a. Mở bài:
Khi nhắc đến những tác phẩm văn học thiếu nhi, hẳn chúng ta không thể không nhắc đến tác phẩm “bài học đường đời đầu tiên” của nhà văn Tô Hoài. Đó là một tác phẩm viết về thế giới loài vật nhỏ bé ở đồng quê, rất sinh động và hóm hỉnh, đồng thời cũng gợi ra những hình ảnh của xã hội con người và thể hiện những khát vọng đẹp đẽ của tuổi trẻ..
b. Thân bài:
Dưới ngòi bút tài hoa của Tô Hoài, chân dung Dế Mèn hiện lên vô cùng đẹp đẽ, sống động. Để làm nổi bật vẻ đẹp của chàng dế thanh niên cường tráng, Tô Hoài đã liệt kê hàng loạt chi tiết miêu tả ngoại hình của Dế Mèn: đôi càng mẫm bong, những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứng dần và nhọn hoắt, chẳng khác nào thanh kiếm. Không chỉ vậy, đôi cánh của Dế Mèn cũng thật đẹp đẽ, dài xuống tận chấm đuôi. Thân hình mang một màu nâu bóng mỡ, rắn chắc, khỏe mạnh. Hẳn là cậu chàng hãnh diện về vẻ đẹp ấy của mình lắm!
Không chỉ miêu tả dáng vẻ bề ngoài mà thông qua ngoại hình, người đọc phần nào còn thấy được những nét tính cách của nhân vật. Dế ta không chỉ cường tráng về sức khỏe: co cẳnglên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ, đôi cánh vũ lên nên nghe phành phạch giòn giã… Chú ta còn kiêu ngạo với cặp râu rất đỗi hùng dũng của mình. Những bước đi luôn trịnh trọng và khoan thai cho ra kiểu cách con nhà võ; bản tính Dế vẫn sốc nổi, dám đi cà khịa với cả hàng xóm và coi mình sắp đứng đầu thiên hạ.
Bằng việc sử dụng hàng loạt các biện pháp tu từ: so sánh, nhân hóa, cùng với đó là năng lực quan sát tỉ mỉ, khả năng chắt lọc ngôn ngữ tinh tế, trí tưởng tượng phong , Tô Hoài đã phác họa bức chân dung của Dế Mèn cường tráng, khỏe mạnh, tràn đầy sức sống. Dế Mèn còn giống như chàng trai trẻ tuổi vừa tự tin. vừa yêu đời. tự hào về bản thân nhưng bản tính còn có sự sốc nổi, kiêu ngạo, ngông cuồng.
Cũng chính tính kiêu căng tức nổi tự coi mình là sắp đứng đầu thiên hạ mà Dế Mèn đã gây ra những chuyện hết sức đau lòng. Nhà văn đã rất công phu khi dựng lên chân dung đối lập, tương phản giữa Dế Mèn và Dế Choắt- người bạn hàng xóm của Mèn. Ngược lại với ngoại hình vạm vỡ của Dế Mèn, Dế Choắt là một cậu chàng gầy gò, ốm yếu, trông hệt một gã nghiện thuốc phiện. Trước lời thỉnh cầu của Choắt, Mèn đã gạt phắt đi bằng giọng khinh thường nhưng đó không phải là chuyện đáng để cho một anh chàng vừa ngông nghênh, vừa kiêu ngạo quan tâm. Chỉ đến khi vì sự dại dột của mình, Mèn trêu chọc Cốc dẫn đến cái chết thảm thương của Dế Choắt. Lúc này, chàng ta mới nhận ra được những lỗi lầm của bản than. Dế Mèn ngông cuồng trêu chị Cốc, thấy chị Cốc nổi giận Mèn ta cậy mình có hang sâu đã chui tọt vào hang để tránh hậu họa. Nào ngờ Dế Choắt lại là người phải chịu hậu quả. Cái mỏ chị Cốc cứ thế thế giáng xuống Choắt gầy gò ốm yếu, khiến Choắt vẹo cả xương sống. Chỉ khi chị Cốc đi rồi Mèn mới dám bò lên. Thấy Dế Choắt không dậy được nữa và nghe những lời trăng trối của Choắt, Mèn đã vô cùng đau khổ, ân hận. Những lời trăng trối của Dế Mèn chính là bài học đường đời đầu tiên của chú. Đó là bài học đau xót phải trả bằng cả bằng mạng sống của người khác. Bằng việc sử dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa, cách kể chuyện hấp dẫn vốn ngôn từ phong phú, sinh động, lối nói dân dã đã làm cho câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên trở nên thú vị, hấp dẫn hơn.
c. Kết bài
Qua đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên”, bạn đọc không chỉ thấy được những vẻ đẹp về ngoại hình của Dế Mèn mà qua sai lầm bài học đường đời đầu tiên của Mèn chúng ta còn rút ra bài học cho chính bản thân mình: phải luôn quan tâm, biết giúp đỡ người xung quanh, không được có thói kiêu căng tự phụ, xốc nổi không chỉ gây ảnh hưởng đến chính mình mà còn làm hại những người khác.