Phân tích đoạn thơ "Trăng đồng quê" của Nguyễn Lãm Thắng

Đêm trong đến không ngờ
Sen cũng thơm quá đỗi
Cánh đồng như giấc mơ
Ướp mùi hương lúa mới

Bầy chim cũng thao thức
Niềm vui rung trong cành
Bài ca dâng trong ngực
Dế hát lời cỏ xanh
…
Đêm nay trăng đẹp quá!
Thắp nắng cho cánh đồng
Nên đêm không còn nữa
Chỉ còn ngày mênh mông…

(Trích Trăng đồng quê của Nguyễn Lãm Thắng)

Dàn ý tóm tắt

1. Mở bài

Nguyễn Lãm Thắng là một trong những nhà thơ đương đại được yêu mến, đặc biệt bởi bạn đọc nhỏ tuổi, nhờ vào giọng thơ trong trẻo, mộc mạc nhưng đầy cảm xúc. Thơ anh thường nhẹ nhàng mà sâu lắng, mang hơi thở của làng quê, tuổi thơ, và những rung cảm tinh tế trước thiên nhiên. Trong bài thơ Trăng đồng quê, Nguyễn Lãm Thắng đã vẽ nên một bức tranh đêm trăng làng quê thơ mộng và đầy xúc cảm. Đoạn trích dưới đây là một phần tiêu biểu, thể hiện rõ nét vẻ đẹp ấy qua cảm xúc trong trẻo và cái nhìn đầy yêu thương của nhà thơ trước thiên nhiên:

“Đêm trong đến không ngờ
Sen cũng thơm quá đỗi
Cánh đồng như giấc mơ
Ướp mùi hương lúa mới…”

2. Thân bài

a. Giá trị nội dung: Vẻ đẹp thanh bình và xúc cảm tinh tế trước thiên nhiên đêm trăng đồng quê

– Bức tranh thiên nhiên đêm trăng trong sáng, huyền ảo:

Ngay câu thơ đầu tiên, nhà thơ đã bộc lộ sự ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của đêm quê yên bình: “Đêm trong đến không ngờ”. Không gian như được gột rửa bởi ánh trăng, trở nên tinh khiết và lặng lẽ đến ngạc nhiên. Không còn ồn ào của phố thị, đêm trăng nơi cánh đồng quê mang vẻ đẹp thanh khiết, dịu dàng, khiến nhà thơ như lạc vào một miền cổ tích.

Mỗi chi tiết trong bức tranh ấy đều đậm chất thơ: “Sen cũng thơm quá đỗi”, “Ướp mùi hương lúa mới”. Những mùi hương thân quen – sen từ ao làng, lúa từ cánh đồng – như thấm đẫm vào không gian, quyện vào trong từng làn gió. Chính sự kết hợp hài hòa giữa ánh sáng và hương thơm đã biến cánh đồng quê thành một “giấc mơ” dịu ngọt, mênh mang.

– Hình ảnh những sinh vật nhỏ bé góp phần tạo nên bản hòa ca thiên nhiên:

Ở khổ thơ tiếp theo, ta bắt gặp những âm thanh và chuyển động rất nhỏ nhưng sống động qua nghệ thuật nhân hóa tài tình:

“Bầy chim cũng thao thức
Niềm vui rung trong cành
Bài ca dâng trong ngực
Dế hát lời cỏ xanh”

Bầy chim không ngủ, chúng thao thức, rung niềm vui trong cành như những đứa trẻ đang rộn ràng vì điều kỳ diệu. Dế mèn cất tiếng hát giữa đám cỏ xanh mướt. Thiên nhiên không tĩnh lặng mà căng tràn sức sống, âm vang trong đêm như một bản nhạc dịu dàng, bình yên. Những hình ảnh ấy không chỉ gợi không gian sống động mà còn gợi lên sự gắn bó thân thiết giữa con người với cỏ cây, chim chóc – giữa tâm hồn nhà thơ với đất trời làng quê.

– Cảm xúc ngỡ ngàng và liên tưởng độc đáo của nhà thơ:

“Đêm nay trăng đẹp quá!
Thắp nắng cho cánh đồng
Nên đêm không còn nữa
Chỉ còn ngày mênh mông…”

Cảm xúc thốt lên chân thành: “Đêm nay trăng đẹp quá!” mở ra cao trào xúc cảm. Ánh trăng đẹp đến mức được ví như ánh nắng – một liên tưởng táo bạo mà rất nên thơ: “Thắp nắng cho cánh đồng”. Ánh trăng không chỉ xua tan bóng tối mà còn thắp sáng không gian, làm bừng dậy cả một thế giới thanh bình, ấm áp. Trong con mắt say mê của nhà thơ, đêm đã tan biến, chỉ còn lại “ngày mênh mông”. Đó là ánh sáng của thiên nhiên và cũng là ánh sáng của tâm hồn – một tâm hồn đầy rung cảm, yêu đời, yêu quê hương da diết.

b. Đặc sắc nghệ thuật:

Bên cạnh nội dung trữ tình sâu lắng, đoạn thơ còn gây ấn tượng bởi hình thức nghệ thuật phong phú:

Thể thơ năm chữ quen thuộc, nhịp nhàng, dễ đi vào lòng người – góp phần tạo nên chất nhạc du dương trong từng khổ thơ.
Ngôn ngữ thơ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống hằng ngày nhưng lại có sức gợi lớn, mang theo cả hương đồng, gió nội.
Hình ảnh thơ trong trẻo, bay bổng, được chọn lọc tinh tế: “cánh đồng như giấc mơ”, “dế hát lời cỏ xanh”, “thắp nắng cho cánh đồng”… cho thấy liên tưởng phong phú, cảm xúc hồn nhiên mà tinh tế.
Biện pháp tu từ đa dạng, đặc biệt là nhân hóa và ẩn dụ, góp phần làm nên một thế giới đêm đầy âm thanh, ánh sáng và hương sắc, tràn đầy cảm xúc.

3. Kết bài

Đoạn trích thơ Trăng đồng quê là một bức tranh trữ tình tuyệt đẹp về đêm trăng nơi làng quê yên ả. Qua ngôn từ nhẹ nhàng mà giàu hình ảnh, cảm xúc, Nguyễn Lãm Thắng đã làm sống dậy trong lòng người đọc những rung động dịu dàng trước thiên nhiên. Bài thơ không chỉ đưa ta trở về với một miền quê đầy thương nhớ, mà còn gợi nhắc mỗi người biết yêu hơn, trân trọng hơn vẻ đẹp giản dị nhưng tuyệt vời của quê hương – nơi nuôi dưỡng những tâm hồn trong trẻo và đầy nhân ái.