
Phân tích đoạn trích “Ngày tết về thăm quê” của Nguyễn Khải (sách Cánh diều)
Đề: Đoạn trích sau đây đề cập tới vấn đề gì? Anh/chị hãy viết bài luận (500 chữ) phân tích, cảm nhận về vấn đề được đề cập tới.
Phía làng đã khuất hẳn, nhưng tôi vẫn đăm đắm nhìn theo. Tôi đi đã nhiều nơi, đóng quân lại ở nhiều chỗ, phong cảnh đẹp đẽ hơn đây nhiều, nhân dân coi tôi như người làng và cũng có những người yêu tôi tha thiết nhưng sao sức quyến rũ, nhớ thương vẫn không mãnh liệt, day dứt bằng mảnh đất cội cằn này.
Làng mạc bị tàn phá nhưng mảnh đất quê hương vẫn đủ sức nuôi sống tôi như ngày xưa nếu tôi có ngày trở về. Ở miếng đất ấy tháng giêng tôi đi đốt bãi đào ổ chuột, tháng tám nước lên đánh dậm, úp cá, đơm tép, dấm cá rô, tháng chín, tháng mười đi móc con da dưới vệ sông. ở miếng đất ấy những ngày phiên chợ dì tôi lại mua cho vài cái bánh dợm, đêm nằm với chú, chú gác chân lên tôi mà lẩy Kiều, ngâm thơ, những tối liên hoan xã nghe cái Tỵ hát chèo và đôi lúc lại được ngồi nói chuyện với Cún con nhắc lại những kỷ niệm đẹp đẽ hồi thơ ấu.
Khung cảnh chung quanh tôi bắt đầu mờ dần rồi trắng xóa, sương xuống dày đặc đến không còn trông rõ cái gì nữa. Phảng phất trong không khí có thứ mùi quen thuộc, không hẳn là mùi nhang ngày Tết, cũng không phải là thứ mùi nào khác có thể gọi tên được, nó man mác, có lẽ đã lâu lắm tôi mới lại cảm thấy nó. Thôi, tôi nhớ ra rồi… đó là thứ mùi vị đặc biệt, mùi vị của quê hương…
(Ngày Tết về thăm quê, Nguyễn Khải)
I – Mở bài
– Dẫn dắt và nêu vấn đề cần bàn luận
II – Thân bài
Các em có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Dưới đây là một vài gợi ý:
Vẻ đẹp của quê hương trong lòng tác giả:
– Giản dị, gần gũi gắn liền với những kí ức tuổi thơ và in sâu trong tâm trí của tác giả.
– Dù bị chiến tranh tàn phá nhưng vẫn đủ sức bao bọc cho nhân vật tôi.
Tình cảm của tác giả:
– Yêu mến, trân trọng, tự hào về quê hương
– Quê hương luôn in sâu trong tâm trí của tác giả, dù đi nhiều nơi đối với anh quê hương vẫn là nới đẹp nhất.
– Gắn bó sâu nặng với quê hương, cảm nhận được hương vị riêng của quê hương này.
Đánh giá chung:
– Về nội dung: Khẳng định vẻ đẹp của quê hương và tấm lòng của nhà văn.
– Về nghệ thuật:
+ Ngôn ngữ hình ảnh giản dị, mộc mạc, gần gũi.
+ Giọng văn nhẹ nhàng sâu lắng.
III – Kết bài
– Khẳng định lại vấn đề
Bài văn tham khảo
Trong trái tim mỗi con người, quê hương luôn là nơi lưu giữ những gì thân thuộc, thiêng liêng và sâu nặng nhất. Dù đi đâu, làm gì, sống ở nơi nào, con người vẫn mang theo trong lòng hình bóng của mảnh đất chôn nhau cắt rốn – nơi nuôi dưỡng tâm hồn và ký ức tuổi thơ. Đọc đoạn trích trong truyện ngắn “Ngày Tết về thăm quê” của Nguyễn Khải, ta không khỏi bồi hồi, xúc động trước tình cảm chân thành, tha thiết mà tác giả dành cho quê hương mình. Qua đó, vấn đề được đặt ra là: quê hương luôn là cội nguồn thiêng liêng, gắn bó máu thịt trong trái tim mỗi con người.
Trong đoạn trích, vẻ đẹp của quê hương không hiện lên qua những cảnh vật tráng lệ, hùng vĩ mà chính từ sự giản dị, mộc mạc, gắn liền với đời sống thôn quê và tuổi thơ của nhân vật. Đó là mảnh đất “cỗi cằn”, từng bị chiến tranh tàn phá, nhưng vẫn đủ sức nuôi sống con người như thuở trước. Đó là nơi chứa đựng biết bao kỷ niệm: từ tháng giêng đi đốt bãi đào ổ chuột, đến những buổi đánh dậm, đơm cá, móc con da dưới vệ sông; là hình ảnh người chú ngâm Kiều đêm khuya, là cái bánh dợm dì mua sau buổi chợ quê, là tiếng hát chèo của cái Tỵ, là những buổi trò chuyện với “Cún con” – tất cả hòa quyện thành một không gian vừa quen thuộc, vừa ấm áp, khiến nhân vật “tôi” không thể nào quên. Quê hương vì thế không chỉ là nơi chốn, mà trở thành một phần máu thịt, một miền ký ức không thể phai mờ.
Tình cảm của nhân vật dành cho quê hương là sự yêu thương sâu sắc, sự gắn bó bền chặt và lòng tự hào thầm lặng. Dù đi nhiều nơi, sống trong những điều kiện vật chất và tinh thần tốt hơn, được yêu mến và đón nhận ở những vùng đất mới, nhân vật vẫn thừa nhận: chưa nơi nào khiến mình “quyến luyến, day dứt” như nơi này. Đặc biệt, ấn tượng sâu sắc nhất là hình ảnh “mùi vị của quê hương” – một thứ mùi không rõ ràng nhưng lại đủ sức đánh thức những kỷ niệm, khơi dậy cảm xúc chân thành nhất trong lòng người con xa quê. Đó chính là hương vị của sự gắn bó, của tình thân, và cả một thời thơ ấu trong trẻo, hồn nhiên.
Về nghệ thuật, đoạn trích được viết bằng một giọng văn nhẹ nhàng, sâu lắng, giàu cảm xúc nhưng không bi lụy. Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh mộc mạc, gần gũi, mang đậm chất dân dã và đời sống thôn quê, tạo nên một không gian quê hương chân thực, sống động và đầy xúc cảm. Qua đó, người đọc dễ dàng đồng cảm với nỗi nhớ quê, càng thêm trân trọng những giá trị tinh thần mà mỗi miền quê mang lại.
Tóm lại, đoạn trích “Ngày Tết về thăm quê” của Nguyễn Khải không chỉ là tiếng lòng của một người con xa quê, mà còn là lời nhắc nhở sâu sắc về sự thiêng liêng và bất biến của tình yêu quê hương trong tâm hồn mỗi con người. Dù cuộc sống hiện đại có đưa ta đến đâu, dù thời gian có xóa nhòa bao kỷ niệm, thì quê hương vẫn là điểm tựa tinh thần bền vững, là nơi để ta luôn muốn trở về.
Chủ đề:Bài văn ngắn về Tết, Đoạn trích ngày Tết về thăm quê đề cập đến vấn đề gì, Đọc hiểu ngày Tết về thăm quê, Đọc hiểu Phía làng đã khuất hẳn, Hay kể lại kỉ ức đẹp về một ngày Tết đáng nhớ đối với em, Kể về ngày Tết, Ngày Tết về thăm quê Nguyễn Khải, Phía làng đã khuất hẳn nhưng tôi vẫn đăm đắm nhìn theo