CHA CON NGƯỜI ĂN MÀY

Ở bến phà sông Tiền

Có một người hành khất

Gậy chấm dày mặt đất

Chiếc gậy cùn hai đầu

Ngày ngày mặt trời mọc

Cha và con dắt nhau

Cây đàn buông trước ngực

Dây chùng nỗi lo âu

Cha mù hai con mắt

Nhìn bằng đôi bàn chân

Con đi trong ngơ ngác

Tay ngửa nón, tay đàn

Con hỏi cha nơi đến

Cha hỏi con nơi dừng

Bao nhiêu người ghé bến

Ai thương, ai dửng dưng?

Tôi vừa tan cuộc rượu

Hồn còn tràn trề say

Gặp nhau rồi chợt hiểu

Người hay ta ăn mày?

(Phan Huy, “Ngược bến sông mơ”, NXB Hội Nhà văn, 2020)

1/ Mở đoạn: giới thiệu vấn đề nghị luận

– Mạch cảm xúc của nhân vật tôi bắt đầu từ sự quan sát hình ảnh hai cha con người hành khất.

– Nhân vật  tôi cảm thấy xúc động, thương cảm khi nhìn thấy hình ảnh đứa con nhỏ bé dắt người cha mù đi kiếm sống giữa dòng người qua lại.

– Nhân vật tôi đã trăn trở, tự vấn, thức tỉnh bản thân mình , nhận thức ra giá trị cuộc sống, ranh giới giàu nghèo, sự đối lập giữa vật chất với tâm hồn, cao thượng với thấp hèn.

3/ Kết đoạn: khẳng định lại vấn đề nghị luận

Bài thơ Cha con người ăn mày của Phan Huy không chỉ khắc họa hình ảnh xúc động về tình phụ tử giữa cảnh đời khốn khó mà còn gợi lên mạch cảm xúc sâu sắc trong tâm hồn nhân vật “tôi” – người chứng kiến cảnh ấy. Mạch cảm xúc ấy bắt đầu từ khoảnh khắc nhân vật “tôi” bắt gặp hình ảnh hai cha con người hành khất nơi bến phà sông Tiền. Giữa dòng người hối hả, hình ảnh người cha mù chống gậy, dắt theo đứa con nhỏ cầm đàn kiếm sống lay lắt hiện lên đầy xót xa. “Chiếc gậy cùn hai đầu” hay “dây chùng nỗi lo âu” không chỉ là chi tiết tả thực mà còn là biểu tượng cho sự cùng cực, bấp bênh của cuộc đời. Trước hình ảnh ấy, nhân vật “tôi” không khỏi xót xa, thương cảm. Nhưng không dừng lại ở sự thương xót bên ngoài, dòng cảm xúc đi sâu hơn, dẫn nhân vật “tôi” đến những trăn trở, suy ngẫm khi lắng nghe lời hỏi han của hai cha con: “Con hỏi cha nơi đến / Cha hỏi con nơi dừng”. Đó không chỉ là câu hỏi về hành trình kiếm sống, mà còn là ẩn dụ về hành trình đời người – mịt mờ, không điểm tựa. Trong khoảnh khắc tỉnh rượu, nhân vật “tôi” bỗng bừng tỉnh nhận ra chính mình mới là kẻ “ăn mày” – ăn mày về tâm hồn, về sự thờ ơ vô cảm trước những nỗi đau quanh mình. Sự đối diện với hoàn cảnh khắc nghiệt của hai cha con đã đánh thức trong “tôi” ý thức về sự sẻ chia, về giá trị của tình người và nhân phẩm. Mạch cảm xúc của nhân vật “tôi” là một hành trình từ quan sát đến đồng cảm, từ xót thương đến tỉnh thức – một hành trình nội tâm đầy tính nhân văn. Điều đó cho thấy trong cuộc sống, có những khoảnh khắc vô tình bắt gặp nhưng lại khiến ta giật mình soi lại chính mình và hiểu hơn về giá trị đích thực của cuộc sống.