Đất nước tôi
Đất nước tôi thon thả giọt đàn bầu
Nghe dịu nỗi đau của mẹ
Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ
Các anh không về mình mẹ lặng yên
Đất nước tôi
Từ thuở còn nằm nôi
Sáng chắn bão giông, chiều ngăn nắng lửa
Lao xao trưa hè một giọng ca dao
Xin hát về người đất nước ơi
Xin hát về mẹ Tổ quốc ơi!
Suốt đời lam lũ
Thương lũy tre làng bãi dâu bến nước
Yêu trọn tình đời muối mặn gừng cay
***
Xin hát về người đất nước ơi
Xin hát về mẹ Tổ quốc ơi!
Mấy mùa không ngủ
Ngăn bước quân thù phía Nam, phía Bắc
Vai mẹ lại gầy gánh gạo nuôi con
***
Xin hát về người đất nước ơi
Xin hát về mẹ Tổ quốc ơi!
Tảo tần chung thủy
Như những câu hò lắng trong tiếng sáo
Đêm lạnh dặt dìu tiếng mẹ ru con
***
Xin hát về người đất nước ơi
Xin hát về mẹ Tổ quốc ơi!
Vẫn còn gian khổ
Hạt thóc chia đều dẫu no dẫu đói
Ta vẫn vẹn tình đắng ngọt cùng vui
Đất nước tôi
Sáng ngời muôn thuở
Khi trăng đã vào cửa sổ đòi thơ
– Tạ Hữu Yên
I. Mở bài
*Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- Tác giả Tạ Hữu Yên: Nhà thơ mang hồn cốt của mảnh đất Ninh Bình, với phong cách giản dị mà sâu lắng, hòa quyện giữa chất trữ tình và hiện thực. Thơ ông thấm đẫm tình yêu quê hương, lòng tri ân với Đảng và Bác Hồ, trở thành cầu nối giữa truyền thống và hiện đại trong văn học địa phương.
- Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ ra đời năm 1984, sau chuyến thăm trại an dưỡng dành cho các bà mẹ liệt sĩ ở Thái Bình. Cảm xúc trước những hy sinh thầm lặng đã thôi thúc ông viết nên thi phẩm như một lời tri ân. Bài thơ nhanh chóng được phổ nhạc bởi Phạm Minh Tuấn, trở thành khúc tráng ca lay động triệu trái tim.
II. Thân bài: Phân tích hình tượng trung tâm: Mẹ – Đất nước
1. Sự hòa quyện giữa Mẹ và Đất nước:
– Tạ Hữu Yên không khắc họa đất nước bằng những biểu tượng kỳ vĩ, mà thăng hoa qua hình ảnh người mẹ Việt Nam – nơi hội tụ nỗi đau, sự kiên cường và tình yêu vô bờ. Đất nước hiện lên qua dáng mẹ “thon thả giọt đàn bầu”, vừa mềm mại như âm điệu dân tộc, vừa chứa đựng nỗi niềm lịch sử:
“Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ
Các anh không về, mình mẹ lặng im”
“Ba lần tiễn con” gợi những cuộc chia ly trong chiến tranh, nhưng “hai lần khóc thầm” lại phản ánh sự nén chặt đau thương để giữ vững niềm tin. Mẹ không chỉ khóc cho con mình, mà khóc cho cả một thế hệ dâng hiến tuổi xuân.
– Đất nước là mẹ, mẹ là đất nước:
+ Hình ảnh mẹ tảo tần “sáng chắn bão giông, chiều ngăn nắng lửa” là ẩn dụ cho dân tộc Việt kiên cường trước thử thách.
+ Chất liệu dân gian (ca dao, câu hò, bến nước, lũy tre) được tái hiện không chỉ để vẽ nên khung cảnh làng quê, mà còn thể hiện cội nguồn sức mạnh tinh thần. Như lời ru của mẹ thấm vào hồn dân tộc:
“Lao xao trưa hè một giọng ca dao
Đêm lạnh dặt dìu tiếng mẹ ru con”
2. Biểu tượng của sự hy sinh và nghĩa tình:
– Mẹ hi sinh tuổi xuân, hạnh phúc riêng để “gánh gạo nuôi con”, đối mặt với đói nghèo mà vẹn nguyên tình đất nước:
- “Hạt thóc chia đều dẫu no dẫu đói
Ta vẫn vẹn tình đắng ngọt cùng vui” - “Muối mặn gừng cay” không chỉ là thành ngữ về gian khổ, mà còn là lời thề thủy chung với non sông.
– Điệp khúc “Xin hát về người…” như lời tụng ca bất tận, vừa tha thiết vừa tự hào, khẳng định mẹ là linh hồn của đất nước.
3. Nghệ thuật đặc sắc
a. Ngôn ngữ giản dị, giàu tính nhạc:
Câu thơ ngắt nhịp linh hoạt, kết hợp với điệp cấu trúc tạo âm hưởng như khúc dân ca. Sự lặp lại của cụm “Xin hát về…” không chỉ nhấn mạnh chủ đề mà còn khiến bài thơ dễ dàng hòa vào giai điệu.
b. Chất liệu văn hóa dân gian được cách tân:
Tạ Hữu Yên không sao chép ca dao mà thổi hồn dân tộc vào từng hình ảnh: tiếng đàn bầu gợi nỗi đau mẹ hóa thành lời ru, bãi dâu – bến nước trở thành biểu tượng của quê hương bền bỉ.
c. Hình ảnh đối lập giàu sức gợi:
“Sáng ngời muôn thuở” và “đêm lạnh” tạo nên sự tương phản giữa vẻ đẹp trường tồn của đất nước và những mất mát âm thầm. Ánh trăng “vào cửa sổ đòi thơ” vừa gợi sự lãng mạn, vừa như lời nhắc về trách nhiệm của thi nhân trước lịch sử.
4. Giá trị nhân văn và thông điệp
Bài thơ là bản anh hùng ca về người mẹ Việt Nam, qua đó khẳng định sức mạnh của dân tộc đến từ những điều giản dị nhất: tình yêu, lòng nhân ái, và ý chí kiên cường.
Thông điệp “uống nước nhớ nguồn” được truyền tải tinh tế: Mỗi hơi thở của hiện tại đều mang theo hồn thiêng sông núi, mỗi bước tiến của đất nước đều in dấu máu và nước mắt của thế hệ đi trước.
III. Kết luận
“Đất nước ” không đơn thuần là lời ngợi ca, mà là tiếng lòng tri ân sâu nặng. Tạ Hữu Yên đã dệt nên tấm lụa thi ca từ sợi tơ của ký ức, nhuộm màu lịch sử và thấm đẫm nghĩa tình. Qua bài thơ, hình ảnh đất nước hiện lên vừa gần gũi như mái nhà, vừa thiêng liêng như lời thề – một Việt Nam “sáng ngời muôn thuở” trong tim những đứa con Lạc Hồng.
BÀI VIẾT LIÊN QUAN:
