PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH
Lê Anh Trà
I. Tìm hiểu chung
- Tác giả Lê Anh Trà
Lê Anh Trà (1927 – 1999) quê ở xã Phổ Minh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi
Là một nhà quân sự sau đó chuyển sang viết báo
Chuyên nghiên cứu và viết về Bác Hồ
2. Tác phẩm/ văn bản
a. Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ:
Vào năm 1990, thế giới long trọng tổ chức kỉ niệm 100 năm ngày sinh của Bác. Người được công nhận là danh nhân văn hóa thế giới.
Trong nước cũng tổ chức nhiều cuộc hội thảo về Hồ Chí Minh, có nhiều bài viết về Người. “Phong cách Hồ Chí Minh” là một phần trong bài viết “Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị” của tác giả Lê Anh Trà.
Tác phẩm được in trong cuốn “Hồ Chí Minh và văn hóa Việt Nam” (1990)
b. Kiểu văn bản
Văn bản nhật dụng
Văn bản nhật dụng là kiểu văn bản đề cập, bàn luận, miêu tả, đánh giá,… về những vấn đề, những hiện tượng gần gũi, mang tính thời sự trong cuộc sống của con người và cộng đồng.
c. Bố cục: 3 phần
+ từ đầu à rất mới, rất hiện đại: Con đường hình thành phong cách văn hóa Hồ Chí Minh
+ Tiếp à hạ tắm ao: Vẻ đẹp văn hóa trong phong cách HCM
+ Còn lại : Bình luận, khẳng định về phong cách văn hóa HCM
II. Tìm hiểu văn bản
- Con đường hình thành phong cách văn hóa HCM (Sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại để làm nên phong cách Hồ Chí Minh)
a. Cơ sở của sự tiếp thu
Xuất phát từ ý thức ham học hỏi: Đi đến đâu Người cũng học hỏi và tìm hiểu văn hóa, nghệ thuật đến một mức khá uyên thâm.
Xuất phát từ mục đích phục vụ cho sự nghiệp cách mạng.
b. Những điều kiện thuận lợi cho sự tiếp thu
Bác đã đi nhiều nơi, tiếp xúc với nhiều nền văn hóa “Trong cuộc đời đầy truân chuyên của mình….. và phương Tây”.
Bác làm nhiều nghề à thông qua lao động, Người tìm được các tri thức văn hóa.
Người nói và viết được nhiều ngôn ngữ à biến ngôn ngữ thành chiếc chìa khóa vạn năng để mở ra kho tàng văn hóa của nhân loại.
c. Cách tiếp thu
Người đã tiếp thu một cách chủ động, đi đến đâu, Người cũng tìm hiểu văn hóa, nghệ thuật đến một mức khá uyên thâm.
Tiếp thu một cách có chọn lọc: Người chịu ảnh hưởng của tất cả các nền văn hóa, cùng với việc tiếp thu tất cả những cái đẹp, cái hay, Người cũng phê phán những tiêu cực của chủ nghĩa tư bản.
Tiếp thu trên cơ sở lấy văn hóa dân tộc làm nền tảng: những ảnh hưởng quốc tế được nhào nặn với vốn văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được ở Người để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị, rất Phương Đông nhưng đồng thời cũng rất mới và rất hiện đại.
2. Vẻ đẹp văn hóa trong phong cách của Bác
Phương diện 1: Nơi ở và nơi làm việc
Ngôi nhà sàn nhỏ làm bằng gỗ, chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ chính trị, làm việc và ngủ.
Đồ đạc trong phòng mộc mạc, đơn sơ, giản dị
Quen thuộc, gần gũi như bất cứ ngôi nhà nào trong thôn bản.
Phương diện 2: Trang phục
Hết sức giản dị
Bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp
Tư trang ít ỏi, một chiếc va li con với vài bộ quần áo
Trang phục, tư trang rất bình thường mà ai cũng có được
Phương diện 3: Bữa ăn
Đạm bạc, bình dân, không cầu kì
Những món ăn dân dã: cá kho, rau muống, cà muối, cháo hoa,….
Bữa ăn bình dân như tất cả những người dân nghèo ở làng quê
Là chủ tịch nước, phải gánh những trọng trách lớn lao nhưng Bác lại chọn cho mình một lối sống giản dị, thanh cao. Cuộc sống ấy đã phản chiếu chiều sâu văn hóa trong lối sống của Người, nó bắt nguồn từ một quan niệm thẩm mĩ của người Việt: cái đẹp nằm trong cái giản dị, cái gần gũi đời thường.
Từ lối sống thanh đạm của Bác, tác giả đã liên tưởng đến cái vị danh nho xưa. Song, người xưa chọn lối sống thanh bần khi đã lui về ở ẩn còn Bác lại chọn lối sống ấy khi vẫn còn trên cương vị chủ tịch nước è phong cách lối sống của Bác lại càng cao quý hơn.
Lối sống của chủ tịch Hồ Chí Minh giản dị mà thanh cao một cách tự nhiên
Không xem mình nằm ngoài nhân loại như những thánh nhân siêu phàm, không tự thần thánh hóa làm cho khác đời, hơn đời.
Bác sống đạm bạc chứ không khắc khổ, đó là lối sống để di dưỡng tinh thần bởi sống bình dị nên tâm hồn không phải chịu đựng những toan tính, vụ lợi, tâm hồn được thảnh thơi , hạnh phúc.
Lối sống giản dị chính là cốt cách trong con người của Bác, là nhân cách tự nhiên trong con người Hồ Chí Minh.
III. Tổng kết
- Nghệ thuật:
Luận điểm rõ ràng
Lập luận chặt chẽ
Dẫn chứng chọn lọc
Kết hợp giữa kể chuyện, phân tích với bình luận
Sử dụng nghệ thuật so sánh, đối lập, từ Hán Việt, thơ cổ
Thành công trong việc thể hiện vẻ đẹp văn hóa trong phong cách Hồ Chí Minh, có sức hấp dẫn, thuyết phục người nghe, người đọc.
2. Nội dung
Bài viết cho thấy vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại , giữa dân tộc và nhân loại, giữa vĩ đại và bình dị.