Những dòng chữ diệu kỳ
Ngày ấy, cu Minh còn bé xíu, chưa đi học. Tôi rất quý nó, vì nhà nó có cả một thư viện nhỏ. Ba nó là thầy giáo dạy văn trên tỉnh. Cuối tháng, ông mới về nhà nghỉ một hai hôm. Mỗi lần về, ba nó mang theo cả một cặp toàn sách và báo. Khi ba nó đi khỏi là tôi lò dò tìm đến. Chao ôi toàn truyện là truyện! Tôi đọc ngốn ngấu, quên cả ăn cơm. Còn cu Minh thì cứ dửng dưng như không có gì. Cũng phải thôi, vì nó đã biết đọc chữ gì đâu. Tôi bỗng thấy thương nó vô cùng. Vậy mà mỗi khi tôi gọi vào để đọc cho nghe thì nó cứ nhấp nha nhấp nhổm đứng ngồi không yên.
Chiều mùa hè, bọn trẻ chúng tôi mỗi đứa đều có một cánh diều để thả. Thằng Minh rất thích chơi diều. Nó thích nhất là chiếc diều của thằng Hải, vì chiếc diều đó luôn bay cao nhất và đẹp nhất. Chiều hôm ấy, tôi thấy Minh xoắn lấy Hải. Và hôm sau đã thấy Minh cầm chiếc diều đó trên tay. Lạ thật! Hải có cho ai cái gì đâu? Khi tôi hỏi Minh, thì nó toét miệng cười:
– Em đổi cho anh ấy cuốn truyện ngoài bìa có vẽ mấy chú lùn với cô công chúa đấy!
– Nàng Bạch Tuyết và bảy chú lùn! – Tôi kêu lên tiếc rẻ.
– Gạ mãi anh ấy mới đổi đấy!
Nhìn cánh diều trên trời cao, tôi thấy tức thằng Minh quá. Nhưng truyện là của nhà nó chứ có phải của tôi đâu!
Vài ngày sau, bọn chúng tôi chuyển sang chơi phi máy bay. Những chiếc máy bay được gấp bằng đủ các loại giấy. Tôi thấy Minh vui lắm. Quả thật những chiếc máy bay của nó to và đẹp lạ lùng. Mỗi khi lao lên trời nó lượn rất lâu rồi mới đậu xuống đất. Bây giờ thì giải nhất thuộc về Minh rồi. Nó vừa cười vừa mang những chiếc máy bay đến khoe tôi. Hóa ra Minh đã xé những tờ báo để gập máy bay.
Tôi nhìn nó quát lên:
– Mày biết những tờ báo này in gì không hả?
Nó xị mặt rồi cũng cáu lại với tôi:
– Em không thích truyện, mà chỉ thích những chiếc máy bay này thôi!
– Rồi về ba mày sẽ cho mày một trận cho mà xem!
Tuần ấy ba Minh về và nó bị mấy roi quắn đít thật. Nó khóc tấm tức nói với tôi:
– Sách báo thì có chơi được đâu mà ba cứ bắt em giữ cơ chứ!
– Là vì như thế này…
Tôi kéo nó ngồi xuống và kể cho nó nghe những câu chuyện mà tôi đã đọc được trong những quyển sách, những quyển báo ở nhà nó. Chuyện về những chú lùn tốt bụng, nàng công chúa xinh đẹp, những cung điện, lâu đài dát vàng dát bạc…
Tôi thấy đôi mắt Minh sáng lên. Có lẽ nó không tin rằng từ những dòng chữ dày xít bé xíu kia tôi đã nhìn thấy tất cả những điều lung linh đó.
– Đến tuổi rồi, em phải chịu khó học đọc, học viết đi, rồi em cũng sẽ tự đọc được những câu chuyện hay, tự mình nhìn thấy những hoàng tử công chúa, tự mình phiêu lưu với những con sóng trên biển khơi hay tự mình cất cao đôi cánh trên bầu trời bao la mà không cần anh dẫn đi nữa…
Minh gật đầu. Và từ bữa đó, hôm nào tôi cũng đến nhà nó, tìm những cuốn truyện hay nhất trên giá sách đọc cho nó nghe. Tất nhiên là chính tôi rất mê những câu chuyện trong ấy…
(Những con chữ kì diệu, Nguyễn Phan Khuê, NXB Kim Đồng)
I. Mở bài
Dẫn dắt ấn tượng:
– Trích dẫn nhà văn Maxim Gorky: “Sách mở ra trước mắt tôi những chân trời mới”.
– Khẳng định sức mạnh của ngôn từ và tri thức trong việc nuôi dưỡng tâm hồn, đặc biệt ở trẻ thơ.
Giới thiệu tác phẩm:
“Những dòng chữ diệu kỳ” của Nguyễn Phan Khuê là một viên ngọc sáng trong văn học thiếu nhi Việt Nam. Tác phẩm không chỉ là câu chuyện về tình bạn hồn nhiên mà còn là hành trình khám phá thế giới kỳ diệu của chữ nghĩa, nơi tri thức trở thành cánh cửa mở ra những chân trời mơ ước.
II. Thân bài
1. Khái quát về tác giả và tác phẩm
a. Tác giả Nguyễn Phan Khuê (Khuê Phan):
– Nhà văn gắn bó với văn học thiếu nhi, có phong cách viết giản dị, giàu tính nhân văn, thấu hiểu tâm lý trẻ thơ.
– Tác phẩm của ông thường chứa đựng thông điệp giáo dục sâu sắc về tình bạn, lòng ham học hỏi và sức mạnh của trí tưởng tượng.
b. Xuất xứ và bối cảnh tác phẩm:
– Truyện ngắn được kể qua lời của nhân vật “tôi” – người bạn thân thiết của Minh, tạo cảm giác chân thực, gần gũi.
– Cốt truyện đơn giản nhưng chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa, phản ánh hành trình từ chỗ thờ ơ đến say mê tri thức của một đứa trẻ.
2. Phân tích nhân vật
a. Nhân vật Minh:
Tính cách ban đầu:
– Cậu bé hồn nhiên, nghịch ngợm, thích thả diều, gấp máy bay hơn là đọc sách.
– Hành động xé sách, đổi truyện lấy diều thể hiện sự vô tư và thiếu nhận thức về giá trị của tri thức.
Sự chuyển biến tâm lý:
– Từ chỗ dửng dưng, Minh dần bị cuốn vào những câu chuyện mà “tôi” kể, đôi mắt “sáng lên” mỗi khi nghe kể về thế giới trong sách.
– Khao khát học chữ để tự mình khám phá sách vở – chi tiết này cho thấy sự thức tỉnh của tâm hồn, minh chứng cho sức mạnh kỳ diệu của ngôn từ.
Ý nghĩa biểu tượng:
– Đại diện cho quá trình trưởng thành của trẻ em khi được khơi dậy đam mê học hỏi.
– Thể hiện thông điệp: Giáo dục cần kiên nhẫn và xuất phát từ sự đồng cảm.
b. Nhân vật “tôi”:
Vai trò người dẫn dắt:
– Là cầu nối đưa Minh từ thế giới trò chơi đến thế giới tri thức.
– Sử dụng phương pháp “gieo mầm” – kể chuyện sinh động, khơi gợi trí tò mò thay vì áp đặt.
Tính cách và phẩm chất:
– Kiên nhẫn, sáng tạo (biến tờ báo rách thành “bảo vật” qua lời kể).
– Tình bạn chân thành: Không chỉ chia sẻ sách mà còn chia sẻ ước mơ.
Ý nghĩa biểu tượng:
Đại diện cho người truyền cảm hứng, nhấn mạnh vai trò của giáo dục từ trái tim.
3. Nghệ thuật xây dựng truyện
Ngôi kể và điểm nhìn:
– Ngôi thứ nhất (nhân vật “tôi”) tạo sự chân thực, giúp người đọc đồng hành với diễn biến tâm lý của cả hai nhân vật.
– Điểm nhìn trẻ thơ trong sáng, phát hiện những điều kỳ diệu từ những chi tiết nhỏ (ví dụ: tờ báo rách trở thành “cổ tích” qua lời kể).
Tình huống truyện giàu ý nghĩa:
– Tình huống nghịch lý: Cậu bé sống trong gia đình trí thức nhưng thờ ơ với sách vở → Làm nổi bật chủ đề về cách thức truyền cảm hứng.
– Chi tiết Minh xé sách gấp máy bay → Biểu tượng cho sự lãng phí tri thức và sự hồi sinh qua cách “tôi” biến máy bay giấy thành phương tiện kể chuyện.
Ngôn ngữ và giọng điệu:
– Ngôn ngữ trong sáng, giàu hình ảnh: “Những con chữ như đàn bướm trắng bay ra từ trang sách”.
– Giọng kể hồn nhiên, xen lẫn hài hước (ví dụ: miêu tả cảnh Minh bị ba phạt vì xé sách).
4. Giá trị nội dung và thông điệp
Bài học về giáo dục:
– Tri thức chỉ trở nên quý giá khi được tiếp nhận bằng niềm say mê, không phải sự ép buộc.
– Người dẫn dắt cần thấu hiểu, sáng tạo và kiên nhẫn (như cách “tôi” dùng trí tưởng tượng để kết nối Minh với sách).
Thông điệp về tình bạn:
– Tình bạn đẹp là khi cùng nhau trưởng thành, giúp nhau khám phá thế giới.
– Chi tiết hai đứa trẻ cùng mơ ước trở thành nhà văn → Khẳng định sức mạnh của ước mơ được nuôi dưỡng từ sách.
Liên hệ mở rộng:
– So sánh với nhân vật Totto-chan (Cô bé bên cửa sổ) – cả hai đều đề cao giáo dục lấy học sinh làm trung tâm, tôn trọng sự khác biệt.
– Gợi mở về vai trò của gia đình trong việc định hướng trẻ tiếp cận tri thức (qua hình ảnh thư viện nhỏ của gia đình Minh).
III. Kết bài
Khẳng định giá trị tác phẩm:
“Những dòng chữ diệu kỳ” là bản nhạc dịu dàng về tuổi thơ, tình bạn và hành trình khám phá tri thức. Tác phẩm chạm đến trái tim người đọc bằng sự giản dị, chứng minh rằng văn chương thiếu nhi không cần màu mè mà cần sự chân thành và trí tưởng tượng phong phú.
Lời kết gợi mở:
Câu chuyện nhắc nhở người lớn: Hãy để trẻ em cầm sách bằng niềm vui thay vì nghĩa vụ. Như nhà văn J.K. Rowling từng viết: “Những câu chuyện không chỉ dành để giải trí – chúng là cách ta truyền lại lửa tri thức cho nhau”. “Những dòng chữ diệu kỳ” chính là ngọn lửa ấy.
