Đề: Nhà thơ Xuân Diệu cho rằng: “Trán thi sĩ chạm mây nhưng trong ruột thơ vẫn chảy lên ngọn lửa đời rất ấm”.
Từ tác phẩm “Tây Tiến” của nhà thơ Quang Dũng (Ngữ Văn 12, tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, năm 2018), anh/chị hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.

1. Giải thích ý kiến

* Cắt nghĩa

– Trán thi sĩ chạm mây: người nghệ sĩ trong quá trình sáng tạo nghệ thuật cần có một tâm hồn lãng mạn bay bổng, giàu cảm xúc.

– trong ruột thơ vẫn cháy lên ngọn lửa đời rất ấm: từ thẳm sâu tâm hồn của người nghệ sĩ phải có những suy tư, trăn trở, gắn bó sâu sắc với hiện thực đời sống.

– Ý kiến của Xuân Diệu đặt ra yêu cầu cần phải có của một người nghệ sĩ trong sáng tạo nghệ thuật là vừa phải có tâm hồn lãng mạn bay bổng, có tình cảm mãnh liệt, vừa gắn bó sâu sắc với hiện thực cuộc đời.

* Lý giải

– Thơ là tiếng nói của tình cảm, cảm xúc, nếu không có cảm xúc thì người nghệ sĩ không thể sáng tạo được những vần thơ hay, ngôn từ sẽ chỉ là những xác chữ không hồn nằm thẳng đơ trên trang giấy, nói như Ngô Thì Nhậm: “Hãy xúc động hồn thơ cho ngọn bút có thần”. Do vậy mà thơ là sự kết tinh của những tư tưởng, tình cảm, cảm xúc ngọt ngào, bay bổng, lãng mạn của thi sĩ khi va chạm với cuộc sống. Cảm xúc trong thơ phải là tình cảm ở mức độ mãnh liệt nhất, thôi thúc người nghệ sĩ cầm bút sáng tạo. – “Cuộc sống là mảnh đất màu mỡ để cho thơ bén rễ sinh sôi” (Pu-skin), do đó mỗi tư tưởng, tình cảm của nhà thơ được gửi gắm trong tác phẩm đều được lắng lọc từ mạch nguồn hiện thực cuộc sống. Nhưng với thơ ca, cuộc sống không chỉ là hiện thực bên ngoài mà còn là đời sống tâm hồn, tình cảm phong phú của chính nhà thơ “thơ là thư kí trung thành của trái tim” (Đuy-bra-lay). Nhà thơ phải sống thật sâu với đời, với người và với chính mình mới có thể viết nên những vần thơ có giá trị.

2. Làm sáng tỏ nhận định qua cảm nhận tác phẩm

a. Giới thiệu tác giả Quang Dũng và bài thơ Tây Tiến

b. Cảm nhận bài thơ để làm sáng tỏ nhận định

– Tâm hồn lãng mạn bay bổng, giàu cảm xúc (“Trán thi sĩ chạm mây”) của Quang Dũng được thể hiện trong bài thơ qua những cảm nhận tinh tế về vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên miền Tây Bắc và tâm hồn người lính Tây Tiến.

+ Tâm hồn lãng mạn bay bổng, giàu cảm xúc của Quang Dũng được thể hiện qua cảm nhận tinh tế, giàu mĩ cảm trước khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc thơ mộng, trữ tình: đó là hình ảnh hoa về trong đêm hơi; là hình ảnh những ngôi nhà ẩn hiện trong màn mưa mênh mông, huyền ảo “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”; là cảnh sông nước miền Tây với sương khói mờ ảo giăng kín khắp lối đi; là những hồn lau khuất nẻo bến bờ “Người đi Châu Mộc chiều sương ấy/ Có thấy hồn lau nẻo bến bờ”…

+ Tâm hồn lãng mạn bay bổng, giàu cảm xúc của Quang Dũng còn được thể hiện qua những rung ngân trước nét hào hoa, lãng mạn, tình tứ, khao khát yêu thương của người lính Tây Tiến. Giữa hiện thực tàn khốc của chiến tranh, người lính vẫn đùa vui, hóm hinh qua cách nói tếu táo “súng ngửi trời”, vẫn có những giây phút nghỉ ngơi, thư giãn để hòa mình với “mùa em thơm nếp xôi”, với đêm “hội đuốc hoa” để “xây hồn thơ”. Đó còn là tâm hồn lạc quan, yêu đời, lãng mạn và bay bổng khi “gửi mộng qua biên giới” hay “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”. Vầng “trận chạm mây” của Quang Dũng nhấn mạnh một thế giới đầy mộng tưởng, một tâm hồn trẻ trung yêu đời, một khoảng trời rất riêng mà người lính luôn ấp ủ nâng niu.

Tây Tiến “vẫn cháy lên ngọn lửa đời rất ấm”.

+ Quang Dũng đã miêu tả chân thực, sống động bức tranh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, dữ dội, hiểm trở và đầy khắc nghiệt được thể hiện qua những địa danh gắn liền với tên bản, tên mường: Sài Khao, Mường Hịch, Pha Luông, Mai Châu… những địa danh ấy gợi nhớ về những vùng đất xa xôi, hoang sơ của miền Tây Bắc Tổ quốc. Thiên nhiên hùng vĩ, dữ dội và khắc nghiệt còn được hiện lên qua các hình ảnh sương lấp, đèo vè tiếng cao, dốc sâu, vực thẳm, âm thanh ghê sợ của núi rừng vọng “thác gầm thét” và “cọp trên người”. Qua đó, giúp độc giả hình dung một cách cụ thể, chân thực về con đường hành quân đầy gian khổ, hiểm nguy mà người lính Tây Tiến phải trải qua.

+ Đặc biệt, Quang Dũng đã tái hiện thành công bức tượng đài bất tử về người lính Tây Tiến mang vẻ đẹp oai hùng, lẫm liệt, phong trần: tuy ngoại hình tiều tụy nhưng vẫn mang oai linh của chúa tể sơn lâm, với tinh thần sục sôi hướng về nhiệm vụ. Dù gian khổ nhưng trong họ vẫn cháy lên lí tưởng, khát vọng dâng hiến, quyết tử cho tổ quốc quyết sinh;… Quang Dũng đã không né tránh sự thật khốc liệt khi nhấn mạnh sự hi sinh thầm lặng nhưng cao cả của người lính, từ đó làm nổi bật vẻ đẹp bi tráng của họ.

=>Thi phẩm “Tây Tiến” đã thật sự neo đậu trong tâm trí của mỗi độc giả bởi nó không chỉ thể hiện được cảm hứng lãng mạn, những xúc cảm bay bổng, phiêu du của thi nhân, mà còn ánh lên ngọn lửa đời ấm áp trong từng ý thơ, con chữ.

– “Trán thi sĩ chạm mây” mà “ruột thơ vẫn cháy lên ngọn lửa đời rất ấm” trong “Tây Tiến” còn được thể hiện ở những sáng tạo nghệ thuật độc đáo.

– Bút pháp hiện thực kết hợp lãng mạn, đậm chất bi tráng;

– Hình ảnh thơ sáng tạo mang sắc thái thẩm mĩ phong phú;

– Ngôn ngữ độc đáo, đa sắc thái, phong cách: vừa trang trọng, cổ kính, vừa sinh động gợi tả, gợi cảm, vừa mới lạ;

– Có sự kết hợp hài hòa giữa chất nhạc, chất họa;

– Giọng điệu: khi tha thiết bồi hồi, khi hồn nhiên vui tươi, khi bâng khuâng man mác, khi trang trọng, khi trầm lắng…

=> “Tây Tiến” được xem là một thi phẩm xuất sắc, gần như đạt đến sự toàn bích về nghệ thuật.

3. Bàn luận, mở rộng

– Ý kiến: “Trán thi sĩ …ngọn lửa đời rất ấm” của Xuân Diệu hoàn toàn đúng đắn và sâu sắc, góp phần khẳng định đặc trưng của thơ ca là thế giới tình cảm bay bổng, lãng mạn của một cái tôi giàu trí tưởng tượng. Đồng thời nhấn mạnh mỗi người nghệ sĩ phải luôn một lòng hướng về con người, về cuộc đời, không bao giờ quay lưng hay thoát li khỏi hiện thực đời sống .

– Ý kiến đặt ra yêu cầu với người sáng tác: phải luôn nặng tình với đời, với người, có trí tưởng tượng bay bổng và không ngừng trau dồi năng lực thẩm mĩ, chú trọng sáng tạo để tạo nên thứ “vẫn chữ” của riêng mình.

– Ý kiến định hướng cho người tiếp người tiếp nhận tác phẩm thơ: thấu hiểu, đồng cảm với nhà thơ, trở thành người đồng sáng tạo với tác giả.

🔻 Xem thêm:

• Cảm nhận vẻ đẹp hào hoa của hình tượng người lính Tây Tiến qua khổ 5,6 bài thơ “Tây Tiến” – Quang Dũng
• Nét độc đáo trong bài thơ “Tây tiến” của Quang Dũng – Vũ Nho
• Phân tích đoạn thơ thứ hai bài thơ Tây Tiến
• Phân tích 14 câu đầu bài “Tây Tiến”- dàn ý chi tiết
• Phân tích đoạn thơ sau: “Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc … Sông Mã gầm lên khúc độc hành”
• Cảm nhận đoạn thơ: “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi … Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”
• Phân tích bài thơ “Tây Tiến” nâng cao – Ngữ Văn 12
• Hình tượng người lính trong các tác phẩm :Tây Tiến, Rừng Xà nu, Những đứa con trong gia đình