1. Mở bài:
– Giới thiệu sơ lược về tác giả Lương Đình Khoa: Nhà thơ được biết đến với những tác phẩm đậm chất trữ tình, khai thác những khoảnh khắc đời thường, nhẹ nhàng và đầy suy tư.
– Giới thiệu bài thơ: Mùa thu và mẹ là một bài thơ gợi lên hình ảnh người mẹ tần tảo, hy sinh, cùng tình cảm yêu thương sâu sắc của người con.
2. Thân bài:
a. Khái quát về bố cục và mạch cảm xúc
– Bài thơ gồm ba khổ, thể hiện trình tự thời gian: Từ lúc mẹ làm việc vất vả, đến buổi tối lặng thầm với những cơn đau thể xác, và tình yêu thương sâu sắc của người con.
– Cảm xúc chủ đạo: Xúc động, tri ân và trân trọng người mẹ.
b. Phân tích các khổ thơ
Khổ 1:
– “Mẹ gom lại từng trái chín trong vườn” → Gợi sự tần tảo, cần mẫn, khắc họa hình ảnh người mẹ Việt Nam.
– “Rồi rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ” → Cuộc sống vất vả, cô đơn, lặng lẽ.
– Liệt kê “na, hồng, ổi, thị” → Những loại trái cây dân dã, tượng trưng cho tình yêu thương và sự chắt chiu của mẹ.
Đánh giá: Khổ thơ mở đầu tạo nên hình ảnh người mẹ giản dị nhưng giàu tình thương, gợi cảm giác ấm áp và biết ơn.
Khổ 2:
– “Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ” → Biểu tượng cho sự vất vả, hi sinh.
– “Nắng mong manh đậu bên thật khẽ” → Hình ảnh nắng nhẹ nhàng đối lập với sự nặng nhọc của mẹ, tạo nên sự đối lập đầy ý nghĩa.
– “Đôi vai gầy nghiêng nghiêng!” → Câu thơ giàu hình ảnh, gợi sự gầy gò, lam lũ của mẹ.
Khổ 3:
– “Mẹ trở mình trong tiếng ho thao thức” → Hình ảnh xúc động, gợi sự mệt mỏi, đau ốm của mẹ.
– “Sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng” → Sương là hình ảnh thiên nhiên nhưng cũng là ẩn dụ cho nước mắt và nỗi buồn của mẹ.
c. Nhận xét, đánh giá:
– Về nội dung: Bài thơ khắc họa hình ảnh người mẹ tần tảo, vất vả nhưng luôn yêu thương con cái. Đồng thời thể hiện lòng biết ơn, trân trọng của người con.
– Về nghệ thuật: Ngôn ngữ giàu hình ảnh, biện pháp tu từ nhân hóa, ẩn dụ được sử dụng tinh tế, giúp truyền tải cảm xúc mạnh mẽ.
3. Kết bài:
– Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
– Liên hệ bản thân: Nhớ về công lao cha mẹ, trân trọng tình cảm gia đình và thể hiện lòng biết ơn qua hành động cụ thể.
Bài văn tham khảo
“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết cuộc đời mẹ vẫn dõi theo con.”
Nếu có hành trình nào dài nhất trong cuộc nhân sinh thì có lẽ chính là hành trình trái tim người mẹ. Mẹ – tiếng gọi thiêng liêng của mỗi đứa trẻ từ lục bi bô cất tiếng nói đầu tiên. Tôi cũng vậy, giây phút cất tiếng đầu tiên của tôi là “mẹ” và cũng là người duy nhất trong cuộc đời tôi mà tôi yêu thương, trân trọng, biết ơn đến nhường nào. Hành trình của mẹ thật gian nan, vất vả, tần tảo cũng chính đó trở thành nguồn cảm hứng bất tận để những người nghệ sĩ cầm bút viết lên những trang viết nhiệm màu. Lương Đình Khoa cũng thấu hiểu và cảm nhận sâu sắc hành trình ấy của mỗi người mẹ để rồi sáng tác nên bài thơ “Mùa thu và mẹ” chan chứa tình yêu thương mẹ bao la và những suy ngẫm về tình mẫu tử thiêng liêng.
Còn đối với riêng nhà thơ mùa thu là mùa của mẹ, của cái bóng dàng hiện dịu mà đầy tảo tần mệt nhọc. Mở đầu bài thơ là hình ảnh người mẹ được khắc họa qua những hành động âm thầm, giản dị nhưng đầy ấm áp, tảo tần:
“Mẹ gom lại từng trái chín trong vườn
Rồi rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ
Ôi, những trái na, hồng, ổi, thị…
Có ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu.”
Thu đến là lúc…..
Trong cái tiết trời se lạnh của mùa thu người mẹ “rong ruổi trên nẻo đường lặng lẽ”. Động từ “rong ruổi” gợi sự tảo tần, vất vả của người mẹ khi gánh hàng đi qua bao con phố để mưu sinh, một hành động lặng lẽ ầm thầm sáng ngời sự hy sinh cao cả. Biểu cảm trực tiếp “Ôi” kết hợp với phép liệt kê” những trái…”nhấn mạnh đó là những món quà quê hương giản dị vô cùng nhưng đó là sự chắt chiu qua bàn tay mẹ qua bao tháng năm. Những trái ngọt ấy biểu tượng cho một tình yêu thương con bình dị, giản đơn những vô cùng sâu nặng của mẹ, là vị ngọt của những năm tháng mà mẹ chắt chiu. Hình ảnh “ngọt ngào năm tháng mẹ chắt chiu” là ẩn du cho những tháng ngày vất vả, lam lũ giữa cuộc đời mưa sinh của người mẹ, mẹ luôn dành dụm, vun vén một cách lặng lẽ những vị ngọt hương thơm từ cuộc đời đem về cho gia đình, cho các con. (Vị “ngọt ngào” mà được tác giả cảm nhận tạo cũng chính là vị ngọt từ những loại quả được chăm sóc từ những giọt mồ hôi, từ bàn tay khéo léo và sự tảo tần, chắt chiu của người mẹ.) Có thể nói, mùa thu đến là lúc mà biết bao tinh tuý của đất trời của thiên nhiên được hiện hữu xung quanh cuộc đời, nhưng đó cũng là lúc mà mẹ- một người phụ nữ tưởng chừng mong manh nhưng lại kiên cường và mạnh mẽ đến lạ thường. Thu đến là lúc mà mẹ lại gom nhặt những tinh tuý ấy đem về cho các con, không ngại gian na, thử thách mẹ hy sinh một cách lặng lẽ, chắt chiu một cách âm thầm những vị ngọt hương thơm từ cuộc đời. Lương Đình Khoa bằng ngòi bút miêu tả đặc sắc, những phép tu từ như ẩn dụ, liệt kê kết hợp những động từ giàu sức gợi như rong ruổi, chắt chiu đã khắc hoạ chân thật hình ảnh người mẹ của mình giữa những năm tháng mùa thu, người mẹ sâu nặng tình yêu thương con, vì con mà thầm lặng hy sinh.
Đắm chìm vào những vần thơ để rồi ta cảm nhận được sự thấu hiểu và biết ơn sâu sắc của người con dành cho vất vả, lo toan của mẹ:
“Con nghe mùa thu vọng về những thương yêu
Giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ
Nắng mong manh đậu bên thật khẽ
Đôi vai gầy nghiêng nghiêng!”
Mùa thu không chỉ là mùa của đất trời chuyển mình, của những cảnh sắc thiên nhiên mà còn là mùa của những “thương yêu” sâu lắng. “Con nghe mùa thu vọng về những thương yêu” không chỉ là tiếng lòng của thiên nhiên mà còn là tiếng vọng của những trìu mến, thầm lặng của tình mẹ. Mùa thu gợi trong ta những cảm giác man mác, dịu dàng và đượm buồn, gợi trong ta dòng chảy của thời gian và ký ức, và cũng vì vậy mà khiến tác giả nhớ về những hy sinh của mẹ. Hình ảnh “giọt mồ hôi rơi trong chiều của mẹ” được khắc họa giản dị nhưng giàu cảm xúc, đó chính xuất phát từ sự đồng cảm của người con. Tác giả hiểu thấu từng giọt mồ hôi rơi là những vất vả lao động mưu sinh của mẹ, là những hy sinh âm thầm của mẹ suốt cuộc đời, là tình cảm bao la một đời của mẹ dành cho mình. Thời điểm “trong chiều” càng nhấn mạnh sự lặng lẽ, âm thầm hi sinh và nỗ lực không ngừng của mẹ. Mẹ vẫn miệt mài lao động dù khi mặt trời lặn xuống hay thời gian đã qua, mẹ vẫn gánh trên vai gánh nặng vì con. Hình ảnh nắng thu “mong manh đậu bên thật khẽ” gợi lên trong ta bao suy nghĩ về mẹ. Giao cảm với thiên nhiên và thấu hiểu sâu sắc mẹ, tác giả khắc hoạ được sự vất vả, lo toan của mẹ. Từ “mong manh” và ‘khẻ cho thấy thời gian lặng lẽ trôi, mang theo những dấu vết tuổi tác trên vai mẹ, nhưng mẹ vẫn âm thầm chấp nhận. Nắng thu dịu dàng khẽ trên vai mẹ như thế thiên nhiên cũng lặng lẽ cảm thông cho những vất vả, nhọc nhằn của mẹ. Câu thơ cuối cùng hình ảnh “ đôi vai gầy nghiên nghiêng’đã gợi lên trong lòng người đọc một niềm thương cảm sâu sắc, nỗi xót xa dành cho sự vất vả của người mẹ. “Vai gầy” chính là minh chứng rõ ràng nhất cho những tháng ngày mẹ gánh vác cuộc đời, lo toan cho gia đình. Tính tiwf “nghiêng nghiêng” tạo nên cảm giác chông chênh, mỏi mệt giữa dòng đời đồng thời toát lên sự chịu đựng âm thầm của mẹ. Hình ảnh này không chỉ mang nét đẹp vật chất mà còn khắc họa sự mạnh mẽ về tinh thần của mẹ – người vẫn bền bỉ qua bao phong ba. Khổ thơ là những hình ảnh ẩn dụ, giàu sức gợi để bày tỏ dc nỗi niễm thương xót,………..
Khép lại bài thơ là hình ảnh nỗi long mẹ cất giấu trong những đêm dài thao thức, tiếng họ xen lẫn tiếng nấc nghẹn ngào qua đó gợi….
“Heo may thổi xao xác trong đêm
Không gian lặng im…
Con chẳng thể chợp mắt
Mẹ trở mình trong tiếng họ thao thức
Sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng!”
Mẹ lo toan, vất vả, nhưng chưa một lần mẹ than phiền với con, mẹ đem hết những suy tư trăn trở ấy gom vào mỗi đêm. Mở đầu khổ thơ là một bầu không khí sâu lắng của trời thu cùng với hình ảnh “heo may”, “không gian lặng im”. Những hình ảnh ấy gợi tả sự hiu quạnh, cô đơn và nỗi lo lắng của con khi thấy người mẹ ho thao thức suốt đêm. “Con chẳng thể chợp mắt” thể hiện sự bất an, lo lắng cho mẹ. Tình yêu của con không được thể hiện bằng những lời nói trực tiếp mà nằm trong những đêm thức trắng, nghe gió thổi, và lặng lẽ dõi theo từng hơi thở của mẹ. “Mẹ trở mình trong tiếng họ thao thức” như xé tan sự im lặng của đêm. Tiếng họ ấy không chỉ là dấu hiệu của bệnh tật hay tuổi già, mà một lần nữa khẳng định sự hy sinh thầm lặng của người mẹ và tình yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho con. Những gánh nặng, lo toan, và cả những mệt mỏi mà mẹ phải chịu đựng thể hiện qua từng tiếng ho khan của mẹ. Từ “thao thức” vừa gợi sự đau đáu trong lòng mẹ, có thể là vì những lo lắng chưa nguôi về con cái, về cuộc sống. Tiếng họ của mẹ vang lên trong đêm yên tĩnh, như một lời nhắc nhở về sự hy sinh thầm lặng của mẹ. Ở câu thơ cuối cùng “sương vô tình đậu trên mắt rưng rưng” là sự xúc động, nghẹn ngào của con khi đã thấu hiểu được những vất vả mà người mẹ phải trải qua. Hình ảnh sử dụng phép nhân hoá đầy đặc sắc để lại trong mỗi người đọc biết bao xúc cảm. Nỗi xúc động của người con hay chính tác giả là vì sự bất lực khi nhìn mẹ chịu đựng, vì sự cảm thương sâu sắc, tự nhiên như sương rơi. Nước mắt ở đây không tuôn trào, mà chỉ “rưng rưng”, giống như nỗi lòng chực chờ bùng nổ nhưng lại kìm nén, âm thầm. Chỉ với vài dòng thơ, cùng với sự sáng tạo khi sử dụng những hình ảnh đặc trưng của thiên nhiên mùa thu kết hợp với những từ ngữ độc đáo, giàu sức gợi tác giả đã vẽ nên một bức tranh đầy xúc động về tình mẫu tử thiêng liêng. Qua đó, ta cảm nhận được sự hy sinh thầm lặng và tình yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho con, đồng thời là tình cảm của con dành cho mẹ hiện lên rõ ràng, vừa là sự quan tâm, lo lắng, vừa là nỗi xót xa thầm lặng trước những khó khăn mà mẹ phải chịu đựng.
BÀI VIẾT LIÊN QUAN:
