BÁN MỘT CÀNH MAI ĂN TẾT
(Hoàng Công Danh)
Lược phần đầu: Khi anh rướn người nhét cặp vé số chưa bán được vào túi quần thì nhìn thấy một bà cụ già. Bà ngồi trên cái ghế nhựa nhỏ, tay giữ một cành mai gầy không một chồi lá lộc. Hôm qua đến giờ bà đã hạ giá cả chục lần. Từ bốn triệu khi khách đầu tiên hỏi, rồi giảm mỗi lần hai, ba trăm… Một ông khách bước tới: – Cái này mà nở kịp tết tui mua, một bông thôi cũng được. Ông thắp lên cho bà niềm hy vọng, bà lại nâng giá: “Ba triệu, không thêm không bớt”. Anh bám theo ông già, và hỏi: sao ông lại muốn mua, mà phải chờ nó nở, – Ấy là giống mai quý ở trong cung đình Huế ngày xưa, gọi là “mai tiến vua”, “mai ngự”. Ông già dặn đừng nói cho bà cụ biết, lỡ bà tưởng đang giữ của quý lại thêm tội nghiệp.
Ba mươi tết, trời hửng nắng, ấm hẳn. Mấy lô mai như ngóng tin ấm từ tối qua để sáng ra đã thấy vàng rực. Tới trưa, chùm nụ cành mai của bà đã hé. Trời không phụ công bà già hai hôm tưới ấm xông nhang. Dù trên búp chỉ mới hé vàng như cái dấu nẻ chân chim, nhưng ngồi bên này quán cóc anh cũng nhìn thấy được. Phải vì cái màu vàng của mai nó vừa mắt quá, hay vì màu đấy nổi bật giữa cành gầy khô đét và một người đàn bà cũng gầy đét khô khan.
Anh nhào qua đường, đến chỗ bà già ngắm thật đã cái màu vàng hoa vừa nhú. Không phải một hoa, cả một chùm năm bông luôn. Chỉ cần thế thôi, chỉ cần trời kiểu này thôi tới chiều nó sẽ bung hoa cho mà xem.
Bà đưa tay đẩy anh ra.
– Cẩn thận nó rụng chú ơi.
Ánh mắt bà liếc lóm, nửa trông chừng mấy bông mai, nửa ngong ngóng xa xa.
– Cho cháu sở hoa chút lấy may.
Rồi không chờ bà đồng ý, anh đã chạm được vào cái màu vàng bé xíu trên nụ. Một tín hiệu khởi sự của may mắn.
Lược một đoạn: Trưa cuối năm chợ hoa đông nghẹt, nhờ nắng kéo chân người ta ra đường. Bà già quyết không hạ giá, mặc kệ thiên hạ bán mua. Vả lại, đã có người hứa mua cho bà, hà cớ chi phải hạ giả.
Trời chiều ba mươi tối nhanh. Dòng người rã đám hoa xuân vội vàng. Anh thì chết lặng trước mấy con số cuối cùng hiện nơi màn hình điện thoại. Anh đã thuộc lòng dãy số trên tờ vé, và không cần phải mở ra đối chiếu nữa. Anh biết, trật nốt.
Đèn vàng rọi sáng khu chợ hoa, rọi xuống chỗ bà già giờ không còn ngồi nữa mà đứng hẳn. Bà đứng vẫn thấp hơn cành mai chút xíu. Năm cái hoa mai đã nở khum khum rõ ràng. Cả bà, cả cành mai cũng rõ ràng trong cái đêm ba mươi chợ hoa đã thưa hẳn người. Ai muốn tìm ai lúc này quá dễ. Sao ông khách hôm trước vẫn chưa đến.
Anh vò cặp vé, rồi như chưa hả giận, lại măn mo mở nó ra để xé nát vụn, tung lên cao. Anh cười khà khà, nhưng điệu cười cũng gượng gạo, giống như là cố mà cười, buông xuôi. Thôi, cũng phải đi một vòng hưởng cái không khí chợ hoa ngày tết, dù nó đã tàn tạ hết rồi.
Cuối chợ hoa, anh bắt gặp ông khách hôm trước vào hỏi giá cành mai chỗ bà già. Suýt nữa anh đã nhào đến túm lấy ông kêu mai nở rồi, quay lại mà mua cho người ta kẻo tội. Nhưng anh tỉnh ra, anh không có quyền trong việc này.
Và anh quay lại chỗ bà già. Động tác nhanh nhạy giật lấy cành mai.
– Để cháu giữ cho. Bà đi đến cuối bãi nhanh lên, ông khách đang ở đó.
Bà già tỉnh hẳn ra.
– Khéo rụng, chú. Tui còn được cái này ăn tết, chú đừng lừa tui tội nghiệp.
– Nhanh lên bà, không ông đi mất.
– Nhưng… Lỡ chú lấy của tui.
– Bà cho cháu cũng chả thèm. Nợ đòi sau đít còn rước thêm cái của nợ này làm gì. Xu lủng trong túi còn không có, nói chi mai với miếc.
Bà toan đi được dăm bước, quay lại. Lần khần.
– Thôi để cháu vác nó đi theo bà.
Rồi không đợi bà đồng ý, anh rút cành mai khỏi cái hộp cát. Tựa cành trên vai, anh như người có tiền vừa tậu được cành mai đón xuân. Bà già dắt cái xe đạp cà tàng đi phía sau, dây xích mòn nghiến bánh răng khô khốc kêu lụp cụp.
Chín giờ đêm, chợ hoa giờ chỉ còn là một cái bãi trống ngổn ngang những chậu cúc bị đập vỡ tanh bành. Vài người cuối bãi đang uể oải xếp đặt đồ lên xe, phì phèo phun khói thuốc, mặt mày không chút hớn hở. Giờ mà còn ở đây thì đúng là chỉ có đám thất bát. Anh hỏi thăm về ông già mặc áo dạ xám lúc nãy.
– Ông già lởn vởn tối nay ấy à. Về rồi. Mất tiền giữa chợ mấy ngày tết nhất đố mà tìm cho được. Anh giúp bà buộc cành mai vào xe đạp. Xong anh rút từ túi ra hai tờ vé số, cười mếu máo.
– Bà một cái, cháu một cái. Vé này qua năm mùng bốn mới xổ. Thôi, chia nhau hy vọng ba ngày tết
Bà nhét cái vé cạp quần, dắt xe đi lầm lũi. Anh ngắm theo, thấy nhúm hoa mai trong đêm như những con đom đóm nhập nhòa.
(Bán một cành mai ăn tết, tuyển tập truyện ngắn Hoàng Công Danh, NXB Trẻ 2024, tr.7-18.)
Hoàng Công Danh: Sinh năm 1987, hiện công tác ở Tạp chí Cửa Việt, Quảng Trị. Anh tốt nghiệp kỹ sư ngành Vật lý, Trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Belarus, nhưng đam mê viết văn. Anh đã xuất bản bốn tập truyện ngắn và một tập tùy bút. Truyện Hoàng Công Danh thấm đẫm tình người, hóm hỉnh và rất có duyên.
Bài văn phân tích tình cảm của nhân vật anh bán vé số đối với bà cụ bán cành mai tết
Cuộc sống mưu sinh những ngày giáp Tết luôn là bức tranh đầy màu sắc, trong đó không chỉ có hoa mai, bánh chưng, sắc đỏ rộn ràng mà còn thấp thoáng những phận người lặng lẽ, chật vật kiếm sống giữa dòng đời hối hả. Nhưng chính trong bối cảnh ấy, những hành động nhỏ bé, những tấm lòng biết thấu cảm và sẻ chia lại trở thành điểm sáng ấm áp, gieo vào lòng người niềm tin về sự tử tế. Truyện ngắn “Bán một cành mai ăn Tết” của Hoàng Công Danh đã khắc họa một cách tinh tế tình cảm giản dị mà sâu sắc của anh bán vé số dành cho bà cụ bán cành mai – một tình cảm đầy nhân văn, lay động người đọc bằng sự chân thành và ấm áp tình người.
Ngay từ lần đầu gặp bà cụ, khi thấy bà ngồi thu mình lại bên cành mai khẳng khiu không một chồi lá, anh bán vé số đã không dửng dưng như bao người qua lại khác. Dù bản thân cũng đang trong tình cảnh khó khăn – với cặp vé số vẫn còn nguyên chưa bán – nhưng anh vẫn dành cho bà cụ một sự chú ý đặc biệt. Anh quan sát từng hành động, từng thay đổi trong cách nói năng của bà, hiểu được nỗi hy vọng mong manh của người đàn bà già nua, nghèo khó, đang bấu víu vào cành mai cuối năm như một cách để níu giữ chút tết, chút an ủi cho đời mình. Càng về sau, sự quan tâm ấy không chỉ là ánh nhìn cảm thông, mà đã trở thành hành động cụ thể – đầy tình nghĩa, trách nhiệm và tình thương sâu kín.
Anh bán vé số không chỉ là người quan sát mà còn là người góp phần giữ lửa hy vọng cho bà cụ. Anh reo vui khi mai nở, háo hức khoe với bà những dấu hiệu của “may mắn” và không ngần ngại chạm tay vào hoa với mong muốn “lấy may” – hành động vừa hóm hỉnh, vừa ẩn chứa sự chia sẻ chân thành. Khi thấy ông khách từng hứa mua mai vẫn chưa quay lại, trong khi bà cụ mỏi mắt ngóng trông giữa chợ hoa vắng dần, anh đã đau lòng thay bà. Sự thất vọng của anh không chỉ là vì tờ vé số không trúng, mà còn vì bà cụ có nguy cơ mất đi hy vọng cuối cùng. Trong giây phút ấy, tình cảm của anh dành cho bà cụ đã vượt khỏi giới hạn của một người ngoài cuộc. Anh như hóa thân thành người thân, người đồng hành, sẵn sàng gánh giúp bà một phần nỗi lo, dù chỉ bằng đôi vai trần và tấm lòng nhiệt thành.
Khoảnh khắc anh vác cành mai lên vai, giục bà cụ chạy theo ông khách, là một chi tiết xúc động và giàu chất điện ảnh. Anh không đợi bà đồng ý, không đắn đo về việc sẽ bị nghi ngờ hay trách mắng, mà chỉ nghĩ đến việc giúp bà bán được cành mai để có cái Tết. Lời nói “bà cho cháu cũng chả thèm” là lời khước từ khéo léo nhưng đầy tự trọng và lòng tốt, cho thấy anh là người nghèo vật chất nhưng giàu lòng nhân hậu. Và khi bà không kịp bán cành mai vì ông khách đã rời đi, anh lại một lần nữa thể hiện sự tử tế của mình bằng cách tặng bà tờ vé số – “chia nhau hy vọng ba ngày Tết” – một nghĩa cử tuy nhỏ nhưng đầy tính nhân văn, như thể anh không muốn để bà cụ ra về với hai bàn tay trắng và một năm mới khởi đầu bằng sự thất vọng.
Hoàng Công Danh đã sử dụng một cốt truyện tưởng như rất giản dị, không có kịch tính gay cấn, nhưng lại khiến người đọc rung động bởi sự chân thật trong từng chi tiết. Lối kể mộc mạc, giọng văn gần gũi, nhiều đoạn đối thoại hóm hỉnh mà sâu sắc, đã làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật. Anh bán vé số hiện lên như một người lao động nghèo nhưng sống có tình, có nghĩa, có lòng trắc ẩn và sự tử tế đáng quý trong thời đại thực dụng. Qua nhân vật ấy, tác giả đã gửi gắm một thông điệp giản dị mà thấm thía: Trong bất cứ hoàn cảnh nào, dù khó khăn đến đâu, nếu con người còn biết quan tâm, chia sẻ và thắp lên cho nhau một chút hy vọng, thì cuộc sống vẫn luôn có ý nghĩa, và Tết vẫn là Tết – một mùa của yêu thương, đoàn tụ và nhân hậu.
Tóm lại, tình cảm của anh bán vé số dành cho bà cụ bán mai trong truyện không chỉ đơn thuần là một tình huống truyện xúc động, mà còn là biểu tượng của vẻ đẹp nhân văn, nhân ái trong cuộc sống. Đó là tình cảm giữa những con người nghèo khó nhưng giàu lòng yêu thương, biết nâng đỡ nhau trong những ngày giáp Tết chông chênh. Và cũng từ đó, người đọc thêm tin rằng: Giữa chợ đời ồn ào và vội vã, vẫn có những tấm lòng âm thầm giữ gìn hơi ấm của tình người, như những bông mai vàng rực sáng giữa đêm ba mươi.
Đoạn văn 200 chữ Phân tích tình cảm của nhân vật anh bán vé số đối với bà cụ bán cành mai tết
Trong truyện ngắn “Bán một cành mai ăn Tết” của Hoàng Công Danh, tình cảm mà anh bán vé số dành cho bà cụ bán cành mai thể hiện một cách chân thành, mộc mạc nhưng vô cùng sâu sắc. Dù là người xa lạ, anh vẫn âm thầm dõi theo bà cụ – người đàn bà gầy gò, lam lũ đang bấu víu hy vọng vào một cành mai khẳng khiu để có chút tiền ăn Tết. Anh không chỉ cảm thông mà còn tìm mọi cách tiếp thêm niềm tin cho bà: reo lên khi mai hé nụ, giục bà đi tìm người mua, thậm chí vác cành mai chạy trước như chính người thân của bà. Đặc biệt, khi không thể giúp bà bán được cành mai, anh đã tặng bà tờ vé số – “chia nhau hy vọng ba ngày Tết”. Đó là hành động của một con người giàu lòng tử tế, biết sẻ chia dù bản thân cũng đang khốn khó. Qua nhân vật này, tác giả khắc họa vẻ đẹp của tình người nơi những phận đời bé nhỏ – nơi mà lòng tốt, sự nhân hậu vẫn âm thầm tỏa sáng giữa cuộc sống đầy lo toan. Câu chuyện như một lời nhắc nhẹ nhàng: Tết sẽ luôn ấm áp nếu người với người còn biết thương nhau.