1/ Dạng 1: Nêu và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ

– Gọi tên biện pháp tu từ (nhân hoá, so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, điệp ngữ, chơi chữ,….)

– Chỉ ra các từ ngữ, hình ảnh thể hiện biện pháp tu từ đó.

– Nêu tác dụng:

+ Về hình thức : BPTT đó làm cho cách diễn đạt trở nên thế nào? (hay hơn, ấn tượng hơn, giàu sức biểu cảm hơn, gợi hình, gợi cảm hơn, giàu nhạc điệu hơn,….)

+ Về nội dụng : BPTT đó góp phần tô đậm/ nhấn mạnh/ làm nổi bật nội dung gì? Qua đó biểu lộ tình cảm/ tài năng gì của người viết?

VD. Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ có trong đoạn thơ sau:

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân

Trả lời:
Trong đoạn thơ trên, tác giả đã sử dụng rất thành công biện pháp tu từ ẩn dụ trong hình ảnh “mặt trời trong lăng rất đỏ”. Đây là hình ảnh thơ rất đẹp chỉ Bác Hồ kính yêu. Phép ẩn dụ được sử dụng nhằm tạo ấn tượng, làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Qua đó ca ngợi sự lớn lao, vĩ đại của Bác Hồ, bất tử hóa hình ảnh Bác trong lòng dân tộc, thể hiện niềm tôn kính thiêng liêng và lòng biết ơn vô hạn của tác giả đối với Bác.

2/ Dạng 2: Rút ra bài học sâu sắc nhất (một thông điệp ý nghĩa nhất) đối với anh, chị sau khi đọc văn bản.

Bước 1: Xác định thông điệp ý nghĩa nhất.

– Đọc và hiểu rõ nội dung của bài viết, câu chuyện, bài thơ,… mà câu hỏi đề cập.

– Tìm ra ý nghĩa cốt lõi, sâu sắc nhất mà tác giả muốn truyền tải.

– Chọn một thông điệp quan trọng nhất, có tính giáo dục hoặc gợi mở suy nghĩ.

Ví dụ: Nếu đề bài yêu cầu phân tích thông điệp từ bài thơ Nếu của Rudyard Kipling, ta có thể chọn thông điệp: “Bản lĩnh, kiên trì và bình tĩnh trước khó khăn sẽ giúp con người thành công.”

Bước 2: Lí giải vì sao đây là thông điệp quan trọng nhất.

– Giải thích nội dung thông điệp: Ý nghĩa của thông điệp này là gì? Nó muốn truyền đạt điều gì cho người đọc?

– Dẫn chứng từ tác phẩm: Dùng các chi tiết, hình ảnh, tình huống trong bài để chứng minh thông điệp này được thể hiện rõ.

– Tác động đến người đọc: Thông điệp này có giá trị như thế nào trong cuộc sống? Nó giúp con người sống tốt hơn, suy nghĩ tích cực hơn ra sao?

VD. Ví dụ với bài thơ “Nếu”:

“Thông điệp về bản lĩnh và sự kiên trì rất quan trọng vì nó khuyến khích con người không nản lòng trước thất bại. Trong bài thơ, tác giả nhấn mạnh rằng dù gặp gian khó, bị người khác hiểu lầm hay mất mát, ta vẫn phải giữ vững tinh thần để vượt qua. Đây là một bài học quý giá bởi cuộc sống luôn là một chuỗi những chông gai, thử thách, thất bại là điều khó tránh. Chỉ khi con người có bản lĩnh để đối mặt, đương đầu với những thách thức, có sự kiên trì, bền bỉ vượt qua khó khăn thì mới có thể chạm đến thành công và sống cuộc đời ý nghĩa.

3/ Dạng 3: Tại sao tác giả lại nói “….”?

Bước 1: Đọc và hiểu câu nói của tác giả (Tìm bối cảnh của câu nói : trong đoạn nào, nội dung gì, nhân vật nào nói?, xác định ý nghĩa của câu nói.)

Bước 2: Giải thích ý nghĩa của câu nói:

– Nội dung trực tiếp : câu nói diễn đạt điều gì?

– Hàm ý sâu xa: tác giả muốn truyền tải thông điệp gì?

Bước 3: Phân tích lí do tác giả sử dụng câu nói đó (Câu nói giúp tác giả thể hiện tư tưởng gì?)

Ví dụ:
Tác giả cho rằng : “Thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được mà thời gian không mua được” vì thời gian vô cùng quý giá. Vàng mua được vì vàng dù có đẹp, có quý đến đâu thì cũng là vật chất hữu hình, đều có thể đem ra trao đổi, mua bán. Ngược lại, thời gian là vô hình, trừu tượng, đã trôi qua rồi thì không thể lấy lại, không ai có thể cất giữ, mua bán, đổi trao. Chính vì thế mà con người cần phải biết trân trọng từng phút giây của thời gian, không để thời gian trôi qua phí hoài, vô nghĩa. Qua câu nói, tác giả cũng muốn bày tỏ mong muốn của mình: hãy biết trân quý thời gian, sống có ích từng giây, từng phút.

4/ Dạng 4: Anh chị có đồng tình với……? Vì sao?

Đây là dạng câu hỏi yêu cầu bày tỏ quan điểm cá nhân về một nhận định, ý kiến hoặc nội dung nào đó trong tác phẩm văn học. Khi trả lời, các em cần lập luận chặt chẽ và có dẫn chứng để bảo vệ quan điểm của mình.

Bước 1: Nêu rõ quan điểm của mình (Đồng tình, không đồng tình, hoặc đồng tình một phần)

– Trả lời thẳng vào vấn đề: Tôi đồng tình / không đồng tình / đồng tình một phần với ý kiến này.

– Nếu đồng tình một phần, bạn có thể nêu rõ điều gì đúng, điều gì chưa hoàn toàn chính xác.

VD. Tôi hoàn toàn đồng tình với nhận định của tác giả: “Sự kiên trì, bền bỉ là chìa khoá mở cánh cửa thành công”.

Bước 2: Giải thích lí do

– Phân tích nội dung câu nói/ý kiến đó

– Ý kiến này có ý nghĩa gì với người đọc, xã hội?

Ví dụ:

Câu nói đã khẳng định tầm quan trọng, yếu tố tiên quyết của sự kiên trì, bền bỉ đối với thành công của mỗi người. Và thực tế là như vậy. Con đường đi đến thành công vốn nhiều chông gai, trắc trở, những thất bại là điều khó tránh. Nếu có lòng kiên trì, con người sẽ có thêm bản lĩnh, sức mạnh để đối mặt với thách thức; con người sẽ có đủ tự tin để coi thường những gian khổ và theo đuổi mục tiêu đến cùng. Để thành công, con người rất cần phải rèn cho mình đức tính kiên trì, bền bỉ.

BÀI VIẾT LIÊN QUAN:

Hướng dẫn phân tích cảnh VII vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt Phân tích đoạn thơ “Dân có ruộng dập dìu hợp tác […] Đã nghe hồn thời đại bay cao” [Dàn bài chi tiết] Phân tích bài thơ Không có gì tự đến đâu con – Nguyễn Đăng Tấn Phân tích truyện ngắn “Cúc áo của mẹ” – Nhất Băng Phân tích truyện ngắn “Bến thời gian” của Tạ Duy Anh Phân tích truyện ngắn “Những dòng chữ diệu kỳ” của Nguyễn Phan Khuê