Dàn bài chi tiết Phân tích truyện ngắn Bố tôi của Nguyễn Ngọc Thuần

Bố tôi

Tôi đi học dưới đồng bằng. Còn bố tôi, từ núi đồi hiểm trở, ông luôn dõi theo tôi.

Bao giờ cũng vậy, ông mặc chiếc áo kẻ ô phẳng phiu nhất, xuống núi vào cuối mỗi tuần. Ông rẽ vào bưu điện để nhận những lá thư tôi gửi. Lặng lẽ, ông vụng về mở nó ra. Ông xem từng con chữ, lấy tay chạm vào nó, rồi ép vào khuôn mặt đầy râu của ông. Rồi lặng lẽ như lúc mở ra, ông xếp nó lại, nhét vào bao thư. Ông ngồi trầm ngâm một lúc, khẽ mỉm cười rồi đi về núi.

Về đến nhà, ông nói với mẹ tôi: “Con mình vừa gửi thư về”. Mẹ tôi hỏi: “Thư đâu?”. Ông trao thư cho bà. Bà lại cẩn thận mở nó ra, khen: “Ôi, con mình viết chữ đẹp quả! Những chữ tròn, thật tròn, những cái móc thật bén. Chỉ tiếc là không biết nó viết gì. Sao ông không nhờ ai đó ở bưu điện đọc giùm?” Ông nói: “Nó là con tôi, nó viết gì tôi biết cả.”. Rồi ông lấy lại thư, xếp vào trong tủ cùng những lá thư trước, những lá thư được bóc ra nhìn ngắm, chạm mặt rồi cất vào, không thiếu một lá, ngay cả những lá thư đầu tiên nét chữ còn non nớt.

Hôm nay là ngày đầu tiên tôi bước chân vào trường đại học. Một ngày ngày khai trường đầu tiên không có bố. Bố tôi đã mất. Nhưng tôi biết bố sẽ đi cùng tôi trên những con đường mà tôi sẽ đi, suốt cả hành trình cuộc đời.

(Theo Nguyễn Ngọc Thuần, in trong “Bồi dưỡng học sinh vào lớp 6 môn Tiếng Việt” – Nxb Giáo dục Việt Nam, 2012.)

Dàn ý tóm tắt

I. Mở bài:

– Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Nguyễn Ngọc Thuần là một nhà văn chuyên viết về đề tài thiếu nhi và gia đình, với lối viết nhẹ nhàng, sâu lắng, giàu cảm xúc. Tác phẩm khắc họa tình cảm cha con sâu nặng, thiêng liêng thông qua hình ảnh người cha miền núi giản dị nhưng giàu tình yêu thương.

– Chủ đề: Ca ngợi tình phụ tử thiêng liêng, sự hy sinh âm thầm của cha dành cho con.

– Nghệ thuật đặc sắc: Cốt truyện giản dị, giàu tính biểu cảm, sử dụng hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng.

II – Thân bài

1. Tóm tắt nội dung tác phẩm:

Người con đi học xa, gửi thư về cho cha. Người cha dù không biết chữ nhưng vẫn nâng niu, trân trọng từng lá thư của con. Ông cảm nhận chữ viết bằng cách chạm vào, áp lên khuôn mặt, lưu giữ cẩn thận. Ông tự hào về con, nhưng giấu đi việc mình không thể đọc thư. Khi người con vào đại học, cha đã qua đời, nhưng tình yêu thương của cha vẫn mãi đồng hành cùng con trên đường đời.

2. Phân tích chủ đề tác phẩm

a. Tình phụ tử thiêng liêng và sự hy sinh âm thầm của người cha

– Hình ảnh người cha trong truyện ngắn hiện lên giản dị, chân chất nhưng đầy tình yêu thương.

– Ông không thể hiện tình cảm bằng những lời nói hoa mỹ mà bằng những hành động thầm lặng:

Mặc bộ quần áo chỉnh tề nhất mỗi lần xuống núi để nhận thư con.
Kiên nhẫn đến bưu điện mỗi tuần, dù có thể việc đi lại vất vả.
Lặng lẽ mở thư, trân trọng từng con chữ dù không thể đọc được.
Giấu đi sự thật mình không biết chữ, chỉ để giữ lại niềm vui trọn vẹn cho con.

=> Qua những hành động ấy, ta thấy được sự hy sinh cao cả của một người cha dành cho con. Ông không ngại vất vả, không ngại thiếu hiểu biết, chỉ cần con mình được học hành, được phát triển. Ông có thể nhờ ai đó đọc hộ thư, nhưng ông không làm vậy. Vì hơn cả việc hiểu nội dung thư, điều ông cần là cảm nhận sự trưởng thành của con qua từng con chữ.

b. Sự trưởng thành của người con và tình yêu cha mãi đồng hành

Khi còn nhỏ, người con chưa hiểu hết tình yêu của cha mà chỉ đơn thuần gửi thư về nhà như một thói quen. Đến khi bước vào giảng đường đại học, cha đã không còn, nhưng sự hiện diện của ông vẫn theo con trên từng bước đường đời. Câu kết truyện: “Nhưng tôi biết bố sẽ đi cùng tôi trên những con đường mà tôi sẽ đi, suốt cả hành trình cuộc đời.” thể hiện sự thấu hiểu muộn màng nhưng đầy trân trọng của người con.
=> Câu chuyện nhắc nhở mỗi người rằng tình cảm gia đình không chỉ tồn tại khi ta còn nhỏ, mà còn theo ta suốt cả cuộc đời. Chỉ khi trưởng thành, ta mới nhận ra những hy sinh thầm lặng của cha mẹ, và đôi khi, ta không còn cơ hội để báo đáp.

3. Phân tích nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm

a. Cốt truyện đơn giản nhưng đầy chiều sâu

Không có những tình tiết gay cấn, kịch tính, nhưng truyện vẫn tạo được cảm xúc mạnh mẽ nhờ cách kể nhẹ nhàng, sâu lắng. Những chi tiết nhỏ (như việc người cha ép con chữ vào mặt, cẩn thận cất giữ từng lá thư) mang giá trị biểu tượng cao, thể hiện sự yêu thương, trân trọng của cha đối với con.

b. Nghệ thuật miêu tả tâm lý tinh tế

Tác giả không miêu tả trực tiếp cảm xúc của nhân vật mà thể hiện qua hành động, tạo nên sự chân thực, gợi cảm. Người cha không khóc, không than thở, nhưng qua từng hành động nhỏ, ta có thể cảm nhận được tình yêu thương sâu sắc ông dành cho con.

c. Ngôn ngữ giản dị, giàu cảm xúc

Truyện ngắn được viết bằng những câu văn nhẹ nhàng, không cầu kỳ nhưng chạm đến trái tim người đọc. Lối kể chuyện chậm rãi, xen lẫn giữa quá khứ và hiện tại, giúp người đọc cảm nhận rõ ràng hơn sự thay đổi trong nhận thức của nhân vật “tôi”.

III. Kết bài:

Khẳng định giá trị tác phẩm:

Truyện ngắn khắc họa tình cha con thiêng liêng, thể hiện sự hy sinh lặng lẽ nhưng vĩ đại của người cha dành cho con. Gửi gắm thông điệp về lòng biết ơn, trân trọng tình cảm gia đình.

Tác động đến bản thân:

Nhắc nhở mỗi người hãy yêu thương, quan tâm cha mẹ khi còn có thể. Trân trọng sự hy sinh thầm lặng của cha mẹ, bởi tình yêu thương của họ sẽ luôn đồng hành cùng ta trên đường đời.