ĐỒNG ĐỘI TÔI TRÊN ĐẢO THUYỀN CHÀI
Lều bạt chung chiêng giữa nước, giữa trời
Đến một cái gai cũng không sống được
Sớm mở mắt, nắng lùa ngun ngút
Đêm trong lều như trôi trong mây…
…Đảo tự giấu mình trong màu nước lam xanh
Cái giọt máu thiêng dưới ngầu ngầu bọt sóng
Tổ quốc ơi! Tiếng chúng tôi kêu lên mà mắt chúng tôi nhìn xuống
Bóng chúng tôi trùm khắp đảo Thuyền Chài..
Đảo Thuyền Chài, 5-1978
(Trần Đăng Khoa, “Bên cửa sổ máy bay”, NXB Tác phẩm mới,
I. Mở bài
Trần Đăng Khoa là một trong những gương mặt tiêu biểu của thơ ca Việt Nam hiện đại. Từ “thần đồng thơ ca” thời chống Mĩ đến một nhà thơ – nhà báo trưởng thành trong thời bình, thơ ông luôn thể hiện sự nhạy cảm, chân thành và tha thiết với con người, với Tổ quốc. Trong tập Bên cửa sổ máy bay, bài thơ “Đồng đội tôi trên đảo Thuyền Chài” là một thi phẩm đặc sắc, ghi lại những cảm nhận sâu sắc của tác giả về cuộc sống và tâm thế của người lính đảo giữa trùng khơi biển cả. Đoạn thơ vừa chân thực, vừa giàu cảm xúc, khắc họa rõ nét hình ảnh người lính trong hoàn cảnh khắc nghiệt mà vẫn ngời sáng tình yêu nước và ý chí kiên cường.
II. Thân bài
a. Phân tích nội dung và chủ đề của đoạn thơ
Đoạn thơ khắc họa rõ nét hình ảnh người lính đảo trên đảo Thuyền Chài – những con người đang sống và chiến đấu trong điều kiện vô cùng khắc nghiệt nhưng vẫn giữ vững tình yêu Tổ quốc và ý thức trách nhiệm thiêng liêng với non sông.
Ngay từ những câu đầu, tác giả đã phác họa không gian sống của người lính bằng những hình ảnh gợi cảm mạnh mẽ:
“Lều bạt chung chiêng giữa nước, giữa trời
Đến một cái gai cũng không sống được”
Những từ ngữ như “chung chiêng”, “giữa nước, giữa trời” vừa gợi ra sự chênh vênh, bấp bênh giữa mênh mông sóng gió, vừa thể hiện sự cô lập, trơ trọi của đảo giữa đại dương. Thậm chí “một cái gai cũng không sống được” – một hình ảnh cực tả cho sự khắc nghiệt đến mức không loài cây nào tồn tại được, càng cho thấy sức sống và nghị lực phi thường của người lính nơi đây.
Không chỉ khắc nghiệt về vật chất, đời sống tinh thần của họ cũng như “trôi trong mây” – mong manh, cô đơn, như được gói trong sương gió biển khơi:
“Sớm mở mắt, nắng lùa ngun ngút
Đêm trong lều như trôi trong mây…”
Những vần thơ vừa thực, vừa mộng, gợi một thế giới đảo xa giữa trời biển – nơi mà mỗi người lính không chỉ chiến đấu với kẻ thù mà còn phải chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt, với nỗi cô đơn và nỗi nhớ.
Càng về cuối đoạn, hình ảnh người lính hiện lên với ý chí mạnh mẽ và lòng yêu nước sâu nặng. Đảo “ẩn mình trong màu nước lam xanh” như một biểu tượng cho sự thầm lặng, cho vẻ đẹp kín đáo mà thiêng liêng. Hình ảnh “giọt máu thiêng” được đặt giữa “bọt sóng ngầu ngầu” mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc – đó là sự hiện diện sống động và cao quý của những người lính đang hòa mình vào biển cả, sẵn sàng hy sinh vì từng tấc đất quê hương.
“Tổ quốc ơi! Tiếng chúng tôi kêu lên mà mắt chúng tôi nhìn xuống
Bóng chúng tôi trùm khắp đảo Thuyền Chài…”
Lời thơ kết lại bằng một nốt trầm sâu lắng nhưng đầy sức mạnh. Họ gọi tên Tổ quốc – đó là tiếng gọi từ trái tim, nhưng đồng thời cũng là tiếng nhắc nhở chính mình về trách nhiệm. “Mắt nhìn xuống” – ánh nhìn luôn cảnh giác, luôn tỉnh táo, bởi biển đảo luôn bị rình rập, đe dọa. “Bóng trùm khắp đảo” không chỉ là bóng dáng hữu hình mà còn là tinh thần, là sự hiện diện mãnh liệt và bất diệt của những người lính đang canh giữ nơi đầu sóng ngọn gió.
=> Từ đó, ta cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp tâm hồn của người lính đảo: yêu nước, dũng cảm, kiên cường và thầm lặng hi sinh vì Tổ quốc.
b. Phân tích đặc sắc nghệ thuật
+ Thể thơ tự do linh hoạt trong vần nhịp, phóng túng trong biểu đạt cảm xúc.
+ Hình tượng thiên nhiên được miêu tả độc đáo qua hệ thống ngôn từ tự nhiên, giàu hình ảnh, cảm xúc.
+ Các biện pháp tu từ: So sánh, ẩn dụ, dùng từ láy..
+Vẻ đẹp người lính đảo được vẽ nên bằng những từ ngữ giàu hình ảnh ( hệ thống từ láy : chung chiêng, ngun ngút), biện pháp tu từ ( so sánh : đêm trong lều như trôi trong mây ; ẩn dụ : Cái giọt máu thiêng …..)
-> Xây dựng hình tượng người lính vừa mang nét chung của người bộ đội cụ Hồ, vừa mang nét riêng của những người lính đảo.
Đánh giá chung:
– Đánh giá về giá trị tư tưởng, đặc sắc nghệ thuật của bài thơ: bài thơ đã khơi dậy trong ta ý thức trách nhiệm gìn giữ bảo vệ Tổ quốc.
III. Kết bài
Đoạn thơ “Đồng đội tôi trên đảo Thuyền Chài” không chỉ là bức tranh chân thực về cuộc sống gian khổ của người lính đảo, mà còn là khúc ca ngợi ca lòng yêu nước, tinh thần bất khuất và ý chí bảo vệ Tổ quốc mãnh liệt. Qua hình ảnh thơ dung dị mà giàu sức gợi, Trần Đăng Khoa đã khắc họa thành công vẻ đẹp của người lính – những con người sống giữa biển trời mênh mông nhưng vẫn mang trong tim ngọn lửa thiêng liêng vì đất nước. Đọc đoạn thơ, mỗi chúng ta không khỏi xúc động và thêm trân trọng sự bình yên hôm nay – thành quả của biết bao hi sinh thầm lặng. Đó cũng là lời nhắn gửi lặng lẽ mà sâu sắc của nhà thơ: hãy biết yêu, gìn giữ và bảo vệ Tổ quốc từ những điều bình dị nhất.
BÀI VIẾT LIÊN QUAN:
