Những ngày mới
Cánh đồng lúa chín lóe vàng dưới mặt trời buổi trưa. Từng chỗ, ở thửa ruộng nào đã gặt rồi, gốc rạ lấp lánh như dát bạc. Phía xa, làng mạc ở chân trời rung động trong ánh nắng.
Tân nằm trên thảm cỏ, nhìn lên. Qua khe lá lung lay, chàng thấy trời xanh trong và mát. Mùi cỏ và mùi lúa thơm bốc lên xung quanh, Tân cảm thấy cái sung sướng của một người làm xong công việc. Chàng thấy vui vẻ, một mối tình nảy nở giữa tâm hồn Tân với những người thợ gặt giản dị và mộc mạc chung quanh chàng.
Họ làm việc xong cũng vui vẻ, sung sướng tuy những lúa gặt không phải là của họ. Tân cũng vậy, chàng biết rằng những bó lúa kia đem bán đi thì có lẽ không đủ tiền trả công người làm. Song những bông lúa ấy đối với Tân quý lắm và như có một ý nghĩa thiêng liêng, đấy là kết quả của cả một năm làm lụng khó nhọc và vất vả.
Tân nhìn xuống đồi, ngắm nghía những dải mây trắng lững thững ở phía xa. Từ khi trở về quê, chàng quen nhìn xét những đám mây mà trước kia ở tỉnh chàng không bao giờ để ý đến. Tân nhớ lại tất cả quãng đời niên thiếu của mình đã qua ở tỉnh thành. Ngay từ khi còn nhỏ tuổi, cha mẹ chàng đã gởi chàng ở nhà ông chú làm việc trên Hà Nội. Nhà chàng cũng không lấy gì làm giàu có, nhưng cũng vào bậc nhất nhì trong làng. Quanh năm cày cấy mươi mẫu ruộng ở ven đồi và chăm bón mấy nương chè, sắn, cũng thừa đủ chi dụng trong nhà.
Cũng như tất cả những nhà giàu khác ở trong làng, cái hy vọng của cha mẹ Tân là cho chàng đi học để trở nên thầy thông hay thầy ký… Mà lúc bấy giờ, chí nguyện của Tân cũng chỉ có thế, chàng hết sức chăm học nên năm mười tám tuổi đã đạt được cái hy vọng của gia đình.
Tân mỉm cười khi nghĩ đến cái tâm trạng của mình lúc mới đi làm; nghĩ đến cái anh chàng lúc nào cũng ăn bận chải chuốt như một cô gái, lúc nào cũng nghĩ đến cái quan trọng của mình. Hình như mỗi cử chỉ của thầy ký trẻ tuổi đều có ảnh hưởng đến mọi người.
Khi có nạn kinh tế, chàng mất việc. Cái chán nản của Tân và của cha mẹ chàng lúc bấy giờ thực đến cực điểm. Cha chàng buồn rầu từ trần. Còn chàng cứ lang thang ở Hà Nội mấy tháng trời, sống cái đời vất vưởng của anh thất nghiệp. Chàng đã biết cái thất vọng của những lúc đợi chờ, cái khổ sở của những đêm không có chỗ trọ, vì trong lúc ấy ở nhà quê có mình bà mẹ trông nom ruộng nương không xuể, và giá thóc hơn, nên không có tiền gửi cho chàng.
Nhưng một hôm rét mướt, một ý nghĩ bỗng nảy ra trong trí, nếu ở đây không đủ sống, tại sao không trở về quê sống cái đời giản dị của người làm ruộng?
Thế là hôm sau, Tân xách khăn gói về. Rồi từ đấy chàng hoàn toàn là một người nhà quê dễ dãi. Mới đầu Tân cũng thấy nhiều sự thiếu thốn khổ sở. Nhưng dần dần chàng nghiệm ra rằng những cái thiếu thốn đó, không phải là những cái cần dùng cho cuộc đời, mà là những cái thừa. Sự cần dùng là ăn với mặc, chàng đã có đủ. Dần dần chàng mới thấy cái đời chàng sống trước ở tỉnh thành là một cuộc đời phức tạp và vô vị, không có nghĩa lý gì. Chỉ việc có ăn ở theo mọi người, nghĩ ngợi theo mọi người, và đi tìm cái vui chốc lát trong những cuộc hành lạc để mua lấy cái chán nản về sau.
Tân tiếc hồi thủa nhỏ không sống ở thôn quê để được gần gũi với cảnh vật. Chàng thích sống bên cạnh những người nhà quê chất phác và mộc mạc. Bấy giờ chàng mới biết đến trời đất, đến thời tiết, đến sự thay đổi của mùa nọ sang mùa kia. Một cơn gió hay một cái mầm cỏ non, đối với chàng đều có ý nghĩa riêng.
Tân không dửng dưng như trước với những cái chung quanh mình. Tâm hồn chàng có liên lạc và rung động cùng với cảnh vật. Chàng có cái cảm giác rằng mình sống…
Buổi chiều, thửa ruộng của Tân đã gặt xong. Cả một cánh đồng chỉ còn trơ cuống rạ. Bọn thợ gặt đều thu xếp liềm hái để trở về. Trên con đường vào làng, các lực điền gánh những gánh lúa vàng nặng trĩu. Mặt trời đã xế phía bên kia đồi. Ở dưới thung lũng, sương mù lạnh trắng xóa lan ra lẫn với làn khói tỏa ở xung quanh các làng. Cỏ bên đường đi đã ướt. “Về phía xa, có ngọn lửa của ai đốt trên sườn rặng núi mờ ở chân trời. Tân với bọn thợ bước đều trở về nhà, ai nấy yên lặng không nói gì, như cùng kính trọng cái thời khắc của một ngày tàn. Trong cái thời khắc này, Tân như thấy cảnh vật đều có một tâm hồn, mà lớp sương mù kia là tâm hồn của đất màu, đã nuôi hạt thóc cần cho sự sống của loài người.
Khi vào đến con đường khuất khúc trong làng, trời nhá nhem tối. Qua hàng rào cây, Tân thấy lấp lánh đèn ở sân các nhà, tiếng néo đập lúa trên cối đá, tiếng hạt thóc bắn vào nia cót như mưa rào. Đâu đâu cũng thấy tiếng cười nói vui vẻ, cảnh đêm trong làng thôn quê vẫn yên lặng âm thầm thì chiều nay hoạt động vô cùng. Mùi lúa thơm vương lại trong các bụi cây hòa lẫn với mùi đầm ấm của phân cỏ, bốc lên khắp cả.
Về đến sân nhà, mọi người ăn xong lại bắt đầu làm việc. Đàn bà vừa đập lúa vừa hát, còn bọn thợ hái ngồi quây quần bên chiếc đèn con nói chuyện. Ai cũng cười đùa tự nhiên. Họ đã tận tâm làm việc suốt ngày. Những lượm lúa vàng sẫm đem đến cho họ cái vui của ngày được mùa, cái hình ảnh của sự no ấm trong đời.
Tân thấy mình cũng sung sướng như họ, chàng thấy tấm lòng mình rộng rãi ra, tâm hồn thân thiết, và yêu mến với cả mọi người.
Sau khi hẹn thưởng cho bọn thợ nồi cơm nếp mới, Tân bước ra ngõ, nhìn xuống dưới đồi. Trên trời, ngàn sao lấp lánh. Gió dưới ruộng đưa lên mùi rạ ướt và hơi sương lạnh. Cả một vùng đêm rộng rãi và bình tĩnh trên cánh đồng yên lặng.
Tân chợt thấy ở chân phía trời xa, cái khoảng ánh sáng mờ của tỉnh thành Hà Nội…
Chàng sung sướng nghĩ đến những ngày đầy đủ của mình ở chốn thôn quê này. Một cuộc đời mới đương chờ đợi chàng…
(Trích truyện ngắn Những ngày mới, Thạch Lam, Dẫn theo Tuyển tập Thạch Lam)
Gợi ý dàn ý
I. Mở bài
Giới thiệu về Thạch Lam:
Thạch Lam (1910–1942) là một nhà văn nổi bật trong phong trào lãng mạn Việt Nam, nhưng khác biệt ở chỗ các sáng tác của ông thường mang đậm hơi thở hiện thực và chứa đựng tấm lòng nhân ái. Văn chương của ông không chỉ khơi gợi những cảm xúc mơ màng mà còn thể hiện nỗi xót xa dành cho những kiếp người nhỏ bé, bất hạnh, đặc biệt là trong bối cảnh xã hội đầy biến động trước Cách mạng tháng Tám.
Giới thiệu chung về tác phẩm “Những ngày mới”:
Là một truyện ngắn đặc sắc của Thạch Lam, “Những ngày mới” không chỉ kể về sự lựa chọn của những người trí thức trẻ trong bối cảnh khó khăn của đất nước, mà còn phản ánh sâu sắc tâm hồn và khát vọng tìm kiếm sự bình yên, giản dị trong cuộc sống.
II. Thân bài
1. Nội dung chính của truyện ngắn:
Tóm tắt câu chuyện:
Truyện kể về Tân, một chàng trai trẻ xuất thân từ làng quê nghèo nhưng được gia đình kỳ vọng gửi gắm lên thành phố với hy vọng đổi đời. Từ nhỏ, Tân đã sống nhờ nhà chú trên Hà Nội để học tập và làm việc, mang trong mình ước mơ vươn tới một cuộc sống thành đạt. Tuy nhiên, trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn đổi mới và chịu ảnh hưởng nặng nề của khủng hoảng kinh tế, Tân mất việc, rơi vào cảnh sống bấp bênh nơi thành thị.
Biến cố: Trước sự mất mát lớn lao khi cha qua đời vì lo nghĩ quá nhiều, Tân quyết định trở về quê, lựa chọn một cuộc sống bình dị, gắn bó với cội nguồn.
Cuộc sống mới:
Dù khó khăn, lam lũ, nhưng Tân đã tìm thấy niềm hạnh phúc trong sự bình yên và những điều giản dị của cuộc sống nơi làng quê.
Những người nông dân quanh anh cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng họ luôn giữ thái độ lạc quan, đoàn kết, yêu thương, và trân trọng những giá trị tốt đẹp mà họ có.
2. Chủ đề của truyện ngắn:
Thông điệp:
– Qua “Những ngày mới”, Thạch Lam phản ánh một xu hướng lựa chọn phổ biến của người trí thức trẻ trước Cách mạng tháng Tám: rời bỏ cuộc sống vật chất ồn ào nơi thành thị để tìm về sự thanh bình và giá trị nhân văn nơi thôn quê.
– Truyện ca ngợi sự dung dị trong cuộc sống, niềm tin vào tình người, và khả năng thích nghi với nghịch cảnh để tìm thấy ý nghĩa đích thực của cuộc đời.
3. Đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm:
a. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
– Nhân vật Tân:
+ Là đại diện tiêu biểu cho tầng lớp trí thức trẻ, chịu ảnh hưởng trực tiếp của khủng hoảng xã hội và kinh tế.
+ Quyết định từ bỏ sự hào nhoáng nơi thành thị để trở về quê hương thể hiện sự lựa chọn đáng trân trọng của một người biết cân bằng giữa mưu sinh và giá trị tinh thần.
+ Những cảm xúc nội tâm của Tân được miêu tả chi tiết: từ cảm giác mệt mỏi, trống rỗng khi sống ở thành phố đến sự hài lòng, thảnh thơi khi hòa mình vào thiên nhiên và cộng đồng làng quê.
– Phương pháp khắc họa nhân vật:
+ Thạch Lam sử dụng lối kể chuyện từ ngôi thứ ba nhưng lại đứng trên góc nhìn của nhân vật Tân. Điều này giúp người đọc cảm nhận được những chuyển biến tâm lý tinh tế và phức tạp trong nội tâm nhân vật.
+ Những thay đổi trong cảm xúc và suy nghĩ của Tân đã thể hiện rõ chủ đề và thông điệp nhân văn mà tác giả muốn truyền tải.
b. Ngôn ngữ và cách kể chuyện:
– Ngôn ngữ giản dị nhưng giàu chất thơ, đầy tính biểu cảm, tạo nên sự gần gũi và sâu sắc.
– Lối kể chuyện kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm một cách nhuần nhuyễn:
+ Tự sự giúp dẫn dắt mạch truyện rõ ràng, dễ hiểu.
+ Yếu tố miêu tả làm nổi bật khung cảnh làng quê thanh bình, những chi tiết đời thường.
+ Biểu cảm góp phần thể hiện cảm xúc nhân vật, đồng thời làm rung động trái tim người đọc.
c. Những điểm nổi bật khác về nghệ thuật:
– Không khí truyện thấm đẫm chất thơ, mang lại cảm giác nhẹ nhàng, sâu lắng.
– Hình ảnh làng quê được khắc họa chân thực và mộc mạc, tạo nên bức tranh bình yên nhưng không kém phần sinh động, gợi cảm.
III. Kết bài
Đánh giá chung về truyện:
“Những ngày mới” là một tác phẩm thành công của Thạch Lam nhờ sự kết hợp hài hòa giữa nội dung nhân văn và hình thức nghệ thuật độc đáo. Cốt truyện tuy đơn giản nhưng đậm chất suy tư, lay động trái tim người đọc qua từng câu chữ.
Ý nghĩa bài học:
Truyện gửi gắm thông điệp về tình yêu quê hương, sự gắn bó với nguồn cội, và tầm quan trọng của việc biết trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống. Nó nhắc nhở chúng ta rằng hạnh phúc không nằm ở những gì xa hoa, mà ở sự bình yên, giản dị và những giá trị tốt đẹp bên trong tâm hồn.
