Phân tích truyện ngắn "Ăn trộm táo" của Nguyễn Nhật Ánh - Dàn bài chi tiết

ĂN TRỘM TÁO

Ba con Xin là ông Xung hành nghề hốt thuốc Bắc. Nhà ông có dãy tủ gỗ mít đen bóng ốp sát tường, ngăn kéo san sát. Mỗi lần đến nhà con Xin, chạy nhảy ngoài sân chán tôi lại vào nhà xem ông hốt thuốc.
Trước tiên ông nghiêm nghị bắt mạch người bệnh với ba ngón tay, sau đó hỏi han đủ thứ, rồi ông vạch mí mắt người bệnh ra xem, bắt người bệnh thè cả lưỡi ra nữa. Những lúc đó trông ông rất oai, như một ông vua, bảo làm gì là khách làm theo răm rắp.
Nhưng tôi vào nhà không phải để xem ông khám bệnh. Tôi hồi hộp đợi tiết mục tiếp theo. Đó là lúc ông hốt thuốc.
Ông mở ngăn kéo này, hốt một nắm vỏ quýt, mở ngăn kéo kia hốt một nắm cam thảo. Có vô số ngăn như vậy, mỗi ngăn chứa một loại thảo dược khác nhau.
Sau khi hốt đủ các vị thuốc cần thiết, cuối cùng bao giờ ông cũng bắc ghế trèo lên thò tay vào ngăn trên cùng, bốc vài quả táo Tàu cho vào thang thuốc.
Quả táo Tàu to bằng ngón tay cái, khô quắt queo và đen thùi lùi nhưng cắn vào nghe sừng sực và ngọt lịm, con nít đứa nào cũng mê tơi.
Lần nào cũng vậy, thấy tôi đứng thập thò sau quầy ngăn giương cặp mắt thèm thuồng ra nhìn ông, thế nào ông Xung cũng lấy thêm một quả táo chìa ra trước mặt tôi, vui vẻ:
– Bác cho con nè.
Trăm lần như một, hễ tôi có mặt lúc ba con Xin hết thuốc bao giờ tôi cũng có phần. Nhưng không phải lúc nào ông Xung cũng có khách. Những lúc đó, thèm táo quá, tôi nhìn dáo dác không thấy ai liền đánh liều bắc ghế trèo lên các ngăn tủ. Ngăn đựng táo quá cao, tôi phải chồng một lúc ba cái ghế mới với tới.
Ba lần ăn vụng táo đều trót lọt.
Tới lần thứ tư, tôi kiễng chân mạnh quá, chồng ghế lộn nhào hất tôi lăn kềnh dưới nền nhà, ê ẩm cả người.
Hôm sau gặp con Xin trên lớp, mặt tôi cứ lấm la lấm lét. Tôi chờ nó chửi tôi là đồ ăn vụng. Ghét tôi, nó quăng ba chữ “đồ trộm cắp” lên đầu tôi, tôi chỉ có khóc.
Nhưng tôi rình nó suốt cả buổi sáng, chẳng thấy nó có thái độ gì khác lạ. Con Xin vẫn nói cười tỉnh bơ, cứ như thể nhà nó chưa từng có trộm đột nhập. Chắc là ông Xung không biết tôi đã vào nhà trộm táo. Nhìn thấy mấy chiếc nghề đổ chồng kềnh, chắc ông nghĩ do bọn chó mèo gây ra. Tôi thở phào nhẹ nhõm và vài ngày sau tôi lại lơn tơn mò sang nhà nó.
Chơi u, chơi cướp cờ với tụi bạn chán, đến trò trốn tìm tôi nhìn quanh không thấy đứa nào đề ý lại chui tọt vào nhà.
Phòng khám của ông Xung vắng hoe, ba chiếc ghế con xếp thành một hàng ngay ngắn trong góc.
Tôi liếc lên dãy ngăn kéo im lìm, phân vân không biết có nên bắc ghế leo lên một lần nữa không.
Đang lưỡng lự, ánh mắt tôi chợt chạm phải một ngăn kéo dưới thấp và lập tức mắc kẹt luôn ở đó.
Đó là ngăn kéo duy nhất có dán nhãn bên ngoài, độc một chữ “TÁO”.
Trong một phút, không khí chung quanh tôi như đông cứng lại, mọi âm thanh xôn xao vọng vào từ ngoài sân đột ngột tắt ngấm trong tai tôi.
Tất cả những gì tôi nghe thấy trong lúc đó là tiếng trái tim tôi đang nện thình thịch trong lồng ngực, không, không phải lồng ngực, nó đang đập binh binh ở chỗ nào khác, thấp hơn, có thể trái tim tôi vừa rơi xuống một chỗ nào đó gần dạ dày.
Tay chân tôi tê liệt có đến một lúc. Đến khi cử động được, điều duy nhất tôi có thể làm là vùng chạy ra khỏi nhà con Xin. Chạy tuốt ra đường. Xa thật xa. Tôi cảm thấy xấu hỗ, cứ như thể tôi vừa bị bắt quả tang thò tay vào ngăn kéo, mặc dù tôi biết ba con Xin không trách cứ gì tôi. Thậm chí ông cố tình đổi ngăn kéo đựng táo xuống phía đưới và ghi rõ chữ “TÁO” bên ngoài đề tôi có thể dễ dàng lấy trộm.
Ông “vẽ đường cho hươu chạy” chẳng qua ông sợ tôi té ngã khi phải bắc ghế trèo lên сао.
Nhưng kể từ hôm đó tôi không bao giờ nghĩ đến chuyện lây trộm táo của ông nữa, chẳng hiểu tại sao!

(Nguyễn Nhật Ánh, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, NXB Trẻ, 2010)

Dàn ý tóm tắt

I/Mở bài

Giữa dòng chảy phong phú của văn học Việt Nam, mảng sáng tác viết cho thiếu nhi luôn chiếm một vị trí đặc biệt, không chỉ bởi sự trong trẻo, hồn nhiên mà còn bởi những bài học nhân văn sâu sắc được gửi gắm nhẹ nhàng. Nguyễn Nhật Ánh là cây bút tiêu biểu cho dòng văn học ấy – người đã dùng ngôn từ để dẫn lối người đọc trở về miền ký ức tuổi thơ. Truyện ngắn “Ăn trộm táo” (trích Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh) là một câu chuyện ngắn gọn nhưng đầy tinh tế, thể hiện sâu sắc cách người lớn dùng lòng bao dung để giáo dục trẻ nhỏ – thứ bài học có sức nặng hơn mọi lời răn dạy sáo mòn.

III/Thân bài

a. Khái quát

– Nguyễn Nhật Ánh là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, đặc biệt thành công trong việc viết cho lứa tuổi thanh thiếu niên.

– Ông được biết đến với phong cách viết giản dị, nhẹ nhàng, đầy cảm xúc, luôn khơi gợi những kỷ niệm đẹp và những giá trị nhân văn sâu sắc.

– Tác phẩm “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” là một truyện dài nổi bật của Nguyễn Nhật Ánh, kể về cuộc sống của những đứa trẻ ở một làng quê Việt Nam, nơi mà những tình cảm chân thật và những trải nghiệm ngây thơ được tái hiện một cách sống động.

– Đoạn trích “Ăn trộm táo” được kể theo ngôi thứ nhất, qua điểm nhìn của một cậu bé, người bạn thân của con gái ông Xung.

– Với cách kể chuyện từ góc nhìn của một đứa trẻ, câu chuyện trở nên gần gũi, chân thật và đầy tình cảm. Cốt truyện đơn tuyến tập trung vào những suy nghĩ và hành động của nhân vật tôi, qua đó làm nổi bật lên chủ đề về lòng bao dung và sự hối lỗi.

b. Tóm tắt và nêu chủ đề

– Câu chuyện kể về những lần “tôi”- nhân vật chính đến chơi nhà ông Xung, một thầy thuốc Bắc, và được ông cho những quả táo Tàu khô. Dù rất thích những quả táo này, cậu bé đã không thể kiềm chế lòng tham và đã nhiều lần lén lấy trộm táo khi ông Xung không để ý. Tuy nhiên, trong một lần trộm táo, cậu bé đã phát hiện. Ông Xung đã cố ý để táo ở ngăn kéo thấp hơn, dễ dàng hơn cho cậu lấy. Từ đó, cậu bé không còn muốn lấy trộm nữa, mặc dù biết rằng ông Xung không hề trách mắng mình.

– Đề tài của câu chuyện là những trải nghiệm ngây thơ và những bài học quý giá trong cuộc sống của trẻ em. Đây là một đề tài không mới nhưng được Nguyễn Nhật Ánh thể hiện rất thành công qua lăng kính hồn nhiên của trẻ thơ.

– Chủ đề của truyện là sự hối lỗi và lòng bao dung. Chủ đề ấy được truyền tải qua hành động nhỏ nhưng đầy ý nghĩa của ông Xung và sự thức tỉnh của cậu bé.

c. Phân tích nhân vật chính

– Nhân vật chính trong đoạn trích là một cậu bé với những suy nghĩ và hành động rất đỗi ngây thơ, hồn nhiên.

– Cậu bé đến chơi nhà ông Xung không chỉ vì thích xem ông làm thuốc, mà còn vì thích những quả táo Tàu khô mà ông thường cho. Tuy nhiên, lòng tham đã khiến cậu bé lén lút lấy trộm táo khi ông Xung không chú ý. Hành động này phản ánh một khía cạnh rất tự nhiên của trẻ con, đó là sự tò mò và mong muốn chiếm hữu những thứ mà chúng yêu thích.

– Thế nhưng, khi phát hiện ông Xung đã biết và cố ý để táo ở nơi dễ lấy hơn, cậu bé đã cảm thấy xấu hổ và ngừng lấy trộm. Điều đó thể hiện sự hối lỗi và thay đổi trong nhận thức của một đứa trẻ ngây thơ.

– Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh qua đó đã khéo léo xây dựng nhân vật “tôi” như một hình ảnh đại diện cho sự trưởng thành trong nhận thức và lương tâm. Qua những trải nghiệm nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa này, nhân vật dần nhận ra giá trị của lòng trung thực và tình người, từ đó bước thêm một bước trên con đường trưởng thành của chính mình.

d. Phân tích các nhân vật khác

– Nhân vật phụ trong đoạn trích là ông Xung, một thầy thuốc Bắc với trái tim nhân hậu và bao dung.

– Ông không trực tiếp trách mắng hay ngăn cản cậu bé khi phát hiện hành vi trộm táo của cậu, mà ngược lại, ông đã khéo léo “vẽ đường cho hươu chạy” bằng cách để táo ở nơi dễ lấy hơn. Hành động này của ông Xung thể hiện sự thấu hiểu và bao dung đối với sự ngây thơ, chưa chín chắn của trẻ con.

– Ông đã chọn cách dạy dỗ cậu bé qua hành động thay vì lời nói, khiến cậu tự nhận ra lỗi lầm của mình.

– Nhân vật ông Xung có vai trò quan trọng trong việc làm nổi bật chủ đề về ý nghĩa của lòng bao dung và sự giáo dục bằng tình
thương đối với trẻ nhỏ.

e. Đánh giá về nghệ thuật của đoạn trích

Đoạn trích có rất nhiều nét đặc sắc về nghệ thuật kể chuyện:

– Nguyễn Nhật Ánh đã sử dụng cốt truyện đơn giản nhưng không kém phần sâu sắc để kể câu chuyện “Ăn trộm táo.”

– Cách kể chuyện ở ngôi thứ nhất giúp người đọc dễ dàng đồng cảm với nhân vật chính và hiểu rõ hơn về suy nghĩ, cảm xúc của cậu bé. Điểm nhìn của nhân vật chính được duy trì xuyên suốt câu chuyện, tạo ra sự nhất quán và chân thực trong cách kể.

– Cách dựng tình huống cũng rất tinh tế, khi để cậu bé tự mình phát hiện ra sự bao dung của ông Xung, từ đó tự điều chỉnh hành vi
của mình.

– Ngôn ngữ trong đoạn trích giàu cảm xúc và hình ảnh, vừa giản dị vừa sâu sắc, phù hợp với tâm lý trẻ thơ nhưng vẫn chứa đựng nhiều tầng nghĩa cho người lớn suy ngẫm.

– Giọng điệu của câu chuyện nhẹ nhàng, pha chút hài hước, tạo nên một không gian văn chương đầy sức hút và ấm áp. Hình ảnh so sánh như “trái tim đập binh binh” và “lồng ngực” như tạo thêm sự sinh động và gần gũi cho câu chuyện, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn những rung động của nhân vật.

– Với ngôn ngữ kể chuyện mộc mạc, giàu hình ảnh và giọng văn ấm áp, đoạn trích “Ăn trộm táo” đã đem đến cho người đọc những bài học giản dị nhưng sâu sắc về sự bao dung của con người.

– Câu chuyện là một minh chứng cho tài năng của Nguyễn Nhật Ánh trong việc viết về tuổi thơ và những bài học đời thường qua lăng kính hồn nhiên của trẻ nhỏ.

– Thông điệp về sự tha thứ và tình thương yêu mà ông Xung dành cho cậu bé không chỉ là bài học cho trẻ em, mà còn là lời nhắc nhở cho người lớn về cách giáo dục con trẻ khi chúng mắc phải những lỗi lầm thường ngày.

– Khi so sánh với các tác phẩm khác cùng đề tài, như “Kính vạn hoa” hay “Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ,” chúng ta có thể thấy sự
nhất quán trong phong cách viết của Nguyễn Nhật Ánh, nhưng mỗi câu chuyện lại mang một màu sắc riêng, để lại dấu ấn khó phai
trong lòng độc giả.

III/Kết bài

“Ăn trộm táo” là một đoạn trích đặc sắc trong “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh,” mang lại cho người đọc những cảm xúc chân thật và những bài học sâu sắc về tình người. Tác phẩm không chỉ khơi gợi những ký ức đẹp về tuổi thơ mà còn giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về trách nhiệm của mình trong việc giáo dục và nuôi dưỡng tâm hồn trẻ em. Với lối viết giản dị nhưng thấm đượm tình cảm, câu chuyện sẽ còn sống mãi trong lòng độc giả, gợi nhắc về một thời thơ ấu đẹp đẽ và những bài học quý giá từ cuộc sống.

Bài làm tham khảo

Nguyễn Nhật Ánh là một trong những nhà văn nổi bật của văn học Việt Nam đương đại. Ông được biết đến với các tác phẩm viết về tuổi thơ, tình bạn, và những câu chuyện giản dị nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc. Một trong những tác phẩm nổi bật của ông là truyện ngắn “Ăn Trộm Táo”. Truyện không chỉ mang lại những phút giây thư giãn, mà còn chứa đựng những thông điệp về tình bạn, sự chân thành và những bài học cuộc sống quý giá.

Nguyễn Nhật Ánh sinh ra và lớn lên tại Quảng Nam, ông là tác giả của rất nhiều cuốn sách dành cho thiếu nhi và cả những người trưởng thành. Truyện ngắn “Ăn Trộm Táo” là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông, được viết với lối văn dễ hiểu, gần gũi và mang đậm dấu ấn của tuổi thơ. Trong truyện, tác giả đã khéo léo xây dựng những tình huống vừa hài hước vừa sâu sắc, khiến người đọc không chỉ cười mà còn phải suy ngẫm về những vấn đề trong cuộc sống.

Câu chuyện “Ăn Trộm Táo” kể về một cậu bé tên là Thành, một cậu học sinh nghịch ngợm, thông minh nhưng cũng đầy tò mò và dám làm những điều mà người lớn cho là “không đúng”. Trong một lần đi qua vườn nhà hàng xóm, cậu đã “ăn trộm” quả táo – một hành động tuy nhỏ nhưng lại dẫn đến một loạt sự kiện dở khóc dở cười. Chính từ hành động này, cậu đã nhận ra giá trị của sự trung thực và tình bạn chân thành. Chủ đề của truyện là sự trưởng thành qua những lỗi lầm và cách đối mặt với hậu quả của những hành động của chính mình.

Nhân vật chính trong truyện là Thành, một cậu bé năng động và đầy tò mò. Thành là hình mẫu của những đứa trẻ tuổi mới lớn, đôi khi chưa phân biệt rõ được đúng sai, nhưng luôn sống thật với cảm xúc và suy nghĩ của mình. Hành động ăn trộm quả táo, dù là một hành động ngây ngô và vô hại, nhưng đã để lại cho cậu những bài học về lương tâm và sự thật. Thành là nhân vật rất chân thật và tự nhận thức được sai lầm của mình. Chính sự hối hận và mong muốn sửa sai đã làm nên sự trưởng thành của nhân vật này. Nhân vật phụ trong truyện là ông Hưng, người chủ vườn táo. Tuy ông không xuất hiện nhiều trong câu chuyện, nhưng nhân vật này lại đóng vai trò quan trọng trong việc giúp Thành nhận ra rằng sự trung thực mới là điều quan trọng nhất trong mối quan hệ giữa người với người. Qua những lời nói nhẹ nhàng nhưng thấm thía của ông, Thành đã học được cách đối diện với lỗi lầm của mình và không bao giờ lặp lại chúng.

Nguyễn Nhật Ánh luôn biết cách sử dụng ngôn từ giản dị, dễ hiểu, nhưng lại rất sâu sắc. Tác phẩm “Ăn Trộm Táo” có cách kể chuyện sinh động, lôi cuốn, khiến người đọc vừa cười vừa suy ngẫm. Câu chuyện được xây dựng với một tình huống đơn giản, nhưng lại rất đời thường, dễ dàng chạm đến trái tim của độc giả, đặc biệt là những ai đã từng trải qua tuổi thơ nhiều tò mò và nghịch ngợm. Câu chuyện không chỉ mang lại niềm vui mà còn khéo léo truyền tải những thông điệp giáo dục về lòng trung thực, tình bạn và sự trưởng thành.

Tác phẩm “Ăn Trộm Táo” của Nguyễn Nhật Ánh là một câu chuyện ngắn nhưng sâu sắc, mang đậm tính nhân văn. Qua câu chuyện của Thành, tác giả muốn nhấn mạnh giá trị của sự chân thật và lòng trung thực trong cuộc sống. Đồng thời, truyện cũng cho thấy sự trưởng thành không chỉ đến từ những thành công mà còn từ việc nhận ra và sửa chữa những sai lầm của bản thân.

Tóm lại, “Ăn Trộm Táo” là một tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Nhật Ánh, không chỉ mang lại cho người đọc những giờ phút thư giãn, mà còn là bài học về sự trưởng thành, về cách đối diện với lỗi lầm và biết sửa sai. Qua lối viết chân thành và giản dị, tác phẩm đã khắc sâu vào lòng người đọc những giá trị về lòng trung thực, tình bạn và sự hối hận trong mỗi con người. Đây chính là một tác phẩm có ý nghĩa sâu sắc đối với cả trẻ em lẫn người lớn.