I. Kiến thức cần nhớ về tác giả, tác phẩm

1. Tác giả

– Phạm Tiến Duật (1941 – 2007), quê ở Phú Thọ;

– Năm 1964 gia nhập quân đội, là nhà thơ – người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn;

– Đề tài sáng tác: Hình tượng người lính và cô thanh niên xung phong;

– Giọng thơ: Sôi nổi trẻ trung, hồn nhiên, tinh nghịch mà sâu sắc.

2. Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

Năm 1969 in trong tập thơ “Vầng trăng quầng lửa” (1970).

b. Nhan đề

– Khá dài, khác lạ, độc đáo;

– Làm nổi bật những chiếc xe không kính – > thể hiện sự gắn bó và am hiểu hiện thực đời sống chiến tranh trên tuyến đường Trường Sơn;

– Hai chữ bài thơ – > cách nhìn, cách khai thác hiện thực của tác giả: không chỉ viết về hiện thực khốc liệt của chiến tranh mà còn viết về chất thơ của hiện thực ấy, chất thơ của tuổi trẻ hiện ngang, dũng cảm vượt lên mọi thiếu thốn, gian khổ, hiểm nguy của chiến tranh.

II. Trọng tâm kiến thức

1. Hình ảnh những chiếc xe không kính

– Lời giới thiệu độc đáo “Không có, không phải”, “Bom giật, bom rung nguyên nhân rất thực.

– Miêu tả chân thực, sinh động

– Liệt kê: không kính, không đèn, không mui, thùng xe có xước.

– Những chiếc xe không kính:

+ Gợi hiện thực
+ Khốc liệt của chiến trường
+ Khó khăn, gian khổ hiểm nguy
+ Lòng dũng cảm, ý chí nghị lực

2. Hình ảnh người lính lái xe

Được khắc họa trên nền cuộc chiến tranh gian khổ ác liệt.

a. Tư thế ung dung, hiên ngang dũng cảm

– Đảo ngữ “ung dung”: Phong thái bình thản điềm tĩnh đến lại

– Điệp từ “nhìn”, phép liệt kê, lối miêu tả “nhìn thẳng”: không né tránh hiện thực gian khổ, hi sinh, sẵn sàng đối mặt với gian nan thử
thách.

b. Tinh thần lạc quan

– Giọng thơ dí dỏm, hài hước : “không có”, “ừ thì có”: sắc thái tươi vui hóm hỉnh;

– Cái nhìn lạc quan : nụ cười vô tư “cười ha ha”;“mưa ngừng, gió lùa” khô áo, phía cuối con đường hành quân “trời xanh thêm”: tin tưởng vào ngày mai chiến thắng;

– Ẩn dụ “trời xanh thêm” chân trời đẹp đẽ cuối con đường, sắc xanh trong tâm hồn họ – tâm hồn lãng mạn phóng khoáng.

c. Tình đồng chí đồng đội gắn bó thân thiết

– Cử chỉ bắt tay: sự đồng cảm chân thành;

– Bữa cơm thời chiến “chung bát đũa” gần gũi, gắn bó – gia đình.

d. Ý chí chiến đấu giải phóng Miền Nam

– “vì miền Nam”: kiên định với nhiệm vụ;

– Hoán dụ- ẩn dụ “trái tim”: người lính tâm huyết dành trọn sức lực tình yêu cho đất nước, tinh thần trách nhiệm, ý chí chiến đấu vì tổ
quốc.

– Hình ảnh người lính lái xe

+ Tư thế ung dung, hiên ngang, dũng cảm

+ Tinh thần lạc quan, sôi nổi, trẻ trung; tâm hồn lãng mạn

+ Tình đồng chí, đồng đội gắn bó thân thiết

+ Ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam

=> Tiêu biểu cho vẻ đẹp của thế hệ trẻ thời chống Mỹ. Biểu tượng của chů nghĩa anh hùng cách mạng.

III. Khái quát chung

1. Nội dung

– Xây dựng hình tượng những chiếc xe không kính hiện thực độc đáo;

– Tái hiện hình ảnh người chiến sĩ lái xe chân thực.

2. Nghệ thuật

– Thể thơ tự do, phóng khoáng;

– Hình ảnh thơ mang chất liệu hiện thực đời sống;

– Ngôn ngữ mang tính khẩu ngữ;

– Giọng điệu ngang tàng, hài hước, dí dỏm.

🔻 Xem thêm:

• Dàn bài hướng dẫn phân tích 2 khổ thơ đầu “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”
• Phân tích 3 khổ thơ cuối “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” – Dàn bài chi tiết
• Phân tích khổ thơ cuối “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” (ngắn gọn)
• Cảm nhận của em về những người chiến sĩ lái xe ấy trên đường Trường Sơn năm xưa, trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật
• Vẻ đẹp người lính trong bài “Đồng chí” và “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”.
• Hãy tưởng tượng em được gặp người chiến sĩ lái xe trong bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của tác giả Phạm Tiến Duật, kể lại cuộc gặp gỡ đó.