Đôi bàn tay mẹ
Cầm tay mẹ đưa lên mũi
Con nghe mùi bùn non những ngày mẹ cấy đồng sâu ruộng cạn
Có mùi khét nắng những buổi trưa đổ lửa
Và mùi hoa bưởi thoang thoảng mẹ gội đầu lúc chiều hôm
Có mùi tanh nồng của những con sặc con rô mẹ bắt ngoài đồng
Có hương gạo mới trên bếp hồng mỗi tối
Có mùi khói nồng nàn rơm rạ
Và mùi dầu phong thấp mẹ xoa mỗi đêm…
Bàn tay có ngón vắn, ngón dài
Nhưng tình thương mẹ dành cho đứa nào cũng vậy
Đôi bàn tay suốt đời lam lũ
Suốt một đời mẹ chẳng đi đâu
Chỉ quanh quẩn, xóm làng ruộng rẫy…
Đôi bàn tay mẹ
Dẫu đầy những vết chai lồi lõm như bờ ruộng tháng ba
Khi áp vào má bỗng thấy mình bé lại
Đôi bàn tay vuốt tóc con êm như ru…
Đôi bàn tay mẹ
Dẫu ngón trỏ bám phèn
Ngón giữa lấm lem
Ngón út dính đầy mủ chuối
Mẹ vẫn luôn dạy các con giữ mình sạch trong…
(Trương Trọng Nghĩa , Những mảnh ghép không logic, NXB Văn nghệ, hội VHNT Tiền Giang, 2006))
Chú thích:
Nhà thơ Trương Trọng Nghĩa sinh năm 1983 tại huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang. Nhà thơ Trương Trọng Nghĩa bắt đầu sáng tác thơ từ khi còn học trung học phổ thông và trưởng thành từ phong trào sáng tác văn học trẻ của tỉnh Tiền Giang.Anh đã đoạt nhiều giải thưởng văn chương ở trong và ngoài tỉnh, có thơ được giới thiệu trên nhiều báo và tạp chí trên cả nước.Ngoài ra, anh còn tham gia viết báo và sáng tác vọng cổ. Anh đã in riêng hai tập thơ: “Những mảnh ghép không logic” (NXB Văn nghệ, 2006) và “Bay lên từ cánh đồng” (NXB Văn hóa – Văn nghệ, 2019). Trong thơ anh, cuộc sống Nam Bộ hiện lên rõ nét. Những vần thơ anh thường thấm đẫm triết lí nhân sinh.
Bài thơ “Đôi bàn tay mẹ” được in trong tập Những mảnh ghép không logic, NXB Văn nghệ, hội VHNT Tiền Giang, 2006)
1/ Giới thiệu tác giả, tác phẩm, khái quát chủ đề của tác phẩm.
Trong thơ ca Việt Nam, hình ảnh người mẹ luôn là nguồn cảm hứng bất tận, khơi gợi những tình cảm thiêng liêng và sâu sắc nhất. Bài thơ Đôi bàn tay mẹ của Trương Trọng Nghĩa là một tác phẩm giàu cảm xúc, khắc họa chân thực đôi bàn tay tần tảo, vất vả nhưng đầy yêu thương của người mẹ. Qua đó, tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và tôn vinh những hy sinh thầm lặng của mẹ.
2/ Thân bài
a/ Khái quát chung về tác giả, tác phẩm
Trương Trọng Nghĩa là một nhà thơ tiêu biểu của nền văn học trẻ Việt Nam. Anh bắt đầu sáng tác thơ từ khi còn học trung học phổ thông và trưởng thành từ phong trào sáng tác văn học trẻ của tỉnh Tiền Giang. Trong nhưng trang thơ của anh, cuộc sống Nam Bộ hiện lên rõ nét. Những vần thơ anh thường rất đỗi giản dị mà thấm đẫm triết lí nhân sinh. Bài thơ “Đôi bàn tay mẹ” là một trong những thành công tiêu biểu của anh, bài thơ được in trong tập Những mảnh ghép không logic, NXB Văn nghệ, hội VHNT Tiền Giang năm 2006.
b/ Nêu chủ đề và phân tích chủ đề
Nét nổi bật trong chủ đề của bài thơ chính là tình mẫu tử thiêng liêng cao quý. Tình cảm ấy được thể hiện ở tình yêu thương của người mẹ dành cho con qua hình ảnh đôi bàn tay mang tính biểu tượng và ở sự thấu hiểu, trân trọng của người con dành cho mẹ. Bàn tay mẹ là hiện thân cho sự tảo tần, hi sinh và tình yêu thương con vô bờ bến. Ngay từ những câu thơ đầu, tác giả đã khéo léo tái hiện những dấu vết thời gian hằn sâu trên đôi bàn tay ấy. Đó là đôi bàn tay mang “mùi bùn non những ngày mẹ cấy đồng sâu ruộng cạn”, “mùi khét nắng những buổi trưa đổ lửa”, “mùi hoa bưởi thoang thoảng mẹ gội đầu lúc chiều hôm”.Những mùi hương quen thuộc gắn liền với đôi bàn tay mẹ không chỉ là dấu tích của lao động cực nhọc mà còn là ký ức tuổi thơ của người con. Đó là mùi bùn non của những ngày mẹ dầm mình trên cánh đồng, mùi khét nắng của những trưa hè oi ả, hay hương hoa bưởi dịu dàng trong những buổi chiều thanh bình. Tất cả những mùi hương ấy tạo nên một bức tranh sống động, vừa hiện thực vừa đầy chất thơ bay bổng.
Không chỉ tái hiện hình ảnh đôi bàn tay mẹ, tác giả còn nhấn mạnh sự vất vả, hi sinh của mẹ. Cuộc đời mẹ là một cuộc đời đầy gian khó, nhọc nhằn với “Đôi bàn tay suốt đời lam lũ. Cả đời mẹ gắn liền với đồng ruộng, xóm làng “Suốt một đời mẹ chẳng đi đâu”, một cuộc đời hi sinh thầm lặng. Cuộc sống của mẹ tuy giản dị nhưng chứa đựng bao nhiêu thử thách, gian lao để nuôi con khôn lớn. Đôi bàn tay ấy dù chai sạn, thô ráp “đầy những vết chai lồi lõm như bờ ruộng tháng ba” nhưng lại mềm mại, ấm áp lạ kì để mỗi khi con áp vào má thì “bỗng thấy mình bé lại”, bé lại để lăn vào lòng mẹ, để bàn tay mẹ vuốt tóc con êm như ru… Hình ảnh so sánh “vết chai lồi lõm như bờ ruộng tháng ba” càng tô đậm sự khắc khổ của đôi bàn tay mẹ. Nhưng chính bàn tay ấy lại mang đến sự bình yên, che chở con, khiến con cảm thấy bé nhỏ trong vòng tay yêu thương vô bờ bến của mẹ. Đôi bàn tay với những ngón ngắn, ngón dài nhưng tình yêu thương của mẹ dành cho các con là công bằng, bình đẳng. Dẫu con có thế nào thì cũng là con của mẹ, tình thương của mẹ dành cho con chẳng vì cơn cớ gì mà nghiêng lệch đi đâu. Đằng sau những vần thơ dung dị về đôi bàn tay mẹ, về cuộc đời của mẹ, ta thấy được tấm lòng của nhà thơ – của một người con hết lòng yêu thương mẹ.
Bài thơ không chỉ tái hiện hình ảnh đôi bàn tay mẹ để thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng mà còn gửi gắm thông điệp sâu sắc về sự giáo dục, dạy dỗ của mẹ đối với con cái. Dù bàn tay mẹ nhuốm đầy những vết tích của lao động vất vả, nhọc nhằn ngón trỏ bám phèn, ngón giữa lấm lem, ngón út dính đầy mủ chuối nhưng mẹ vẫn luôn dạy các con giữ mình sạch trong. Mẹ dạy con giữ gìn phẩm hạnh, sống thanh sạch, dù trong hoàn cảnh nào cũng không được đánh mất nhân cách bản thân mình. Mẹ không chỉ nuôi con lớn lên về hình hài mà còn bồi dưỡng cho con tâm hồn, tình cảm, dạy dỗ con những bài học đạo đức con người. Mẹ đã cho con gói hành trang vô giá để con trưởng thành, vững bước trên đường đời muôn dặm, để con không bạc chí sờn lòng trước mọi thử thách, gian lao.
c/ Phân tích những đặc sắc nghệ thuật
Làm nên thành công của bài thơ không chỉ có nội dung, chủ đề mang ý tình sâu xa khơi gợi tâm trí người đọc mà còn ở hình thức nghệ thuật đẹp đẽ. Thể thơ tự do với những câu thơ dài ngắn linh hoạt rất phù hợp với những cảm xúc dâng tràn, mãnh liệt, tha thiết trong tâm trí người con về mẹ. Ngôn ngữ thơ mộc mạc, giản dị, tự nhiên (đồng sâu ruộng cạn, con sặc con rô, mùi khói bếp, dầu phong thấp,…) nhưng giàu sức gợi cảm đã thể hiện một cách cảm động hình ảnh đôi bàn tay mẹ là hiện thân cho những gian khó, nhọc nhằn, qua đó bày tỏ được nỗi lòng biết ơn chân thành, tình yêu thương của con dành cho mẹ. Các biện pháp liệt kê (những mùi hương trên tay mẹ, những vết lấm lem trên tay mẹ), ẩn dụ (nghe mùi đôi bàn tay mẹ), so sánh ( những vết chai lồi lõm trên tay mẹ như bờ ruộng tháng ba, đôi bàn tay mẹ vuốt tóc con êm như ru) được vận dụng khéo léo đã tái hiện rõ nét hình ảnh đôi bàn tay mẹ và những cảm xúc của người con. Nhịp thơ nhẹ nhàng, sâu lắng giúp bài thơ thấm sâu vào lòng người đọc, gợi lên sự đồng cảm và lòng biết ơn đối với mẹ.
3/ Kết bài : Khẳng định giá trị, ý nghĩa của bài thơ, tác động của bài thơ đối với em
Có thể nói Đôi bàn tay mẹ của Trương Trọng Nghĩa là một bài thơ giàu ý nghĩa, ca ngợi công lao và tình thương vô bờ bến của mẹ. Qua hình ảnh đôi bàn tay tảo tần, tác giả không chỉ bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc mà còn nhắc nhở mỗi người con luôn trân trọng, yêu thương và hiếu thảo với mẹ khi còn có thể. Bài thơ đã chạm đến trái tim người đọc bằng những lời thơ chân thành, mộc mạc nhưng đầy xúc động, khiến ta càng thêm trân quý những hi sinh thầm lặng của mẹ trong cuộc đời.
BÀI VIẾT LIÊN QUAN:
