– Giới thiệu tác giả, văn bản
+ NQS: Cây bút trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Các tác phẩm của ông hầu hết viết về cuộc sống và con người Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến.
+ Chiếc lược ngà: Một truyện ngắn viết về tình phụ tử sâu nặng của hai cha con: ông Sáu và bé Thu. Truyện ngắn rất giản dị, mộc mạc nhưng chứa đầy sức bất ngờ, sự cảm động. Một trong những yếu tố tạo nên thành công cho tác phẩm là nghệ thuật tạo dựng tình huống truyện độc đáo.
– Tình huống: Ông Sáu về thăm nhà trong ba ngày nghỉ phép
+ Ông Sáu đi kháng chiến khi con gái chưa tròn một tuổi. Mãi đến năm bé Thu lên tám mới có dịp trở về thăm nhà trong ba ngày nghỉ phép ngắn ngủi.
+ Ông hồi hộp, mong ngóng được gặp con, tưởng rằng sẽ được âu yếm, chăm sóc con. Xuồng chưa cặp bến, ông đã nhón chân nhảy lên bờ. Với giọng lặp bặp, run run, ông Sáu dang hai tay chờ đón con và sải bước đến gần con. Ông tưởng rằng đứa bé sẽ chạy ào tới, ngồi trong lòng mình.
+ Thế nhưng, bé Thu lại không nhận cha. Nó sợ hãi hét lên kêu: má…má. Không những thế, trong ba ngày, bé Thu nhất định không chịu gọi ông Sáu là cha, dù có bị dồn vào những tình huống khó. Thậm chí, trong bữa cơm, ông Sáu gắp cho nó một miếng trứng cá to vàng, nó cầm đũa, xoi vào cái chén và hất văng miếng trứng cá ra. Ngày cuối cùng ông Sáu được ở bên con, bé Thu còn bỏ sang nhà bà ngoại.
+ Sang nhà ngoại, nghe ngoại kể chuyện, bé Thu mới hiểu rõ tại sao ông Sáu lại có vết thẹo dài trên má. Nó cảm thấy ân hận vì đã đối xử không tốt với cha. Tuy nhiên, hành động không nhận cha của bé Thu càng chứng tỏ tình yêu sâu sắc, lớn lao dành cho người ba kính yêu của mình trong bức ảnh chụp chung với má. Nó không chấp nhận ai khác làm ba của nó, ngoại trừ người trong ảnh.
+ Ngày chia tay, ông Sáu sợ con lại giãy lên, lại bỏ chạy. Ông chỉ dám đứng nhìn con từ xa. Bỗng nhiên, bé Thu hét lên, gọi Ba…Ba rồi chạy đến ôm ba. Nó dùng hai chân quặp lấy ba, hôn cả vết thẹo dài trên má của ba . Nó không muốn cho ba đi nữa. Ông Sáu vô cùng hạnh phúc trước tình cảm mãnh liệt của con. Đó là một khung cảnh chia tay đầy xúc động, cũng là lần gặp cuối cùng.
– Tác giả đã tạo ra một tình huống hết sức độc đáo. Đặt nhân vật vào tình huống đó, nhà văn đã khắc họa, bộc lộ rõ tâm lí nhân vật. Từ đó, người đọc thấy được tình cha con sâu nặng của cha con ông Sáu, thấy được nét tính cách ngây thơ, cứng cỏi, ngang ngạnh của bé Thu.
– Tình huống: Ở chiến khu, ông Sáu làm chiếc lược ngà tặng con.
+ Ngày trở về chiến khu, ông Sáu hết lòng thương nhớ con. Ông hối hận vì đã một lần đánh con. Thương con, ông Sáu dành hết tâm sức của mình làm chiếc lược ngà. Ông tỉ mẩn khắc từng nét chữ Yêu nhớ tặng Thu, con của ba. Chiếc lược như làm vơi đi phần nào nỗi nhớ con. Nhưng ông lại càng mong muốn được gặp con hơn.
+ Thế nhưng, trong một trận càn lớn của Mĩ- Ngụy, ông Sáu đã hi sinh. Trước lúc nhắm mắt, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, ông Sáu đã gửi gắm chiếc lược ngà cho bác Ba để bác trao tận tay cho bé Thu.
– Tình huống đã bộc lộ tình yêu thương con sâu sắc của ông Sáu, khiến người đọc vô cùng xúc động.
– Hai tình huống truyện được liên kết với nhau rất chặt chẽ, thông qua hình ảnh chiếc lược ngà. Đây là sáng tạo nghệ thuật độc đáo, hấp dẫn, góp phần thể hiện tình cảm sâu nặng của cha con ông Sáu.
– Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện độc đáo, kết hợp với nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật tinh tế đã tạo nên thành công cho tác phẩm. Tình cha con sâu nặng khiến người đọc vô cùng cảm động và nhớ mãi.