuối cùng cũng chỉ là sự trống rỗng, thậm chí gánh hậu quả khôn lường…

– Tuy nhiên, khát vọng sống vẫn mãnh liệt, mạnh mẽ và luôn tiềm tàng trong con người “ cậu ấm ”.

+ Bản thân cậu là người biết rõ hơn ai hết mình chưa phải là “đồ bỏ” chỉ cần ba buổi là ngộ. ” Cậu đã nhận lời đua cùng cô gái: “Chúng ta cùng đua ngoi lên dưới ánh mặt trời. Thời hạn 5 năm”.

=> Bằng tình thương và nghị lực của chính mình, cô gái đã đưa “cậu ấm” ra khỏi nỗi tuyệt vọng và khơi lên trong trái tim tưởng đã khô cằn một khát vọng sống mãnh liệt.

– Tuổi trẻ ai cũng có những giây phút chán nản, buông xuôi nhưng bạn hãy thử lắng lòng mình suy ngẫm, bạn sẽ được bồi đắp thêm nghị lực, ý chí sẵn sàng cho cuộc đua của đời mình. “Cuộc đời là một cuộc đua dài. Từng chặng. Quỵ xuống thì đứng lên. Chỉ có chết mới ngừng đua. Còn sống là còn đua để chứng minh mình hiện hữu, mình có ích. Một ánh nhìn thông cảm. Một bàn tay giơ ra. Một lời thách thức đúng lúc có thể nâng dậy một số phận, thổi vào đẩy một luồng sinh khí mới để bắt đầu một chặng đua mới.” Nhà văn Quế Hương đã tin và đem được niềm tin ấy vào câu chuyện của mình.

– Sự thấu hiểu và cảm thông với từng số phận con người đã khiến cho Quế Hương đi sâu được vào đời sống nội tâm, giao cảm được với con người qua những niềm vui, nỗi buồn, sự mất mát, khổ đau. Với một cái nhìn nhân văn, trái tim yêu thương của người phụ nữ nhạy cảm, Quế Hương đã dùng cây bút của mình xoa dịu đi những vết thương lòng, đem thương yêu ủ ấp những nhức nhối trong nội tâm nhân vật. Chính vì vậy, trong truyện ngắn của mình, những con người dù có cố tỏ ra gai góc trước cuộc đời thì họ vẫn, trong một góc khuất nào đó, không chịu cam lòng với số phận…

b. Phân tích những hình thức nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm.

– Giọng văn nhẹ nhàng, giàu cảm xúc, lối diễn đạt mượt mà, sâu lắng, câu văn giàu nhịp điệu,… Giản dị mà sắc sảo, nồng ấm mà dịu mát.

– Truyện ngắn “Một cuộc đua” là thế giới của sự hài hòa, hài hòa ngay cả trong đồ vỡ. trang văn lôi cuốn người đọc bởi “nỗi buồn ấm áp” được chưng cất nên từ bao điều bé mọn của cuộc sống thường ngày.

– Kết thúc giàu chất gợi, hướng người đọc về một niềm tin ở phía trước: “ Cùng đua lên dưới ánh mặt
trời”.

– Không tìm thấy trong văn Quế Hương vẻ gay gắt, quyết liệt mà là thứ văn như chắt ra từ sâu thẳm thương yêu. Đoạn cuối truyện ngắn “ Một cuộc đua” và cả truyện ngắn “ gai góc” này là một câu chuyện ấm áp tình người, tình đời như thế!

III. Kết bài

– Khẳng định giá trị của Một cuộc đua: Một truyện ngắn giàu tính nhân văn, ca ngợi ý chí vượt lên số phận và sức mạnh của tình người.

– Nêu cảm xúc cá nhân: Câu chuyện khiến người đọc vừa xót xa vừa thêm tin vào khả năng hồi sinh của con người.

– Thông điệp gửi gắm: Khi còn sống là còn đua, đua để khẳng định sự hiện hữu, để làm điều có ích, để sống một cuộc đời đáng giá.

Bài làm tham khảo

Giữa guồng quay hối hả của cuộc sống hiện đại, con người đôi khi bị cuốn trôi trong những ảo ảnh của niềm vui ngắn ngủi và quên mất giá trị thực sự của cuộc đời. Nhưng chính trong những khoảnh khắc tưởng như mất tất cả, một tia sáng nhỏ cũng có thể dẫn lối cho một tâm hồn đang lạc bước. Một cuộc đua của Quế Hương, cây bút tài hoa với giọng văn đậm chất trữ tình là câu chuyện giàu cảm xúc về hành trình tìm lại ý nghĩa sống của một chàng trai trẻ. Không chỉ khắc họa những biến động dữ dội trong tâm hồn con người, tác phẩm còn gửi gắm thông điệp mạnh mẽ: đôi khi, cuộc đua quan trọng nhất không phải trên đường phố, mà là cuộc đua để vượt qua chính mình.

Nhân vật trung tâm của truyện là một chàng trai trẻ, được gọi bằng cái tên “cậu ấm”, người sinh ra trong nhung lụa, được bao bọc bởi sự đầy đủ vật chất nhưng lại thiếu vắng hơi ấm của tình thương. Không định hướng, không mục tiêu, cậu để tuổi trẻ trôi đi trong những cuộc chơi thâu đêm, đặc biệt là những cuộc đua xe mạo hiểm. Đam mê ấy, một ngày, đã cướp đi của cậu đôi chân trong một vụ tai nạn thảm khốc, kéo cậu từ đỉnh cao phù hoa xuống vực sâu tuyệt vọng. Ngày tháng sau đó, “cậu ấm” sống trong u uất và giận dữ, coi mình như kẻ bỏ đi, trút cơn cáu bẳn lên tất cả mọi người xung quanh. Bề ngoài, cậu vẫn là chàng trai giàu có, nhưng bên trong, tâm hồn đã hoang tàn, trống rỗng.

Bước ngoặt đến khi “người thứ mười ba” xuất hiện, một cô sinh viên trẻ, mảnh mai nhưng kiên cường. Cô cũng mang trong mình những vết thương sâu: mẹ mất vì tai nạn giao thông, tuổi thơ và tuổi trẻ bị buộc phải tự lập giữa đời. Nhưng khác với “cậu ấm”, cô không đầu hàng số phận. Cô chọn đối diện với khó khăn, gắng sức học tập, làm việc để bước tiếp. Cô đến chăm sóc “cậu ấm” không phải để vỗ về hay xoa dịu sự yếu đuối, mà để lay cậu dậy. Khác hẳn những người giúp việc trước, cô dám thẳng thắn, dám thách thức, dám chạm vào nỗi sợ sâu nhất của cậu. Lời nói “Chúng ta đua ngoi lên dưới ánh mặt trời” như một mũi tên xuyên thủng lớp vỏ dày của sự tự thương hại, đánh thức niềm khao khát bị vùi sâu bấy lâu.

Từ lời thách thức ấy, trong “cậu ấm” nhen lên một đốm lửa mới. Cậu bắt đầu nhận ra: cuộc sống không hề chấm hết sau biến cố, và bản thân vẫn có thể làm được nhiều điều nếu có đủ quyết tâm. Khi chấp nhận “thời hạn 5 năm” để cùng cô bước vào cuộc đua, cậu không chỉ đồng ý thay đổi, mà còn chủ động bước ra khỏi vùng tối của mình. Cuộc đua này không phải là tốc độ, mà là cuộc rèn luyện ý chí, học cách sống có mục tiêu và tự đứng vững trước đời.

Thông điệp mà Một cuộc đua để lại thật giản dị nhưng đầy sức lay động: nghị lực sống là chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa của hy vọng. Cuộc sống của mỗi người đều có những khúc quanh bất ngờ, nhưng nếu biết tìm cho mình một lý tưởng và không buông xuôi, chúng ta vẫn có thể vượt lên tất cả. Sự xuất hiện của cô sinh viên là minh chứng rằng một trái tim đầy yêu thương và một ý chí kiên cường có thể vực dậy một tâm hồn đang ngã quỵ. “Cùng đua lên dưới ánh mặt trời” không chỉ là một lời mời gọi, mà còn là thông điệp rằng bất cứ ai, ở bất cứ hoàn cảnh nào, đều có thể viết lại cuộc đời mình.

Về nghệ thuật, Quế Hương sử dụng giọng văn nhẹ nhàng nhưng giàu sức gợi, tạo nên những trang viết ấm áp và thấm đẫm cảm xúc. Nhân vật được khắc họa sinh động, vừa gần gũi vừa có chiều sâu nội tâm. Bằng cách để cho nhân vật thay đổi thông qua những cuộc đối thoại và tình huống đời thường, tác giả khiến người đọc cảm nhận được sự chuyển biến tinh tế mà bền bỉ trong tâm hồn họ.

Khi gấp lại trang cuối của Một cuộc đua, người đọc vẫn còn nghe vang vọng đâu đó lời thách thức “Cùng đua lên dưới ánh mặt trời”, lời mời gọi bứt phá khỏi bóng tối của số phận. Câu chuyện về “cậu ấm” và cô sinh viên không chỉ khơi dậy niềm tin vào sức mạnh của nghị lực, mà còn khiến ta nhận ra rằng, giữa những đổ nát, vẫn luôn có cơ hội để hồi sinh. Cuộc đời là một đường đua dài, không phải ai cũng xuất phát cùng một vị trí, nhưng ai cũng có thể cán đích nếu không ngừng bước. Và đôi khi, chỉ cần một trái tim đủ kiên cường và một bàn tay đưa ra đúng lúc, ánh mặt trời sẽ lại rực rỡ trong đời ta.